Кестені сурет дәптерге көшіріп жазу және толтыру

Ішкі сөлініс бездері	Гормон атауы	Физиологиялық тиімділіктері	Гормонның гипофункциясы	Гормонның гиперфункциясы

Жобаларды салу

Ішкі сөлініс бездері және олардың гормондар

Гипофиз гормондары мен олардың қызметтері

Алқанша және қалқансерік бездерінің гормондары және оның функциясы.

Арынасты бездің гормондары және оның функциясы.

Бүйрекүсті бездердің гормондары және оның функциясы.

Жыныс бездердің гормондары және оның функциясы.

Менструациялық оралым және жүктіліктің жүйке гуморальдық регуляциясы.

«АСТАНА МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» АҚ

АЛЫПТЫ ФИЗИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ

 

Бақылау: ситуациялық есептерді шығару және билеттер бойынша жазбаша бақылау.

 

Сабақтың тақырыбы бойынша бақылау: Ішкі сөл бөлу бездері.

Эндокриндік бездердің жалпы сипаттамасы.

Ситуациялық есеп.

10 жасар бала бойының ұзындығы 178см., салмағы 64кг. Бұл қай эндокриндік без әрекетінің бұзылысымен байланысты?

Есепті шешу алгоритмі:

1. Адам организміндегі қай эндокриндік бездер ұлпаның өсуі мен дифференцировкасының реттелісінде қатысады?

2. Есепте көрсетілген және қалыпты, шапшаң және баяу физикалық дамуды қалай бағалауға болады?

3. Бұл гипофиздің қай гормонымен байланысты?

Ситуациялық есеп

18 жасар зерттелуші бойының ұзындығы 100см., дене бітімі пропорциональды. Анықталған бой бұзылысы қай эндокриндік без қызметінің жетіспеушілігін көрсетеді?

Есепті шешу алгоритмі:

· Адам организміндегі қай эндокриндік бездер ұлпаның өсуі мен дифференцировкасының реттелісінде қатысады?

· Есепте көрсетілген және қалыпты, шапшаң және баяу физикалық дамуды қалай бағалауға болады?

· Бұл гипофиздің қай гормонымен байланысты?

Ситуациялық есеп.

Мүшелерді (жүрек, бүйректер) алып салудан кейінгі гормондық терапияның жүргізілуі қандай мақсатпен қолданылады?

Есепті шешу алгоритмі:

Иммунитет туралы түсінік. Иммунитетті реттейтін гормондар. Иммуно-депрессорлар.

Ситуациялық есеп.

Сулы-тұзды алмасудың реттелісіне қандай гормондар қатысады?

Есепті шешу алгоритмі: организмнің сулы-тұзды алмасуы. С улы-тұзды алмасудың реттелісі. С улы-тұзды алмасудың реттелісіне қатысатын гипофиз және бүйрек үсті безі қыртысының гормондары.

Ситуациялық есеп.

Балада қалқанша безінің жетіспеушілігі анықталды. Емсіз баланың дамуында қандай өзгерістер болуы мүмкін?

Есепті шешу алгоритмі:

1. Қалқанша безінің гормондары. Тироксин тобы гормондарының әсерімен байланысты организм қызметтері.

2. Микседема және кретинизм тиуралы түсінік.

Ситуациялық есеп.

Қай эндокриндік без әрекетінің өзгерісімен бірмезетте гипергликемия, глюкозурия, кетонурия, бауыр семіздігі, ақуыз ыдырауының жоғарылауы, ацидоз туу мүмкін?

Есепті шешу алгоритмі:

1. Зат алмасудың қай түрі бұзылған?
2. Көмірсу алмасуының реттелісі.
3. Реттелістің гипо- және гипергликемиялық факторлары.

Ситуациялық есеп.

Босанған әйелде сүттің түзілуі төмендеді. Қай немесе қандай гормондардың жетіспеушілігі, сонымен қатар, сыртқы тітіркендіргіштер әсерінен лактацияның төмендеу себебі болуы мүмкін?

 

Есепті шешу алгоритмі:

1. Детородты қызметті реттейтін гормондар және олардың қарым-қатынас.
2. Гипоталамус-гипофиз жүйесі.
3. Сүт бездері дамуының гормондық реттелісі және лактацияның қызметі.
4. Ему актісінің физиологиялық ролі және сүттің бөлінуі.

 

Ситуациялық есеп.

Босану кезінде жатыр жиырылуының бірден төмендеуі белгіленді. Ұрық өміріне қауіп төндіретін босану ұзаққа созылуда. Жүкті әйелге қай эндокриндік без гормонын егуге болдаы?

Есепті шешу алгоритмі:

1. Гипофизбен қандай гормондар өндіріледі?
2. Окситоцин, вазопрессин қандай тиімділіктермен қабілетті?

 

Ситуациялық есеп.

Бастапқы емізуге қарағанда, босанудан кейін, жатырдың жиырылуы белсенді түрде өтілетіндігі белгілі. Осы екі құбылыстың өзара әрекеттілігінің физиологиялық тегершігі қандай?

 

Есепті шешу алгоритмі:

1. Рефлекс деген не?
2. Гормондық негізде баланы емізу кезінде организмде қандай өзгерістер жүреді?
3. Гипофиз, окситоцин, жатырдың жиырылуы.

 

Ситуациялық есеп.

Зерттелушіде бет пен дененің семіздігіне шағымдар бар; лабораториялық зерттеуде қанда глюкоза, несепте қант мөлшері жоғарылаған, АҚ көтерілген. Қай эндокриндік без қызметінің жоғарылағандығы туралы ойлауға болады?

 

Есепті шешу алгоритмі:

Гомеостатикалық жағдай, қызметтің реттелу тегершігіндегі гипоталамус-гипофиздік жүйенің ролі. Осы қатынастар жағынан есепті қарастыру қажет.

 

(студенттерге арналған)

«АСТАНА МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» АҚ

ФИЗИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ

 

 

№10ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚҚА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ӨҢДЕУЛЕР

 

Тақырыбы: Энергетикалық алмасу. Тамақтану. Жылу реттелуі. Жылудың тепе-теңділігі.

Сағат саны: 4

 

Курс: 2

 

Мамандығы: 051301 «Жалпы медицина»

 

 

Құрастырушы:

Доцент Ибраева С.С.

 

 

Астана 2010 ж.

1.Тақырыбы: Энергетикалық алмасу. Тамақтану. Жылу реттелуі. Жылудың тепе-теңділігі.

2.Мақсаты: Барлық ағзаға тән энергетикалық алмасу, биохимиялық процесстердің нәтижесінде пайда болған жылудың көзі болып табылады.Осының нәтижесінде сыртқы ортаға қарағанда жылу градиенті пайда болады, ағзада пайда болған жылу соған беріліді.Реттелу реакцияларын білу жылу бөлу және жылу беру процесстерін түсіну үшін қажет.

3. Оқу мақсаты: Негізгі алмасу және оны анықтау түсінігін қалыптастыру. Майлардың, көмірсулардың,ақуыздардың спецификалық синтезі процесстерін түсіндіру. Студенттерге Брок формуласы бойынша және номограмма бойынша тиісті салмақты анықтау, Гаррис-Бендикс кестесі және Рид формуласы бойынша негізгі алмасуды анықтауды және нәтижелерін анализдеуді үйрету.Ағзаның қалыпты қызмет етуі үшін дененің қалыпты салмағының маңызын түсіндіру. Ағзадағы гомеостаздың негізгі көрсеткіштерінің сақталуы мен тұрақтандырылуында жылу реттелісінің ролі мен маңызын ұйымдастыру.

4.Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Зат алмасу және энергия алмасу. Ағза үшін зат алмасудың маңызы. Катаболизм. Анаболизм.

2. Көмірсу алмасу. Қандағы қант деңгейін реттеу. Май алмасу. Липолиз және липогенездің реттелуі. Белок алмасу.

3. Азоттық баланс. Рубнердің тозу коэффициенті. Белоктардың биологиялық құндылығы.

4. Тағамдық заттардың арнайы - динамикалық әсері. Рубнердің изодинамия ережесі. Белок алмасуының гормональдық реттелуі.

5. Энергия алмасу.Тірі жүйелердің термодинамикасы.Термодинамика заңдары.

6.Организмнің энергия шығынын анықтау. Тікелей калориметрия. Тікелей емес калориметрия. Оттегінің калориялық коэффициенті. Тыныс алу коэффициенті. Дуглас- Холден әдісімен энергия шығынын есептеу.

7. Негізгі алмасу. Негізгі алмасу мөлшерін анықтайтын факторлар. Рубнердің дене бетінің заңы. Негізгі алмасуды анықтау әдістері.

8. Физикалық жүктеме кезіндегі энергия шығыны. Тамақтанудың физиологиялық негіздері. Тамақтану теориялары (балансты тамақтану теориясы және адекватты тамақтану теориясы).

9. Организмнің сыртқы температураға әсерленуі. Гомойотермия, пойкилотермия, гетеротермия. Температура реттелуінің жүйелік механизмдері.

10. Зат алмасу үшін оптимальді қан температурасының тұрақтылығын ұстап тұратын қызметтік жүйе.

11.Терморецепторлар. Жылу реттелуінің шеткері және орталық механизмдері. Дененің температуралық жобасы.

5. Білім берудің және оқытудың әдістері (шағын топтар, пікірталас, жағдайлық есептер, жұптасып жұмыс істеу, презентациялар, кейстади және т.б.)

1. Гаррис-Бендикс кестесі бойынша негізгі алмасуды анықтау

2. Рид формуласы бойынша негізгі алмасуды анықтау.

3. Брок формуласы бойынша тиісті салмақты анықтау

4. Номограмма бойынша адамның тиісті салмағын анықтау

5. Гипоксия кезінде дене температурасының ағза төзімділігіне әсері

6.Дене температурасын өлшеу

7. «Ағзаның жылулық алмасуының реттелу тегершігінің жобасы» атты суретті салу.

6. Әдебиет: Негізгі:

1.Тақырып бойынша дәріс

2 Адам физиологиясы. Х.К. Сәтбаева, А.А.Өтепбергенов, Ж.Б. Нілдібаева, Алматы, 2005, 663

3.Судаков К.В., и др. Нормальная физиология в динамических схемах: атлас: учеб.пособие. – М., 2009.

4.Агаджанян Н.А., Смирнов В.М.. Нормальная физиология: Учебник для студентов медвузов.- М.: ООО «Медицинское информационное агентство», 2007.

5.Орлов Р.С., Ноздрачев А.Д., Нормальная физиология: учебник + СД-диск. – М., 2006. – 696 с.

6.Физиология человека. Под ред. Р.Шмидта, Г. Тевса. М.,., в 3-х томах.- 2007.

7. Ткаченко Б. И. и др. Физиология человека.Compendium: учебник. – М., 2009.

Қосымша:

1.Современный курс классической физиологии (избранные лекции) с приложением на компакт-диске. Под ре. Ю.В.Наточина, В.А.Ткачука. – М.: ГЭАТАР-Медиа, 2007. – 384 с.

2.Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии: Учеб. пособие / Н.Н.Алипов, Д.А.Ахтямова, В.Г.Афанасьев и др.; Под ред. С.М.Будылиной, В.М.Смирнова. – М.: Издательский центр «Академия», 2005. – 336 с.

3.Атлас по нормальной физиологии / Под ред. Н.А. Агаджаняна.-М.: Высшая школа, 2007 4.Судаков К.В., Киселев И.И. и др. Нормальная физиология в динамических схемах: Атлас (цветной, иллюстрированный): учебное пособие. – М., 2007. – 350 с.

5.Ситуационные задачи по физиологии с основами анатомии для самостоятельной работы студентов / Под ред. А.А. Утебергенова, Д.А. Адильбековой. - Шымкент, 2006. - 66 с.

6.В.М. Смирнов. Физиология в рисунках и таблицах.- М., «МИА», 2007.