Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы

 

Еңбекті қорғау - еңбек қызметінің процесі кезінде қызметкерлердің өмірі мен денсаулығын сақтау жүйесі. Кәсіпорындарға еңбекті қорғауды басқару жүйесі (ЕҚБЖ) енгізілген, оған сәйкес кәсіпорынның әрбі қызметкерлерінің осы жүйеде өзіндік құқықтары мен міндеттері болады. Жалпы айтқанда кәсіпорында еңбекті қорғау жағдайына бас директор, сонымен қатар бөлімшелер бойынша - осы бөлімнің басшысы жауап береді. Учаскеде еңбек қорғау үшін учаске бастығы (шебер) жауап береді.

Еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік басқаруды бақылау мен қадағалауды Қазақстан Республикасының Үкіметі, уәкілетті орган және оның аумақтық бөлімшелері, сондай-ақ өнеркәсіп қауіпсіздігі саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган мен өзге де уәкілетті органдар жүзеге асырылады

Еңбек – адамдардың өмір сүруі үшін қажетті материалдық, рухани және басқа да құндылықтар жасауға бағытталғанадам қызметі; еңбек қатынастары – тараптардың әдетте жеке еңбек және ұжымдық шарттар негізінде белгілі бір еңбек қызметін жүзеге асыруы жөнінде туындайтын жұмыс беруші мен қызметкер арасындағы қатынастар. Жеке еңбек шарты – қызметкер мен жұмыс берушінің арасында жазбаша нысанда жасалатын екіжақты келісім, ол бойынша қызметкер жұмыс берушінің актісін атқара отырып, белгілі бір мамандық, біліктілік немесе лауазым бойынша жұмысты орындауға міндеттенеді, ал жұмыс беруші қызметкерге жалақысын және заңдар мен тараптардың келісімінде көзделген өзге де ақшалай төлемдерді уақытында және толық көлемінде төлеуге, еңбек туралы заңдар мен ұжымдық шартта көзделген еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге міндеттенеді.

Қазақстан Республикасының бекіткен халықаралық шарттардың осы Заңның және еңбек туралы өзге де нормативтік құқықтық актілердің алдында артықшылығы бар және халықаралық шарт бойынша оны қолдану үшін Қазақстан Республикасының заңы шығарылуы талап етілетін жағдайларды қоспағанда, олар тікелей қолданылады. Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 28 ақпандағы № 528 Заңы

Осы Заң Қазақстан Республикасындағы еңбектi қорғау саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейдi және еңбек қызметi процесiнде еңбек қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге, қызметкерлердiң өмiрi мен денсаулығын сақтауға бағытталған, сондай-ақ еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi принциптерiн белгiлейдi.

 

Жалпы ережелері

1-бап. Heгiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:

1) өндiрiстiк объектiлердi еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау - өндiрiстiк объектiлердi, цехтарды, учаскелердi, жұмыс орындарын оларда орындалатын жұмыстардың қауiпсiздiгiнiң, зияндылығының, ауырлығының, қауырттылығының жай-күйiн, еңбек гигиенасын айқындау және өндiрiстiк орта жағдайларының еңбек жағдайлары нормативтерiне сәйкестiгiн айқындау мақсатында оларды бағалау жөнiндегi қызмет;

2) еңбек қауiпсiздiгi - еңбек қызметi процесiнде қызметкерлерге зиянды және қауiптi әсердi болдырмайтын iс-шаралар кешенiмен қамтамасыз етiлген қызметкердiң қорғалу жай-күйi;

3) еңбектiң қауiпсiз жағдайлары - қызметкерге зиянды және қауiптi өндiрiстiк факторлардың әсерi жоқ не олардың әсерiнiң деңгейi қауiпсiздiк нормаларынан аспайтын, жұмыс берушi жасаған еңбек жағдайлары;

4) өндiрiстiк жабдықтың қауiпсiздiгi - өндiрiстiк жабдықтың өз функцияларын орындауы кезiнде нормативтiк-техникалық және жобалау құжаттамасында белгiленген жағдайларда еңбек қауiпсiздiгiнiң талаптарына сәйкестiгi;

5) өндiрiстiк процестiң қауiпсiздiгi - өндiрiстiк процестiң нормативтiк-техникалық құжаттамада белгiленген жағдайларда еңбек қауiпсiздiгiнiң талаптарына сәйкестiгi;

6) зиянды өндiрiстiк фактор - оның әсерi қызметкердiң сырқаттануына немесе еңбекке қабiлеттiлiгiнiң төмендеуiне әкеп соқтыруы мүмкiн өндiрiстiк фактор;

7) зиянды (ерекше зиянды) еңбек жағдайы - белгiлi бiр өндiрiстiк факторлардың әсерi қызметкердiң еңбекке қабiлеттiлiгiнiң төмендеуiне немесе сырқаттануына әкеп соқтыратын еңбек жағдайлары;

2-бап. Қазақстан Республикасының еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау туралы заңдары

1 Қазақстан Республикасының еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

3-бап. Осы Заңның қолданылу аясы

1 Осы Заңның күшi Қазақстан Республикасының азаматтарына, еңбек қызметiн Қазақстан Республикасында жүзеге асыратын шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қолданылады.

2 Жұмыс берушiлер мен қызметкерлер арасында еңбек қатынастары туын-даған кезде еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау жөнiндегi талаптарды бәрi орындауы мiндеттi.

3 Жеке еңбек шартында, ұжымдық шарттарда және жұмыс берушiнiң актiлерiнде көзделген жұмыс орындарындағы еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау жағдайлары осы Заңда көзделген еңбек қауiпсiздiгi мен еңбектi қорғау деңгейiнен төмен болмауға тиiс.

Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік басқару

4-бап. Еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау саласындағы мемлекеттiк басқару, бақылау және қадағалау

Еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау саласындағы мемлекеттiк басқаруды, бақылау мен қадағалауды Қазақстан Республикасының Үкiметi, уәкiлеттi орган және оның аумақтық бөлiмшелерi, сондай-ақ өнеркәсiп қауiпсiздiгi саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган мен өзге де уәкiлеттi органдар жүзеге асырады.

5-бап. Еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi бағыттары

Еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау саласындағы мемлекеттiк саясат:

1) Қазақстан Республикасының еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау саласындағы нормативтiк құқықтық актiлерiн, мемлекеттiк стандарттарды, ереже-лердi, нормаларды әзiрлеу мен қабылдауға;

2) еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау саласындағы мемлекеттiк, салалық (секторлық) және аймақтық бағдарламаларды әзiрлеуге;

3) еңбек жағдайларын, қауiпсiздiгiн және еңбектi қорғауды әзiрлеу мен жақсарту, қауiпсiз техника мен технологияларды әзiрлеу және енгiзу, еңбектi қорғау, қызметкерлердiң жеке және ұжымдық қорғану құралдарын шығару жөнiндегi қызметтi экономикалық ынталандыру жүйесiн құруға және iске асы-руға;

4) еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау саласындағы мониторингтi жүзеге асыруға;

5) еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау проблемалары бойынша ғылыми-зерттеулер жүргiзуге;

6) өндiрiстегi жазатайым оқиғалар мен кәсiби ауруларды есепке алудың бiрыңғай тәртiбiн белгiлеуге;

Қауіпсіздік техникасы - еңбекті қорғаудың бір түрі, жұмыс атқарушыларға қауіпті өндірістік факторлардың әсер етуіне жол бермейтін ұйымдастырушылық және техникалық шаралар мен құралдардың жүйесі. Еңбекті қорғау қағидаларының кұрамдас бөлігі. Жұмыскерлердің денсаулығы мен өміріне қауіп төндіретін өндіріс жағдайларының алдын алудың ұйымдастырушылық-техникалық шаралары мен кұралдарының жүйесі

Қауіпсіздік техникасы жөніндегі шаралардың жүзеге асырылуы, сондай-ақ Қауіпсіздік техникасы техникалық құрамдарының жасалуы мен қолданылуы нормативтік - техникалық құжаттаманың стандарттардың, ережелердің, нормалардың, нұсқаулардың, негізінде жүргізіледі.

 

Кәсіпорынға жұмысқа тұратын, барлық қызметер міндетті, түрде, еңбек қорғау және техникалық қауіпсіздік бойынша кәсіби жарамдылық және сулы нұсқама бойынша жоспар - кәсіпорынның бас инженерімен бекітіледі, кейіннен қызметкер жұмыс орнында алғашқы нұсқамадан өтеді, бұл нұсқаманы шебер немесе бастық өткізеді. Жұмыс басталу алдында жұмыс орнын толық тексереді және қарап шығады. Барлық жарамсыз заттар алынып тасталады. Бұзылған машиналарды түзеткеннен кейін олардың дұрыс жұмыс жасайтынына көз жеткізу үшін оларды бос күйінде, аз жылдамдықпен жүргізіп көру арқылы тексереді.

Цехта технологиялық линияның және машиналардың қасында көрінетін жерде жұмыс істеу ережелері және оқыс оқиға кезінде дәрігер келгенге дейінгі алғашқы көмек көрсету ержелері ілініп тұру керек.

Қызметкердің сулық нұсқамасы кезінде, толықтай, кәсіпорын объектілерімен, кәсіпорындағы негізгі қауіпті факторлармен, кәсіпорындағы еңбекті қорғау және техниалық қауіпсіздік жағдайымен таныстырады. Қызметердің жұмыс орнында алғашқы нұсқама кезінде, еңбекті қорғау бойынша нұсқамамен, құрылғыларды қаіпсіз пайдалану бойынша, СИЗ, және оларды пайдалан әдістерімен, жұмыс орнында қауіпті факторлармен, ішкі тәртіптің ережелеріен танстырады. Қызметерге арнайы киім, аяқ киім, СИЗ тегін беріледі. Жұмыс орнында қайталама нұсқама - тоқсанның әрбір айының 10-шы жұлдызына дейін 1 тоқсанда 1 рет орындалады. Кезектен тыс нұсқама - еңбекті қорғау органдарынан НТД алу кезінде кәсіпорында жүзеге асырылады, бөлімшедегі төтенше жағдай кезінде, жаңа құрылғыны қондыру немесе жаңа технологияны ендіру кезінде болады. Қандай да бір жұмысты орындау кезінде мақсатты нұсқама жүргізіледі: жоғарғы қаупі бар жұмыстарға жататын жұмыстар, оқтық жұмыстар, биіктіктегі жұмыстар, қысымда жұмыс істейтін газ қазандықтары немесе ыдыстардың ішінде.

Цех бастығы немесе шебер - еңбекті қорғау және ТҚ бойынша нұсқаман дайындайды, ТҚ бойынша инженерлермен, бас энергетикпен, бас энергикпен, бас механикпен келісіледі, қажет болса КИП және байланыс учаскесінің бастығымен келісіледі. Нұсқама - бас директормен немесе бас инженермен бекітіледі, және 5 жылда бір рет профкоммен келісіледі немесе технология, құрылғыларды жаңғыртудың өзгеруі кезінде нұсқама қайта қарастырылады.

Жұмыстың басталуынан бұрын жұмыс орнын қарастырады және тексереді, қажетсіз құралдарды жояды, машинаның жарамдылығына көз жеткізеді. Қоршаулар және қозғалмалы бөлшектер бар болса ғана машинаны қосуға болады. Себебі машинаның қозғалмалы бөліктері және механизмдері – шудың көзі және қызмет көрсететін қызметкерлердің жұмыс орындарындағы вибрациясы болып табылады.

Қызмет көрсететін қызметкерлерді күйіктен және жылудың жоғалуынан сақтандыру мақсатында, бу құбырлары, ыстық су құбырлары жылу өткізбейтіндей болу қажет

Электроқозғалтқыштар, іске қосылатын аспаптар жерге нық тұйықталуы тиіс. Аммиак буларының адам ағзасына зиянды әсер етуінің нәтижесінде, ТҚ және машина сонымен қатар аммиактық мұздатқыштары бар аспаптарға қызмет көрсету бойынша нұсқаманы қатаң ұстау қажет. Аммиактың бұзылуы кезінде, әрбір жұмыс орнында қарастырылған газтұтқышты кию қажет, аспапты қосу, тетікті жауап тастап, механикке хабарлау қажет. Балмұздақты мұздату және сақтау камералары - жабық камерада кездейсоқ қалып қойған адамдардың шығуы үшін қауіпсіздіктің сигнал беру жүйесімен жабдықталуы тиіс.

Өндірістік жабдықтар - машиналар, тетіктер, құрылғылар, аппараттар, аспаптар және жұмысқа, өндіріске қажетті өзге де техникалық құралдармен жұмыс істеген кезде олардың жұмыс істеу принципінің ережесімен таныс, қауіпсіздігі туралы арнаулы нұсқаулығы бар адамға рұқсат етіледі.

Жұмыстың қауіпсіздік ережелері туралы нұсқаулық кіріспе, алғашқы жұмыс орнындағы, күнделікті және периодты деп бірнеше түрге бөлінеді. Кіріспе және алғашқы жұмыс орнындағы нұсқаулық арнайы журналда жазу арқылы жүргізіледі

Қауіпсіздік ережелерінің сақталуына кәсіпорынның әкімшілігі бақылау жүргізеді. Кәсіпорынның еңбек қорғау және қауіпсіздік ережелері барлық ұжыммен белгіленеді және ұжымдық келісім шартқа отырады. Бұл келісім шартта өндіріс орнында қызметкерлердің еңбек қызметі процесінде олардың өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған ұйымдастырушылық, техникалық, санитарлық-гигиеналық, биологиялық және өзге де нормаларды, ережелерді, рәсімдер мен өлшемдерді қамтамасыз ету тұрғысынан өндіріс жағдайларын, өндірістік және еңбек процесін сипаттайтын сапалық және сандық көрсеткіштер жиынтығы қауіпсіздік нормалары көрсетіледі. Сондай - ақ еңбекті қорғау ережелері сақталмаған жағдайда белгілі бір өндірістік немесе жоюға болмайтын табиғи факторлардың әсері қызметкердің жарақаттануына, кәсіптік ауруға шалдығуына, денсаулығының кенеттен нашарлауына немесе улануына әкеп соқтыратын, соның салдарынан еңбекке қабілеттілігінен уақытша немесе тұрақты айрылуы, кәсіптік ауруға шалдығуы не өлімі туындайтын еңбек жағдайлары қауіпті еңбек жағдайларын

Жұмыс басталу алдында жұмыс орнын толық тексереді және қарап шығады. Барлық жарамсыз заттар алынып тасталады. Бұзылған машиналарды түзеткеннен кейін олардың дұрыс жұмыс жасайтынына көз жеткізу үшін оларды бос күйінде, аз жылдамдықпен жүргізіп көру арқылы тексереді.

Цехта технологиялық линияның және машиналардың қасында көрінетін жерде жұмыс істеу ережелері және оқыс оқиға кезінде дәрігер келгенге дейінгі алғашқы көмек көрсету ержелері ілініп тұру керек

 

 

Орытынды

Өндірістік жобаны орындау барысында Астана қаласында орналасқан ЖШС «Апрель» кәсіпорында тәулігіне қуаттылығы

2т ет өнімін өңдейтін цехтың жұмысын бақылау жасау ұсынылды. Берілген тапсырмаға сәйкес жұмыстар жүргізіліп және де келесі мәлеметтерге қол жеткізілді:

Стандартқа сәйкес қолданылатын шикізаттың талаптары қарастырылды, шикілей ысталған шұжық өндіруге арналған технологиялық сұлба мен үдеріс таңдалып алынды.

Нарықтық қатынастарды дамыту кезеңінде өндіретін өнімдердің сапасын арттыру кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігін, табыстылығын және экономикалық өсуінің негізгі басты факторлары болып табылады.

Кәсіпорынның менеджерлері тек жақсы еңбек нәтижесінде ғана өз ісінде үлкен жетістіктерге жететінін терең түсініп, осы жолда еңбектенуде. Әрбір шұжық шығарушы кәсіпорын жыл сайын өнім ассортиментін кеңейтіп, нарықтағы үлесін көтеруге тырысуда.

Шикілей ысталған шұжық өндіру кезінде берілген өнім түрі бойынша цехқа қойылатын талаптарды сақтау және қоршаған ортаны қорғау шаралары өндірісте бекітілген СанНжЕ-ге сәйкес қадағаланып, жүргізіледі.

Өндірістік тәжірибеге қорытынды жасай отырып біз осы жоба тапсырмасына сәйкес шикілей ысталған шұжық өндірісінің жобасын жасау және ет өндірісінің тиімділігін арттыра түседі. Сонымен қатар шикілей ысталған шұжықтар адам ағзасына пайдалы ең басты дәрумендер мен микро және макроэлементтердің қайнар көзі болып табылады.