Мен жастарға сенемін

Арыстандай айбатты,

Жолбарыстай қайратты,

Қырандай күшті қанатты

Мен жастарға сенемін!

Көздерінде от ойнар,

Сөздерінде жалын бар,

Жаннан қымбат оларға ар,

Мен жастарға сенемін!

Жас қырандар – балапан,

Жайып қанат ұмтылған

Көздегені көк аспан.

Мен жастарға сенемін!

Жұмсақ мінез жібектер,

Сүттей таза жүректер,

Қасиетті тілектер

Мен жастарға сенемін!

Тау суындай гүрілдер,

Айбынды алаш елім дер,

Алтын Арқа жерім дер

Мен жастарға сенемін! (М. Жұмабаев).

 

   5-тапсырма. «М. Жұмабаев – ғалым» тақырыбында сұхбат құрыңыздар.

Сабақтың тақырыбы: Тарихи тұлға

 

ОҚЫЛЫМ

   1-тапсырма. Мәтінді оқыңыздар:

Сәкен Сейфуллин

Сәкен (Сәдуақас) Сейфуллин 1894 жылы Жезқазған облысы, Ақадыр ауданы, Қарашілік қыстауында дүниеге келген. Ол – қазақ әдебиетінің негізін салушы, мемлекеттік қайраткер, тарихи тұлға.

1908-1913 жылдары Ақмолада приходская мектебінде, 1913-1916 жылдары Омбыдағы мұғалімдер семинариясында оқыған. «Өткен күндер» атты тұңғыш өлеңдер жинағы 1914 жылы Қазан қаласында басылып шыққан. «Айқап» журналына хабар, сын, мақала бірнеше өлең бастырады. 1916 жылы ұлт-азаттық көтеріліске тілектес өлеңдерін жазған.

Семинарияны бітірген соң, 1917 жылы Сілеті-Бұғылы деген жерде ауыл мұғалімі болады, орыс тілінен дәріс береді. 1917 жылы қарашада «Кел, жігіттер» өлеңін жазып, Қазан төңкерісін қуана карсы алады. Осы жылы Ақмола Совдепінің президиум мүшелігіне сайланады. 1918 жылы «Жас қазақ» марсельезасын жазады, «Бақыт жолында» атты пьесасының премьерасы көрсетіледі. 1918 жылдың 4 маусымында ақтардың көтерілісі болып, Ақмола Совдепшілерін тұтқынға алған.

Саяси күрескер Сәкен Сейфуллин Колчак түрмесінде отырады. Атаман Анненковтың азап вагонында 47 күн ажалмен арпалысып, Сәкен 1919 жылы 3 сәуірде Колчактың Омбыдағы түрмесінен қашып шығады.

Омбыдағы қазақ жастары ұйымдастырған «Бірлік қауымы» басшыларының бірі болады. Кешікпей Ақмола қаласына ауысып, «Жас қазақ» ревалюциялық ұйымын құрып, «Тіршілік» атты газет шығаруға атсалысады.

1919 жылы Түркістаннан өтіп, Әулиеата (қазіргі Жамбыл) атырабында кеңес өкіметін орнату жұмыстарына белсене қатысады.

1920 жылы Қазақ Автономиялы Республикасы құрылғанда С. Сейфуллин Қазақстан Орталық Атқару Комитетінің президиум мүшесі, Жер-су комиссиясының төрағасы, ал III Кеңестер съезінде, 1922 жылдың қазанында Қазақстан Комиссарлар Кеңесінің төрағасы болады.

Қазақ әдебиетінің қалыптасуына айрықша еңбек сіңірген С. Сейфуллин әдебиеттің басқа жанрларында да айтарлықтай із қалдырған. Оның әдеби-сын мақалалары, баяндамалары мен сөйлеген сөздері ұлттың мәдени-рухани өміріне сергек араласқан сыншылдық ойының құнарлығын және пәрменділігін танытады. Әсіресе, қазақ әдебиеттану ғылымында күні бүгінге дейін құнын жоймаған. Қазақ әдебиеті атты зерттеу еңбегінің мәні зор.

Сәкеннің 1920 жылы жазған «Қызыл сұңқарлар» атты революцияшыл драмасында Еркебұлан сияқты ревалюционердің жарқын да жағымды образы жасалып, ол жұрт үлгі алатын өнегелі бейнеге айналды.

 

ЖАЗЫЛЫМ

   2-тапсырма. Мәтін бойынша С. Сейфуллин туралы резюме (түйіндеме) жазыңыздар.

  

   3-тапсырма. Сөйлемдерден етіс формалы етістіктерді тауып, дәптерге жазыңыздар:

1) С. Сейфуллин есімі Қарағанды қаласындағы қазақ драма театрына берілді.

2) Қарағанды облысындағы С. Сейфуллин есімімен аталатын ауылға бардық.

3) 2005 жылы Сәкен Сейфуллинге арналған Қазақстан маркасы шығарылды.

4) С. Сейфуллин аты берілген Астанадағы Қазақ агротехникалық университетінде оқып жүрміз.

5) Омбы, Астана, Алматы және т.б. қалаларында С. Сейфуллинге арналған көшелер бар.

6) Топ жетекшісі Астана қаласындағы С. Сейфуллин мұражайын аралатты.

АЙТЫЛЫМ

   4-тапсырма. Астана қаласындағы С. Сейфуллин мұражайы туралы ақпарат дайындаңыздар.

 

   5-тапсырма. Өлеңді жаттап алыңыздар:

Арқаның кербез сұлу Көкшетауы
Дамылсыз сұлу бетін жуған жауын.
Жан-жақтан ертелі кеш бұлттар келіп,
Жүреді біліп кетіп есен-сауын.
Сексен көл Көкшетаудың саясында.
Әрқайсы алтын кесе аясында,
Ауасы дертке дауа, жұпар иісі -
Көкірек, қанша жұтса, тоясың ба?
Ырғалған көкке бойлап қарағайы,
Қасында көк желекті аппақ қайың.
Жібектей желмен шарпып төңіректі
Балқытып мыс қылады иіс майы (С. Сейфуллин)

№12 СОӨЖ тапсырмасы:

1.Ы. Алтынсарин, М. Жұмабаев, С. Сейфуллин туралы мәтіндер негізінде «Өнегелі ғұмыр» тақырыбында эссе жазыңыздар.

       Эссе талаптары:

       - эссе тақырыбының өзектілігіне тоқталу;

       - Ы. Алтынсарин, М. Жұмабаев, С. Сейфуллин шығармаларынан үзінді келтіру;

       - эссе көлемі 150 сөзден кем болмауы тиіс;

       - интернеттен көшірілмеу керек.