Irena Łobodzińska
Losy Polaków i Rosjan są ściśle powiązane od pokoleń. Niestety najczęściej spotykamy się w niezbyt miłych i przyjacielskich okolicznościach. W Polsce jak i w Rosji nadal istnieją ludzie, którzy nie są w stanie wyzbyć się swoich, niczym nie uzasadnionych, wrogich przekonań. Często nie zdajemy sobie sprawy jak dużo nas łączy, w szczególności jeśli chodzi o dziedzictwo kulturowe. W żyłach ilu wybitnych rosyjskich malarzy, pisarzy, komików czy ludzi teatru, estrady lub kina, płynie polska krew? Jesteśmy powiązani ze sobą poprzez dzieje historii i kulturę, co też nie znaczy, że nie możemy tworzyć nowej wspólnej historii i kultury, może bardziej przyjaznej.
Niezwykle miłym zjawiskiem są niczym nieskrępowane wspomnienia, znanych współczesnych Rosjan o swoich przodkach, Polakach. Michail Zadornow (ros. ) znany radziecki i rosyjski pisarz satyryk, z przyjemnością wspomina we własnej biografii o swoim dziadku Melchiorze, pochodzącym z arystokratycznej polskiej rodziny, rodu Matusiewiczów. Daria Doncowa (ros. ) znana i lubiana rosyjska pisarka, tworząca głownie powieści kryminalne o zabarwieniu humorystycznym, w jednym z wywiadów na temat gotowania, opowiada o swoim dziadku Stefanie Nowickim, dla którego właśnie jej babcia nauczyła się gotować tradycyjne polskie dania. Znana pisarka przyznaje, że lubi polski bigos, flaczki oraz karpia.
Światosław Świacki (ros. ) wybitny tłumacz literatury polskiej i popularyzator polskiej klasyki w Rosji, również nie kryje swoich polskich korzeni, mówiąc o sobie: Jestem i Polakiem, i Rosjaninem. Wnuk Polaka, Stanisława Świackiego, służącego w armii carskiej. Światosław Świacki słynie zwłaszcza z tłumaczeń poetów romantycznych. Doceniony za wybitny przekład Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Razem z polskimi tłumaczami opracował również obszerny tom poezji zachodnich i południowych Słowian ( 1955).
Grzechem było by nie wspomnieć o wybitnych polsko-rosyjskich osobowościach z ubiegłego stulecia. Takim przykładem może być znany malarz i teoretyk sztuki zaliczany do rosyjskiej awangardy artystycznej Kazimierz Malewicz. Artysta ten wywarł znaczny wpływ na rosyjskich konstruktywistów jak i na polską awangardę lat 20-tych. Wkrótce sam stał się zapowiedzią minimalizmu.
Na liście nie może również zabraknąć Aleksandra Gribojedowa (ros. ), wybitnego rosyjskiego dramaturga i dyplomaty, okresu romantyzmu, znanego w Polsce przede wszystkim z ponadczasowego dramatu Mądremu biada (ros. ). Przodkowie pisarza pochodzili z rodu szlacheckiego Grzybowskich z Polski, skąd przesiedlili się w XVII w. do Rosji, gdzie zaczęli mianować się Gribojedowymi, przekształcając swe nazwisko na język rosyjski. Gribojedow był człowiekiem wszechstronnie wykształconym, znającym kilka języków w tym perski, arabski i turecki. Był również poetą, kompozytorem i pianistą. Pochodził z rodziny o głębokich wojskowych tradycjach, dlatego też sam służył w armii, a będąc dyplomatą w Persji podpisał korzystny kontrakt przyłączający do Rosji znaczne tereny.
|
|
|
Ludzi polskiego pochodzenia, którzy tworzyli na terenie Związku Radzieckiego i Rosji jest naprawdę niemało: Dymitr Szostakowicz (ros. ) kompozytor, pianista i pedagog jest uważany za najwybitniejszego symfonika XX wieku. Polakiem ze strony matki był też znany radziecki aktor filmowy i teatralny Anatolij Papanow (ros. ). W 1995 roku zmarł Władysław Strzelczyk (ros. ), lubiany i honorowany uczeń szkoły petersburskiej. W pamięci Rosjan na zawsze zostanie znakomitym aktorem, znanym przede wszystkim z filmów historycznych np. Wojna i Pokój , w teatrze grał w utworach Szekspira, Dickensa. W środowisku petersburskim Strzelczyk był znany jako po prostu dobry, uśmiechnięty człowiek, który mimo dobrego wykształcenia, ogromnej wiedzy, zawsze słynął z ludzkiej prostoty. W roku 2009 w Moskwie pożegnano się z artystą narodowym ZSRR Olegiem Jankowskim (ros. ). Ojciec aktora Jan (później już Iwan) pochodził z polskiej szlachty, w latach 30-tych był kilkakrotnie aresztowany, a potem zesłany wraz z rodzina do Kazachstanu. Oleg Jankowski był popularny na terenie Związku Radzieckiego, a sławę zagraniczną przyniosły mu role w Zwierciadle i Nostalgii Andrieja Tarkowskiego. Następny geniusz szanowany zarówno przez Rosjan i przez Polaków to Henryk Hektor Siemiradzki, w Rosji znany jako , żyjący i tworzący w latach 1843-1902. Mówi się, że żaden polski artysta nie zdobył takiej sławy za życia ani przed Siemiradzkim ani po nim. Ojciec malarza był wysokim oficerem armii Imperium Rosyjskiego, ale mimo tego, jego dzieci zostały wychowane w duchu patriotycznym i katolickim. Rodzina Siemiradzkich przez pewien okres czasu przyjaźniła się nawet z rodzina Mickiewiczów. Po ukończeniu Akademii Sztuk Pięknych artysta dużo podróżował, w tym czasie między innymi odwiedził Wenecję, Florencję, Rzym oraz Kraków. Henryk Siemiradzki zmarł w Strzałkowie, wsi w województwie łódzkim. Największe dzieła genialnego malarza można zobaczyć we Lwowskiej Galerii Sztuki, petersburskim Ermitażu, w Muzeach Narodowych w Krakowie oraz Warszawie, a także w Galerii Trietiakowskiej w Moskwie. Jednym z najbardziej znanych dzieł jest obraz Pochodnie Nerona z roku 1876. Z polskiej rodziny pochodzi również Jurij Łoza (ros. ) poeta, piosenkarz i kompozytor.
|
|
|
Foto. Kadry z filmu Ironia losu(1966), reż. Eldar Riazanow
Jedną z Polek najczęściej kojarzonych z kulturą Związku Radzieckiego jest Barbara Brylska. Twarz tej pięknej kobiety oraz utalentowanej aktorki pojawia się na ekranie telewizora w każdym domu w byłych państwach Związku od ponad 30 lat. Wszystko za przyczyną kultowego filmu Ironia losu (ros. , !) lub jak go ochrzcili Polacy Szczęśliwego Nowego Roku Eldara Riazanowa. Drogę do kariery pani Barbarze otworzył Faraon(1966) Jerzego Kawalerowicza lecz prawdziwa sława doścignęła ją dopiero po odegraniu roli Nadji w znanym i uwielbianym przez wielu filmie Riazanowa. Mówi się, że żadna współczesna amerykańska komedia romantyczna nie posiada takiego klimatu jak ten film. Ironia losu przedstawia komiczną historię znajomości młodego mężczyzny Żeni oraz Nadji (w roli Barbara Brylska), która wkrótce przerodziła się w prawdziwą i szczerą sympatię. Żenia obudził się pewnego dnia w sypialni bardzo podobnej do swojej, w bloku i mieszkaniu pod swoim numerem, do którego dostał się za pomocą własnych kluczy. Piękna Nadja obudziła go z wrzaskiem i uświadomiła, że wszystko się zgadza, oprócz tego, że Żenia znajduje się w innym mieście. W 2007 roku nakręcono Ironię losu. Kontynuację (ros. . .), w którym to Pani Barbara Brylska z przyjemnością ponownie zagrała Nadję. Teraz taka sama historia spotyka jej córkę..
Rosja kocha Barbarę Brylską z wzajemnością. Miejmy nadzieję, że w przyszłości Polacy i Rosjanie też będą się nawzajem uzupełniać w kulturze i jeszcze nie raz stworzymy taki piękny duet.
***
, . .
? , .
, .
