Аламдық саяси дағдарыстар және қазіргі әлем тәртібін өзгерту талпыныстарын дәйектеңіз

Ғаламдық саяси дағдарыс - қоғамның саяси жүйесінің қызметі мен дамуындағы ерекше жағдай, әсіресе, оған мемлекеттік-биліктік құрылымындағы саяси институттар қызметіндегі тұрақсыздық, тепе-теңдікті жоғалту, экономикалық үрдістерді басқару деңгейінің төмендеуі, бұқараның сыни белсенділігінің өсуі сияқты құбылыстар тән.

Саяси дағдарыс өз дамуында бірнеше кезеңдерді басынан кешіреді:

•қоғамның немесе саяси жүйенің дағдарыс алдындағы жағдайы;

•өкіметтің қоғам алдындағы мәселелерді саяси құралдармен шеше алмауға қабілетсіздігін көрсететін дағдарыстың туындауы;

•дағдарыстың дамуы, әрі шиеленісуі.

Қоғамның саяси жүйесі шеңберіндегі ішкі саяси дағдарыстар:

1)конституциялық дағдарыс (мемлекеттің негізгі заңының қызметін тоқтатуын білдіреді);

2) өкіметтік дағдарыс (өкімет беделінің жоғалуы);

3) ішкіпартиялық дағдарыс (саяси партияның жікке бөлінуі).

Сонымен бірге мемлекетаралық, аймақтык және халықаралық қақтығыстарға байланысты сыртқы дағдарыстар да болады.

Сарапшылар және зерттеушілер жаһанданған дағдарысты жаһанданудың тарихи салдары ретінде қарастырады. Осының салдарынан жаһандану - тұтастық, бірегейлендіру, шекараларды шаю (яғни, экономикалық, мәдени және идеологиялық және т.б) салаларының лобализациялануын білдіреді. Бірақ қарым-қатынастардың бірегейлігі және мемлекетаралық қатынастардың тереңдеуі әлемдегі аймақтардың өзара байланыстылығы бірігей мемлекет ретінде жаһандық жүйенің қызметін қамтамасыз ете алмайды. Өйткені, халықаралық субъекттің әркелкілігі, егемендігі сақталады. Сонымен қоса, мемлекеттің саяси, құқықтық, экономикалық құрылымындағы пайда болған дағдарысты оның мәдени және экономикалық тұтастығымен түсіндіру мүмкін емес. Егер мемлекетте дағдарыс барлық ішкі жүйесін қамтыса (саяси, экономикалық және құқықтық), онда құндылық жүесіндегі ынтымақтастықтың және астасудың, болмағандығын, нормалар және ережелер гармониясының болмауын проблема ретінде қарастырған абзал. Ішкі жүйедегі байланыстар үзілсе, жүйеге жеке және топтық мүдделер қауіп төндіріп, мемлекеттің ыдырауына әкеп соғуы мүмкін. Жаһандық дағдарыстан шығудың жолы- әлемдік валюталардан жаңа сападағы жаңа қаржы құралдарына: тауарлар мен қызметтердің құнын нақты өлшеуіштерге әлдеқашан пісіп жетілген, сөзсіз көшуде болып отыр. Тек осы жаһандық геоқаржылық инновация ғана жаңа мақсаттар, құндылықтар, пайымдар базасында әлемді біртіндеп түбегейлі жаңартуды бастауға жол ашпақ.

БІРІНШІ ЖОЛ: “Түпке жетуді қимылсыз бағу”

Емдеудің көне бұл дауасы ескі айналып соғатын дағдарыстар жағдайында әбден қолдануға боларлық еді. Ол бүгін де кеңінен пайдаланылады. Бірақ та осы жолғы жаһандық дағдарысты емдеуге қаншалықты келер екен? Өйткені, бұл дағдарыстың сипаты қағидаттық тұрғыда басқашалау

ЕКІНШІ ЖОЛ: “Валюталық своптар”

Валюталық своп – бұл валюта рыногына қатысушылардың бір елдің ақша бірлігінің келісілген сомасын өзге елдің валютасына айырбастау жөніндегі екі қарама-қарсы конверсиялық мәмілелердің комбинациясы екені белгілі. Қазір біздің кейбір көршілеріміз Азиядағы, Еуропа мен Америкадағы өз әріптестерімен мәміледе дағдарыстан шығудың осынау тактикалық жолын белсене пайдалануда.

ҮШІНШІ ЖОЛ: “Доллар идеяларының өңін айналдыру”

Бұл жол бәзбір ұлттық валюталардың бірін өңірлік, континенттік немесе әлемдік резервтік валютаға айналдыруда болып отыр.

Бүгінде әлемнің бірқатар елдерінің жетекшілері осындай ниеттері туралы мәлімдеуде. Яғни іс жүзінде “доллар идеясын”, бірақ та өз ұлттық валютасының “костюмімен” қайталап іске асыру туралы мәлімдеуде. Басқаша айтқанда, өзіне және өзінің ұлттық валютасына ұлтүстілік валютаның шамасы жетпес таңғажайып миссиясын және оның қайғылы жолын таңғажайыптықпен қайталауды жүктеуде.

ТӨРТІНШІ ЖОЛ: “Ұлтүстілік эмитент”

БЕСІНШІ ЖОЛ: “Жаңа санаттың валютасы”

Противоборство субъектов политики и неспособность общества разрешить конфликты может привести к политическому кризису и даже распаду политической системы.

Политический кризис – это такое состояние политической системы общества, которое выражается в углублении и обострении имеющихся конфликтов, в резком усилении политической напряженности, во всеобщем недовольстве. Это высшая точка всеобщего недовольства и возмущения. Политический кризис отражает резкое обострение социально-политических противоречий, расстройство прежних общественных отношений, недовольство народа властью или недоверие народа к власти.

Конкретными проявлениями политического кризиса могут быть:

- паралич власти, проявляющийся в неспособности государства и его органов выполнять необходимые функции;

- распространение политических идей, отрицающих ценности политической системы, переживающей кризис;

- наличие двоевластия, которое дезорганизует общество;

- активная оппозиционная деятельность.

Причинами кризиса нередко являются: падение уровня жизни народа, несовпадение индивидуальных, групповых и общественных ценностей, религиозный фанатизм, падение доверия народа к институтам власти и многие другие.

Политические кризисы, как и конфликты, многообразны. Они могут охватывать всю политическую систему общества, так и ее отдельные элементы. Выделяют такие их виды: внутриполитические и внешнеполитические. Внутриполитические кризисы могут быть общенациональными и «частными», т.е. кризисами отдельных институтов власти. К последним относятся правительственный, парламентский, конституционный, общенациональный кризисы. Выделяют также кризис политической системы.

Правительственный кризис отражает неспособность правительства управлять обществом. Часто его причиной бывает потеря правительством авторитета. Он выражается в невыполнении распоряжений правительства как исполнительными органами, так и отдельными гражданами. Чаще всего правительственные кризисы случаются в тех странах, где правительство формируется на многопартийной основе. Его может спровоцировать выход из правительства части министров одной из партий правительственной коалиции.