Муфсидоти (вайронкунандаҳои) рӯза

1. Ҳолатҳое, ки ба сабаби онҳо рӯза вайрон мешавад ва пас қазову каффорати он ба рӯзадор воҷиб мегардад чунинанд:

Агар рӯзадор дар вақти рӯза буданаш, чизеро қасдан хӯрад, ё ошомад, ё дар рўз заношӯӣ кунад, рӯзааш вайрон мешавад ва қазогии ин рӯза ва каффорати он бар вай воҷиб мегардад.

Каффорати рӯза ба ин тартиб аст: Аввал бандаеро (ғуломеро) харида озод кардан аст. Ва агар барои он қодир набошад, ду моҳ пай дар пай рӯза медорад ва агар ба ин ҳам қодир набошад, пас шаст тан камбағалро таъом медиҳад.

 

2. Ҳолатҳое, ки ба сабаби онҳо рӯза вайрон мешавад ва танҳо қазогии он лозим мегардад:

o Агар рӯзадор бе қасду ихтиёр чизеро хӯрад ё ошомад, яъне вақте ки ба даҳонаш об гирифт, нохост об ба дарун равад, рӯзааш вайрон мешавад.

o Агар касе рӯзадорро маҷбур кард, ки чизеро хӯрад ё ошомад ва ӯ хӯрд, ё ошомид, ё ба сабаби беморӣ чизеро хўрад, пас рӯзааш вайрон мешавад.

o Вақти бегоҳӣ пеш аз фурӯ рафтани офтоб, бо гумони ин ки вақти ифтор аст, чизеро пеш аз вақт хӯрад, рӯзааш вайрон мешавад.

o Дар вақти дору ва даво кардан чизе ба дарунаш равад, рӯзааш вайрон мешавад (инчунин сўзандору низ вайрон мекунад).

o Ҳангоми бо зани худ бозӣ кардан, ё назар кардан, манӣ хориҷ шавад, ё ба феъли даст ихроҷи манӣ кардан, рўзаро фосид мекунад.

o Ҳангоми ба осмон назар кардан, нохост ба ҳалқаш барф ё борон афтад ва ба дарун равад, рӯзааш вайрон мешавад.

o Агар рўзадор худро қай кунонид, ки бо пурии даҳон қай кунад, рўзааш фосид мешавад. Вале беихтиёр қай кардан рўзаро фосид намегардонад.

o Агар дар давоми рўз занеро нопокӣ падид ояд, (яъне ҳайз ё нифос бинад) рўзааш вайрон мешавад, ки баъди Рамазон қазогии онро медорад. Инчунин агар аз ҳайз пок гардад (дар давоми рўз) мустаҳаб аст, ки бақияи рўзро мисли рўзадорон гузаронад, вале ин рўзро ҳам баъди Рамазон ҳамчун қазо медорад.

Дар ҳамаи ин ҳолатҳо рӯза вайрон мешавад, ва қазогии он воҷиб мегардад, вале дар он каффорат намебошад.

 

3. Ҳолатҳое, ки ба сабаби он рӯза вайрон намешавад

Агар рӯзадор нохост аз фаромӯшӣ чизеро хӯрад, ё ошомад, ё ба ҳалқаш дуд ё чанге дарояд, ё дар гармӣ оббозӣ кунад, (ба шарте, ки ба дарунаш об наравад) рӯзааш вайрон намешавад. Инчунин ҳиҷомат (хунгирӣ) кардан ва ба худ равған молидан, дандонҳоро мисвок кардан, оби даҳони худро набароварда фурў бурдан, дар хоб эҳтилом шудан, ғайбат кардан, дурўғ гуфтан (агарчӣ ин ду гуноҳ аст) рўзаро вайрон намекунад.

Дар рўзҳои Иди Рамазон ва Иди Қурбон то чаҳорум рўзи он ва охири рўзи моҳи Шаъбон (рўзи шак) рўза доштан раво нест.

Дар вайрон кардани рўзаи ғайри Рамазонӣ каффорат нест, ба ҷуз қазогии он, агар чи рўзаи қазоӣ бошад.

Одоби рӯзадорӣ

Дар рӯза доштан аз шаб то наздикии субҳ саҳарӣ хӯрдан суннат аст, агар чи ба як дона хурмо бошад. Дар рӯзадорӣ бештари вақтро дар ибодату тиловати Қуръон гузаронидан мустаҳаб аст. Дар аввали ифтор бо хурмо ё бо об оғоз кардани ифтор суннат аст. Бегоҳии вақти шом, ба сӯи ифтор шитоб кардан (яъне ифторро дар сари вақт кардан) суннат аст. Рӯзадор бояд худашро аз гапҳои беҳуда ва корҳои бемаънӣ нигоҳ дорад. Яъне аз ғайбат кардан, суханчинӣ кардан, бозиҳои бефоида кардан, суханони нохуш гуфтан ва ғайра аз корҳои зишт бояд парҳез кунад.

 

Дар баёни Эътикоф

Маънии эътикоф – гушанишинӣ кардан аст. Мусалмони рӯзадор бо нияти эътикофшинӣ аз барои ризои Худои Таъоло дар масҷид ба эътикоф бишинад, лоиқи аҷру подоши бузург мегардад. Яке аз суннатҳои Паёмбари акрам а лайҳиссалом дар моҳи Рамазон, (дар даҳаи ахир) эътикофнишинӣ аст.

Мусалмоне, ки барои эътикоф менишинад, ӯро «мӯътакиф» мегӯянд. Мўътакиф дар эътикоф ба намозхониву тиловати Қуръон ва зикру таълими илм машғул мешавад. Мӯътакиф бояд бе ягон узр чун: ҳоҷати одамӣ ва ё намози ҷумъа ё хавфи ҷон, аз ҳудуди масҷидаш набарояд. Зеро ки бе узр аз масҷид баромадан ва ё заношӯӣ кардан, эътикофро вайрон мекунад. Эътикоф нишастани мардон дар масҷид мебошад.

Мусалмони эътикофнишаста, ки рӯзадор аст, бояд аз ҷанобат пок бошад ва дар сурати воқеъ шудани он ғусл намуда, покиза шавад.

Эътикофи занон низ мисли эътикофи мардон аст, вале занҳо танҳо дар канори покизаи хонаашон ба эътикоф менишинанд.

###

s Фасл дар баёни масоили закоти мол g

Додани закоти мол бар мусалмони оқилу озод ва болиғу соҳибмол, ки молаш ба нисоб (миқдори муайяне аз мол) расида ва як соли қамарӣ аз болои он гузашта бошад, фарз мебошад. Бинобарин, мусалмони сарватманде, ки соҳиби мол аст ва аз додани закот саркашӣ мекунад, лоиқи азоби Худованд ва лаънати мусалмонон мегардад. Шахсе, ки фарзияти онро инкор кунад, хориҷ аз дин мешавад (паноҳ ба ХудоиТаъоло).

Додани закот бар шахси кофир, девона, ғулом, кўдак ва камбағал ва қарздор, ки моли вай ба нисоб нарасида бошад, фарз намебошад. (Камбағал касе, ки молаш бар нисоби камтарин нарасидааст).

Инчунин моли ба нисобрасида бояд зиёда аз ҳоҷати аслӣ, яъне нафақаи аҳлу аёл ва асбобу асоси истеъмоли хона ва маркаби савора бошад. Ва моли вай дар таҳти тасарруфаш қарор дошта бошад, яъне гумшуда ё мусодирашуда набошад. Кам ё ноқис шудани мол дар миёнаи сана эътибор надорад, балки охири сол эътибор аст. Инчунин моли вай зиёдашаванда бошад, (чун ба тириқи қиммат, тиҷорат, кишоварзӣ, чорводорӣ).

Дар миқдори кам аз нисоб будани ин молҳо ва кам аз як соли пурра будани онҳо закот нест. Ва инчунин шарт аст, ки чорпо аксари солро дар чарогоҳ чарида бошад, (яъне аксари муддати сол аз алафи чарогоҳ таъмин бошад).

Пас, бо вуҷуди шартҳои дар боло зикршуда закотро аз:

1. Уштур.

2. Гов ё говмеш.

3. Гўсфанд ва буз (ва асп низ ба қавли имоми Аъзам р.ҳ.).

4. Зироат ва мева.

5. Тилло ва нуқра.

6. Аз моли тиҷоратӣ.

7. Аз маъдан ва кон ва мисли он, дода мешавад.

• Нисоби аввали уштур панҷ сар аст.

• Нисоби аввали гов ва говмеш сӣ сар аст.

• Нисоби аввали гўсфанд ва буз чиҳил сар аст.

• Нисоби аввали тилло бист мисқол аст (тақ. 85 гр.).

• Нисоби аввали нуқра дусад дирҳам аст (тақр. 595 / 600 гр.).

Пас, дар ҳар аз панҷ уштур – як гўсфандро закот дода мешавад.

Ва дар ҳар сӣ сар аз гов ё говмеш - як гўсола закоти он аст.

Ва дар ҳар чиҳил сар гўсфанд ё буз – як гўсфанди яксола ё як бузи дусола закоти онҳост.

Пас аз пухта расидани мева ё зироъатҳо новобаста аз миқдори онҳо (ба қавли ҳазрати Имом ва Муҳаммад р.ҳ.) даҳяки онро ҳамчун закот (ушр мегўянд) адо карда мешавад ба шарте, ки ў соҳиби замин бошад ва дар обёрии замин масрафи зиёд накарда бошад. Аммо дар ҳолати меҳнат ва хароҷоти обёрии замин, нисфи даҳяки маҳсулоти зироъатро медиҳад.

Баъд аз расидани тилло ба бист мисқол, закоти он нисфи мисқол (яъне 2,5%) аст, пас аз гузаштани як соли пурра. Ва дар дусад дирҳам нуқра (тақрибан 595 гр.) панҷ дирҳам нуқра закот аст, (яъне, 2,5% - и он) пас аз гузаштани соли пурра. Он миқдоре, ки зиёда аз ин андозаҳо бошад, бар ҳамин миқдори мазкур ҳисоб карда мешавад. Аммо аз қавли Имоми Аъзам (р. ҳ.) “...то он вақте, ки ба чиҳил дирҳам аз нуқра ва чаҳор мисқол аз тилло нарасад ва як соли пурраро набинад, чизе нест ғайри нисоби аввал. Пас ҳар вақте, ки бар 40 расид, дар ҳар як 40 дирҳам аз нуқра – 1 дирҳам аст ва пас дар ҳар 4 мисқол аз тилло низ ба ҳамин хисоб аст” (яъне, 2,5 %). (Аз фармудаи баъзе уламо: дар замони мо он пулҳое, ки дар муомила ровиҷ бошанд, дар ҳукми тилло ва нуқра -анд, ки аз онҳо низ бо шартҳои мазкур закоти мол дода мешавад).

Маъдан ва коне, ки ёфта мешавад панҷум ҳиссаи он аст, дар ҳол ва боқӣ мар ёбандаро аст, агар он замин мулки касе набуд. Агар маъдан аз замини (мулки) каси дигар буд, пас он молро ба соҳиби замин баргардонида мешавад. Агар коне ёфта шавад, ки дар он нишонаи Ислом буд, пас ҳукми он мисли чизи азкўчаёфта аст, (яъне бояд талаби соҳиби онро кунанд).

Закоти асал, ки онро аз кўҳ ё водӣ ҷамъкардашуда бошад, чи кам бошад ва чи зиёд, даҳяки он аст. Инчунин ҳар он гиёҳе, ки аз оби сел ё борон рўида аст, даҳяки он воҷиб мегардад, ғайри ҳезум, най ва хошок, ки дар инҳо закот нест.

Нисоби молҳои тиҷоратӣ, ки аз онҳо як соли пурра гузашта бошад, мисли нисоби тилло ва нуқра аст. Пас аз расидани амволи тиҷорат бо якҷогии маблағи нақд ва матоъ ба нисоби худ, чиҳиляки (2,5%) он аз маҷмўъи мол аст.

Аз моле, ки ба сабаби муштарак дар маҷмўъ ба нисоб расида бошад, закот нест, то вақте ки ҳиссаи ҳар як аз мушорикон ба алоҳидагӣ ба нисоб расад.

Садақаи Фитр.

Додани садақаи Фитр бар мусалмони озод, ки молаш ба нисоб расидааст, агар чи зиёдашаванда набошад ва ғайри ҳоҷати аслияш бошад, воҷиб аст. Инчунин бояд субҳи рўзи Идро дарёфта бошад, ки аз тани худаш ва кўдакони ноболиғаш ва ходимаш садақаи Фитрро қабл аз намози Ид адо мекунад.

Миқдори садақаи Фитр нисфи соъ аст аз гандум (тақр. 1,7- 2 кг.) ё як соъ аз ҷав ва ё хурмо ва ё қиммати онҳо аст.

Дар вақти адо кардани закот ё ҷудо кардани маблағи он, бояд закотдиҳанда нияти адои закотро дошта бошад. Закоти мол ва садақаи Фитрро бояд дар дасти худи мустаҳиққонаш супорид.

 

Масорифи закот

Закоти мол ва садақаи Фитр танҳо барои яке аз ин ҳафт гурӯҳи мардум дода мешавад, чунончи зикрашон дар Қуръон омадааст:

$yJ¯RÎ) àM»s%y‰¢Á9$# Ïä!#ts)àÿù=Ï9 ÈûüÅ3»|¡yJø9$#ur tû,Î#ÏJ»yèø9$#ur $pköŽn=tæ Ïpxÿ©9xsßJø9$#ur öNåkæ5qè=è% †Îûur É>$s%Ìh9$# tûüÏB̍»tóø9$#ur †Îûur È@‹Î6y™ «!$# Èûøó$#ur È@‹Î6¡¡9$# (ZpŸÒƒÌsù šÆÏiB «!$# 3 ª!$#ur íOŠÎ=tæ ÒO‹Å6ym ÇÏÉÈ

Яъне: Масорифи садақот (закот ва садақаи Фитр) танҳо барои фақирон ва бенавоён ва коркунони ҷамъи он ва онҳое, ки улфат дода мешавад дили эшонро. Ва барои озодии ғуломон ва барои вомдорон (қарздорони дармонда) ва ғозиёне, ки дар роҳи Худо – анд ва шахсони дар роҳ (дар сафар бе тўша) монда, дода мешавад. (сураи Тавба ояти 60).

Яъне:

1). Барои фақир, ки моли ў кам аз нисоб мебошад.

2). Барои мискин, ки ўро ҳеҷ моле намебошад.

3). Барои ҷамъкунандаи закот, ки бар вай ба қадри амалаш дода мешавад.

4). Барои фил-риқоб (ғуломе, ки барои озод кардани худ бо хоҷааш шартнома навистааст), ки барои озодии вай низ аз моли закот кўмак карда мешавад.

5). Барои ғоримон, яъне қарздороне, ки қарзи эшон аз молашон зиёд гашта ва барои адои он оҷиз мондаанд.

6). Барои фӣ – сабилиллоҳ, яъне ҳар касе, ки дар роҳи Худо ғозӣ аст ва ё касе, ки дар интишори дини илоҳӣ машғул аст, ё касе, ки дар сафари ҳаҷ аз ҷамоати худ монда ва барои бозгашт маблағе надорад.

7). Барои Ибни сабил, яъне касе, ки дар сафар бошад ё дар маконе расида бошад, ки моле надорад то бозгардад. Бинобарин, барои кўмаки вай ба қадри масрафи роҳ аз моли закот додан раво аст, агар чи дар ватани худ ғанӣ бошад.

Ин ҳафт гурўҳи мардум, ки зикр шуданд, бояд аз аҳли ислом (яъне мусалмон) бошанд. Зеро ба шахси ғайри мусалмон садақаи фитр ва закотро дода намешавад. Аммо садақоти ғайри воҷибиро ба шахсони ғайри мусалмон додан раво аст.

Пас, масраф кардани закот барои бинои масҷид ва ё такфини маййит ва ё бинои мактаб ва ё пардохти қарзи маййит раво нест. Инчунин додани закот (аз диҳандаи он) барои падари худ ва бобои худ ва барои фарзандон ва наберагонаш дуруст нест. Аммо барои ақрабои худ мисли амма, хола, бародар ва хоҳар, додани закот раво аст, агар онҳо аз ҷумлаи шахсони мустаҳиққи закот бошанд. Бинобарин, дар чунин амал ду аҷр аст, яке адои закот ва дигар силаи раҳм нисбати эшон.

Бурдани закот ба шаҳр ё минтақаи дигар макрўҳ аст, ба ҷуз дар ҳоле, ки аз барои хешони худ бошад, ё барои ононе, ки мўҳтоҷтар аз аҳли он шаҳр бошанд.

###

s Фасл дар баёни баёни аҳкоми ҳаҷ g

Дар тўли умр як бор адои ҳаҷ кардан, бар ҳар як мусалмони озоду оқил ва болиғу тандуруст (яъне равону бино), ки молаш барои тӯша ва савораи сафари ҳаҷ ва баргашти он кифоягӣ кунад, фарз мебошад. Ҳамчунин шарт аст, то вақти аз сафари ҳаҷ баргаштан, нафақаи аҳлу аёлаш таъмин бошад. Инчунин амну бехатарии роҳи сафар низ шарт аст. Барои сафар кардани занон ҳамроҳии шавҳар ё маҳрами онҳо шарт аст, дар ҳоле, ки масофати байни хона ва Макка 100 км. ё зиёда аз он бошад.

Дар адо кардани ҳаҷ се чиз фарз аст:

1. Эҳром бастан аст, (яъне нияти адои ҳаҷ кардан).

2. Истодан дар мавзеъи Арафот аз байни заволи офтоби рўзи Арафа то субҳи бегоҳии Ид.

3. Тавофи ифоза кардан дар атрофи хонаи Каъба баъд аз тулўъи субҳи рўзи Ид.

Воҷиботи ҳаҷ

· Эҳромро аз миқот (макони муайяне, ки барои эҳром таъйин карда шудааст) шурўъ кардан.

· Истодан дар Муздалифа баъд аз баромадани субҳи рўзи Ид, пеш аз рўзҳои ташриқ (се рўзи баъди Ид).

· Андохтани сангпораҳост (ҷамратул ақаба) дар рўзи наҳр (Ид) ва сангҳое, ки «ҷамароти салос» гўянд, дар рўзҳои ташриқ.

· Забҳ кардани Қорин (яъне шахси ба нияти ҳаҷ ва умра эҳромбаста) ва Мутаматтиъ (ба нияти умра эҳромбаста).

· Ҳалқ (тарошидан) ё кўтоҳ кардани муйи сар рўзҳои наҳр (Ид) дар Ҳарам.

· Тақдими (пеш намудани) сангандозӣ аз ҳалқ (сартарошӣ).

Саъй (зуд-зуд роҳ гаштан) байни кӯҳҳои Сафо ва Марва дар моҳҳои ҳаҷ, ки пиёда бошад, магар бо узр.

· Тавофи Садр (ё видоъ низ гӯянд) бар касе, ки аз роҳи дур омадааст, ки ӯро Офоқӣ мегӯянд.

· Оғози тавоф кардан аз санги сиёҳ то санги сиёҳ пиёда ва бо сатри аврат ва бо таҳорат будан, ки хонаи Каъба аз ҷониби чапи ҳоҷӣ бошад.

· Воқеъ кардани тавофи зиёрат дар рўзҳои Наҳр.

· Гузоридани ду ракъат намоз баъд аз тавоф.

Касе, ки яке аз ин воҷиботро тарк намояд, гунаҳкор мешавад ва бар вай фидя лозим мегардад, вале ҳаҷҷи вай ба тарки воҷибе вайрон намешавад.

Аммо дар тарк намудани аркони ҳаҷ, ки зикр шуд, ҳаҷ вайрон мешавад. Бинобарин, шахсе, ки барои зиёрати адои ҳаҷ сафар кардани бошад, қаблан аз аркону воҷиботи он бархурдор шавад, то ҳаҷҷи вай мақбул ва саъйи вай машкур гардад.

Фасл

Ҳар касе, ки аз барои адои ҳаҷ эҳром бастааст, ўро муҳрим мегўянд ва бар вай ин амалҳои зерин манъ аст:

• Хушбўӣ кардани муҳрим.
• Равған молидан бар сар ва риши худ.
• Тарошидани муйи сар.
• Нохун гирифтан.
• Ҷимоъ кардан.
• Сайд (шикор) кардан ва ё далолат бар он намудан.
• Пўшидани сар ва рўй ва либоси дўхта барои мард ва пўшидани рўй барои зан.
• Ҷангу ҷидол кардан.

Агар муҳрим яке аз ин ҷиноятҳоро дар Ҳарам содир кард, гунаҳкор мешавад ва бар вай фидя лозим мегардад. Касе, ки дар ҳоли эҳром ҷимоъ кунад (пеш аз вуқуф) ҳаҷҷи вай фосид мешавад ва бар ҳар яке аз онҳо дам (яъне забҳи мол) лозим мешавад. Сипас, қазогии ин ҳаҷро дар соли оянда ба ҷо меоранд. Инчунин дар ҳудуди ҳарам шикор кардан ва кандани гиёҳи (растании) онҷо бар муҳрим ва ғайри муҳрим раво нест. Ва агар чунин карданд бар эшон фидя воҷиб мешавад.

Аҷҷи умра

Сафари умра суннат аст ва дар ҳамаи вақти сол дуруст аст, магар дар рўзҳои Арафа ва рўзи Наҳр ва рўзҳои ташриқ. Барои адои ҳаҷҷи умра шахси аз беруни Макка омада, аз миқот эҳром мебандад ва шахси дохили он буда, аз Ҳилл эҳром мебандад. Пас аз эҳром бастан, тавоф мекунад ва байни Сафо ва Марва саъй мекунад ва пас сари худро тарошида аз эҳром мебарояд.

Фасл

Боқӣ амалҳое, ки дар ҳаҷ мебошанд, аз суннату одоби он аст. Шахси ҳаҷкунанда, ки ӯро ҳоҷӣ мегӯянд, бояд аркону қоидаҳои ҳаҷро хуб риоя карда, дар Ҳарам аз ҷиноят кардан парҳез кунад. Мустаҳаб аст, ки дар ҳаққи худ ва волидайн ва боқи мусалмонон дуъои нек кунад. Ҳангоме, ки ба шаҳри Мадина меравад, қабри мубораки Пайғамбар а лайҳиссаломро зиёрат карда, дуъҳои нек кунад. Зиёрат кардани қабри Пайғамбар а лайҳиссалом бо иҷмои Уламо ҷоиз буда, яке аз қурбатҳо аст ва сафари он мандуб (мустаҳаб) аст, чуноне, ки аз Он ҳа з рат ривоят кардаанд:

«Ҳар касе, ки қабри манро зиёрат кард, шафоати манро ноил хоҳад шуд». (р. Дорақутнӣ ва ғайра).

Пас аз он ки ба равзаи мутаҳҳара ворид шуд, ибтидо аз салом ва дуруд бар Пайғамбари Худо ва саҳобагони эшон кунад. Ва дуъо кунад чизеро, ки хост ва пас зиёрати қабри Ҳамза ва Усмон ва аҳли хонаи он ҳа з рат ва асҳоби эшон ва тобеин кунад.

Дар бораи фазилати ҳаҷ сухан зиёд омадааст ва овардаанд, ки агар мусалмонро адои ҳаҷҷи мабрур муяссар шавад, гуноҳони вай бирезад. Чунончи дар ҳадисе омадааст: «Ҳар мусалмоне, ки (холис аз барои Худо) ҳаҷҷашро бо ҳамаи тартибҳояш адо мекунад ва кори нохуше накарда, аз он ҷо бармегардад ба монанди кӯдаки навзодае аз гуноҳҳои худ пок мешавад».

###

Аҳкоми қурбонӣ

Бар мусалмони озод, муқим ва сарватманд, ки садақаи Фитр бар вай воҷиб бошад, қурбонӣ карданаш низ воҷиб аст. Пас дар масъалаи қурбонӣ балоғат ва ақл шарт нест. Шахси сарватманд дар ин масъала касе аст, ки молаш ба нисоби тилло ё нуқра расидааст, ғайри ҳоҷати аслӣ ва қарзаш, агар чи молаш зиёдашаванда набошад.

Чорпое, ки барои қурбонӣ кардан салоҳият дорад:

Уштур, гов ва гўсфанд (ё буз) мебошанд.

Агар моли қурбонӣ маҷнун ё бешохи модарзод ва ё хоришак бошад, дар қурбонӣ зарар надорад, яъне барои қурбонӣ раво аст. Барои қурбонӣ як сар гўсфанд аз ҷониби як нафар ва дар як сар гов ё уштур аз ҷониби як нафар, то ҳафт нафар низ метавонанд дар он шарик шаванд. Аммо дар қурбонии шарикӣ бояд нияти ҳамаи шарикон қурбонӣ кардан бошад, вагарна чун нияти яке аз онҳо гўштхўрӣ бошад, қурбонии онҳо дуруст намегардад.

Чорпое, ки дорои яке аз иллатҳои зерин бошад, барои қурбонӣ дуруст нест:

· Шохшикаста.

· Аксари гўш, ё дум, ё дунбааш буридашуда.

· Чорпои ланге, ки роҳ гашта натавонад.

· Чорпои нобино (кўр).

· Чорпои бедандоне, ки наметавонад алаф хўрад.

· Чорпои беморе, ки бемориаш зоҳир ва ошкор бошад, барои қурбонӣ салоҳият надоранд.
Барои касоне, ки намози Ид бар онҳо воҷиб аст, қурбони худро баъд аз адои намози Ид мекушанд ва то ғуруби офтоби сеюмин рўзи Ид, фурсати қурбонӣ кардан ҳаст.

Гўшти қурбониро ба се қисм ҷудо намуда, якеро садақа кардан ва дигарро хўронидан ва боқиро захира кардан суннат аст.

Пўст ва шох ва дигар узви боқимондаи онро садақа кунанд ё барои чизе истифода кунанд, вале ҳамчун музди қассоб аз вай надиҳанд ва онро нафурўшанд.

Забҳ кардани қурбонӣ бо дасти худи қурбоникунанда беҳтар аст. Ва агар худаш наметавонад, пас каси дигареро фармояд, вале онҷо ҳозир буданаш низ беҳтар аст.

❁❁❁

l Фасл дар баёни масоили никоҳ;

Никоҳ - ақд ва паймоне аст, ки робитаи заношӯйиро байни марду зани бо ҳам бегона пайванд мекунад ва дорои якчанд шартҳо аст.

Шартҳои дуруст шудани ақди никоҳи шаръӣ:

1. Ҳозир будани мард ва зани ақдшаванда ё вакили эшон.

2. Ҳозир будани ду нафар марди мусалмони оқил, болиғ ва озод (ё як марду ду зани мусалмон) ба ҳайси шоҳид, ки лафзҳои домоду арӯсро дар як маҷлис шунаванд ва бифаҳманд.

3.Бо лафзи эҷоб (лозим гардонидан) ва қабул (пазируфтан), ки бо сиғаи замони гузашта бошад, мисли ин ки дар эҷоб бигӯяд: “додам” ва дар ҷавобаш бигӯяд: “пазируфтам” гузаронида мешавад.

4. Арӯсу домод бояд ба ҳамдигар маҳрам ва ҳароми абадӣ набошанд. Монанди модари разоъӣ (зане, ки барояш шири худро додааст), ё аммаву ҷиян, хоҳару бародар, домоду хушдоман ва...

Инчунин зан дар никоҳ ё иддаи марди дигар набошад.

Никоҳи зани кофира (яъне бутпараст ва оташпараст ва бедин) раво нест. Никоҳи занҳои аҳли китоб, яъне насронӣ ва яҳудӣ ҷоиз аст бо шартҳои худ. Аммо никоҳи мутъа ва никоҳи муваққатӣ бо иҷмоъи уламо ҳаром аст.

Таъминоти нафақа

Таъмин намудани нафақа аз фармудаи шариъат ба се сабаб бар зиммаи шахс лозим мегардад:

1. Ба сабаби ҳамсарӣ, ки бар зиммаи шавҳар таъмини нафақаи завҷааш воҷиб аст.

2. Ба сабаби насабӣ, ки бар падар (ё касе, ки ба ҷои падар бошад) таъмини нафақаи фарзандон то замони ба балоғат расидани онҳо воҷиб аст. Инчунин нафақаи фарзандони болиғе, ки ба иллати беморӣ ё маҷнунӣ аз касбу кор оҷиз монда бошанд. Ва нафақаи волидайн, ки аз касб оҷиз монда ё фақир бошанд, бар фарзанди эшон воҷиб аст.

3. Ба сабаби молик ва соҳибамр шудан, ки бар хоҷа нафақаи ходимаш воҷиб аст. Инчунин нафақаи чорпоён ҳам бар зиммаи соҳибаш ё касе, ки онҳоро нигоҳ медорад вогузор шудааст.

Пас нафақае, ки ба сабаби ҳамсарӣ лозим мешавад, бахотири маҳбус мондани зан дар хонаи шавҳар аст. Бинобарин, таъмин намудани нафақа бар мард воҷиб аст, чи зани ӯ мусалмон бошад ва чи ғайри мусалмон, модоме ки мутеъи шавҳар аст.

Таъмини нафақа ба қадри тавони шавҳар ва мувофиқи ҳоли иқтисодии ҳамсарон масраф карда мешавад. Ва нафақаи зан бар шавҳар воҷиб аст, агар чи зан бемор шавад, ё девона шавад, ё офате расидааст, ки наметавонад бо ӯ муҷомиъат кунад, ё шавҳар ба ҳайсе пир шудааст, ки аз муҷомиъат оҷиз монда бошад...

Анвоъи нафақот

1. Нафақа иборат аз ғизову хӯрокаҳо ва нӯшобаҳое аст, ки дар урфи мардуми ҳамон ҷо дастрас ва маъмул бошад. Нафақоти хонаводаи мард бояд аз тариқи покиза ва ҳалол касбшуда бошад ва бидуни миннату озор адо карда шавад.

2. Таъмини либоси муносиб барои зан дар ҳар мавсим аст, барои баровардани эҳтиёҷоти ӯ лозим аст. Аммо либосҳои изофагӣ ва гароне, ки зиёда аз зарурати зан бошад, муҳайё кардани он бар шавҳар воҷиб нест.

3. Таъмини манзил ва хонаи зист низ барои ҳамсар лозим аст, ки он ҳам ба қадри тавон ва дороии шавҳар бошад ва бидуни мушкиливу танговарӣ барои зан бошад.

4. Чизи дигаре, ки бар зиммаи шавҳар воҷиб шудааст, пардохтани маҳри зан аст.

Дар шариъат миқдори маҳр андозаи муайян надорад, вале аз рӯи фармудаи донишмандони мазҳаби ҳанафӣ, миқдори камтари он даҳ дирҳам буда, миқдори аксари онро андозае нест.

Агар дар вақти ақди никоҳ миқдори маҳр ном бурда нашуда бошад ва ба чизе ҳам тавофуқ накарданд, пас бар дӯши шавҳар пардохтани маҳри мисл лозим мегардад. (Маҳре, ки дар асри ҳамон зан ва аз қавми падараш чи қадар занони ҳамсонаш маҳр бигиранд, онро маҳри мисл меноманд).

 

❁❁❁

! Фасл дар баёни аҳкоми муомилот!

Омўхтани масоили зарурии муомилот бар касоне, ки дар навъе аз муъомилот машғуланд (чун: хариду фурўш, иҷора, қар з, ширкат ва ғайра) воҷиб аст.

Ақди хариду фурўш бо эҷоб ва қабул баста мешавад, мисли ин ки гўяд: “Фурўхтам” ва гўяд: “харидам”, ё ба тариқи доду гирифте, ки далолат ба розигии тарафайн кунад, ҳосил мешавад. Пас, вақте ки эҷоб ва қабул аз ду ҷониб ҳосил шавад, паймони байъ ҳосил шуда, яке аз онҳоро ихтиёри вайрон кардани он нест, магар дар ҳоле ки молу матоъи аҳдшуда айбе дошта бошад ё матоъро муштарӣ то ҳол надида бошад.

Худованд ба бандагонаш хариду фурўшро ҳалол карда ва риборо (судхўриро) ҳаром кардааст ва хўранда ва диҳандаи онро аз азоб огоҳ карда ва парҳезкунандаашро бар аҷру савоб ваъда кардааст, чуноне ки фармудааст:

] وَأحلَّ الله البَيعَ وَحَرَّمَ الرّبا [

Яъне: «...Ва ҳалол гардонидааст Худованд байъро, вале ҳаром кардааст риборо». (сураи Бақара, ояти 275).

Пайғамбари Худо дар шаъни тоҷири парҳезгор аз рибову чизҳои ҳаром, чунин башорат фармудаанд:

p التَّاجِرُ الصَّدوقُ يحشرُ يَومَ القيامةِ معَ النبيين والصّدّقِينَ والشّهداءِ i

«То ҷ ири росткор ва содиқ, дар рўзи киёмат ҳамроҳи пайғамбарон ва содиқон ва шаҳидони роҳи Худо ҳашр карда хоҳад шуд». (р. Бухорӣ).

Дар ин бора яке аз донишманди бузурги асри тобеъин Ато ибни Абурабоҳ (р.ҳ.) фармудааст: «...бар ту воҷиб аст, ки таълим омўзӣ то он ҳоле ки бидонӣ, чи гуна намоз гузорӣ ва чи гуна рўза дорӣ ва чи гуна бифурушӣ ва бихарӣ ва чи гуна никоҳ кунӣ ва чи гуна талоқ намоӣ».

Фасл

Дар баёни масоили рибо

Хўрдани рибо ва гирифтани он, гувоҳ шудан бар он ва восита шудан барои он, ҳаром аст.

Рибо (судхўрӣ) ду навъ аст, яке рибо дар қарз ва дигар рибо дар иваз, ки ҳар ду навъи он ҳаром аст. Пас рибои қарз он аст, ки ҳангоми қарз додан, бо шарти фоидаи барзиёд аз он гирифтанро намоянд, (масалан: соҳиби мол аз қарздор ба хотири қарзи додааш, маблағ ё манфаъате зиёда аз маблағи додашударо талаб намояд, ки ҳамин суд бурдан бидуни иваз аст ва ин амал дар дини илоҳӣ мамнўъ ва ҳаром аст). Чунончи фармудаанд: “Ҳар қарзе, ки барои соҳибаш бо худ манфиъатеро бикашад, ҳамон рибо аст”.

Мисолҳои рибое, ки ҳангоми хариду фурўш ва ивази амвол ҳосил мешавад ба тарзи мухтасар чунин аст:

Раво нест: фурўхтани чизе дар паймона бар паймонаи дигар (яъне масалан: як сабат хурморо бар як сабат хурмо) ва чизи мавзунро бар мавзун (яъне чизҳое, ки бо тарозу вазн кунанд) - агар дар вазн аз ҳам фарқ кунанд ё ба насия бошад ва ё аз ғайри даст бар даст гирифтани ин чизҳо бошад. Инчунин дуруст нест фурўхтани нақд (тилло, пул) бар нақди дигар, ки аз як навъ ва қиммат бошанд, дар ҳоле, ки дар як маҷлис даст бар даст нашуда бошад, (ба тарзи насия бошад) ё дар миқдор аз ҳам фарқ дошта бошанд.Аммо иваз кардани ду навъ пули гуногунарзиш (масалан: пули хориҷиро ба пули Ватанӣ) раво аст, ба шарте, ки даст ба даст шуда бошад. Инчунин гандумро бар гандум (аз як навъ) раво нест, агар дар миқдор аз ҳам фарқ кунанд ё ба тарзи насия бошад. Аммофурўхтани чизе ба пули нақд ё ба насияе, ки миқдори маблағ ва замони он маълум бошад, раво аст.

Раво нест байъи фу з улӣ (яъне чизе ки моли ў набошад, ё аз соҳиби он рухсати фурўхтани онро надода бошад). Ва инчунин раво нест фурўхтани моли озод, ки мулки касе набошад (монанди шахси озод ё замини озод). Раво нест байъи маҷҳул, яъне фурўхтани моле, ки касе онро надонад (монанди ҷанини ҳайвон дар шиками модараш). Ва инчунин байъи чизи маъдум (яъне моле ки дар дастраси касе нест, мисли парранда дар ҳаво ё моҳӣ дар об) раво нест. Аммо нодида харидани мол раво аст, агар васфи онро карда бошанд, вале баъд аз дидани он харидор ихтиёр дорад (дар гирифтан ё нагирифтани он).

Фурўхтани наҷосат ва палидӣ, мисли хук (ё гўшти хук), мурдор, хамр (арақ, нашъа ва дигар мухаддарот) ҳаром аст. Харидан ва фурўхтани олатҳои лаҳву бозӣ (мисли нард) низ раво нест ва инчунин моле, ки айб дошта бошад, бе изҳори айби он барои муштарӣ, раво нест. Фурўхтани чизи ҳалол барои касе, ки онро барои ҳаром кор мебарад, раво нест, мисли: фурўхтани ангур барои касе, ки аз он хамр месозад.

Инчунин ҳангоми фурўхтан ё харидани ҳайвоне модарашро аз бачаи ширхорааш ҷудо кардан макрўҳ аст.

Хариду фурўши шахси девона ва кўдаки ноболиғ (бе иҷозаи сарпарасташ) мавқуф аст, ки агар падараш иҷозат дод, раво мегардад, вагарна дуруст намебошад. Инчунин дар вақти хариду фурўш нуқс кардан (фиреб додан) дар ҳисоб, андоза, вазн ва адади мол, раво нест ва дурўғ гуфтан (қасами дурўғ хўрдан) низ раво нест. Зеро ингуна муомила гарчи дар зоҳир ривоҷдиҳандаи мол аст, вале дар ҳақиқат дуркунандаи баракати он аст.

Назди муштариён боло сохтани нархи моле, ки худи фурўшанда (ё каси дигар) гуё он молро бо нархи баланд харидорӣ мекунад, (то ки муштариён ба он нарх харидор шаванд) раво нест. Инчунин дар вақти қарз додан ба иҷоракор бо ин шарт, ки пас аз кори ў аз муздаш кам кунад, ҷоиз нест. Инчунин барои деҳқон қарз додан бо ин шарт, ки: пас аз ҷамъоварии зироат, онро бо нархи арзон аз қиммати аслияш талаб кунад, (ба сабаби карзе, ки пеш аз зироат дода буд) ҷоиз нест. Аммо бо заминдор ё деҳқон ҳамкорӣ намудан, бо шарти тақсими даромади ҳосил (чун замин аз ҷониби нафаре ва кишту кор аз ҷониби деҳқон) раво аст, ки инро музориъат меноманд.

Моле, ки нархи он байни фурўшанда ва харидори дигар, пас аз акди онҳо муқаррар шуда бошад, дар нархи муқарраршудаи он дахолат кардан раво нест. Иҳтикор кардан дар озуқаҳои зарурии мардум раво нест, (яъне озуқаи заруриро ҳангоми ниёзи мардум бо қасди гарон фурўхтан захира кардан раво нест).

Агар харидор ё фурўшанда аз байъи худ пушаймон гарданд, (баъд аз ақд кардани байъи мол), метавонад яке соҳиби худро хоҳиш намояд, ки байъро фасх (бекор) кунад, ки дар чунин ҳолат бекор кардани он барояшон беҳтар аст.

Фасл

Тақсимоти таракаи маййит (яъне амволе, ки баъд аз марги шахс боқӣ мемонад) ба ин тартиб сурат мегирад:

1.Аз моли таракаи маййит аввалан барои хароҷоти кафан, ғусл ва дафни маййит масраф мекунанд, бе ин ки дар он исроф ва ё камбудие шавад.

2.Агар маййит аз касе қарздор бошад, ки бо гувоҳ ва ҳуҷҷат ояд, пас қарзи ўро аз моли боқимондааш дода мешавад. Инчунин агар касе аз маййит қарздор бошад ва онро баргардонад, онро низ дар моли маййит зам мекунанд.

3.Агар маййит дар ҳоли қодир буданаш, фарз ё воҷиберо анҷом надода бошад (мисли намоз, рўза, адои ҳаҷ, назр) ва барои иҷро кардани ин амалҳо васият карда бошад, пас ворисонаш аз моли боқимондааш дар анҷом додани онҳо мепардозанд. Аммо дар ҳоле, ки маййит барои иҷрои чунин амалҳо васият нокарда аз дунё рафта бошад, бар ворисон адои онҳо воҷиб нест, вале агар анҷом диҳанд раво аст.

4.Агар чизеро ба касе васият карда бошад, дар анҷом додани васиятҳои маййит бипардозанд ва васияти ўро то сеяки молаш иҷро карда мешавад, на зиёда аз он.

5.Баъд аз иҷро кардани ин тартиботи зикршуда, моли боқимондаро байни меросбарони маййит ба қадри ҳиссаи ҳар яке аз онҳо мувофиқи дастуроти шариъат тақсим карда мешавад.

 

❁❁❁

+ Фасл дар баёни воҷиботи қалбӣ +

· Нахустин чизе, ки вазифаи қалб аст, имон доштан бар Худои Ягона ва бар он чи ки аз Ў Таъоло омадааст ва бар Расули Ў ва он чи ки аз он ҳа з рат омадааст.

· Ихлос намудан дар аъмоли нек аз барои Худои Таъоло аст, (яъне ҳамаи кирдорҳои некро маҳз бо ихлос анҷом додан аст, ки дар онҳо риёкориву худнамоӣ набошад).

· Пушаймон шудан аз амалҳои бад ва гуноҳҳои кардашуда.

· Таваккул кардан бар Парвардигор дар корҳои мубоҳ, на дар амали бад ва гуноҳ.

· Таслим будан дар қазо ва тақдир, яъне розӣ будан бар қазо ва қисмати илоҳӣ аст.

· Таъзим намудани шиори Ислом мисли Намоз, Рўза, Ҳаҷ, Каъба, Закот, пайёмбари гиромӣ ва ғайри онҳо.

· Шукр ва сипос намудан дар неъматҳои илоҳӣ аст, ки аломати шукргузории он истеъмол накардани неъмат дар чизҳои ҳаромшуда аст.

· Сабр намудан дар мусибатҳо ва дар адои тоъатҳо ва аз маъсиятҳо, (яъне худдорӣ кардан аз гуноҳон аст).

· Нафрат доштан нисбати гуноҳ ва мункарот (чизҳои нописанд ва бад).

· Хавф доштан аз иқоби илоҳӣ ва умедвор будан аз раҳмати Парвардигор, бар мусалмон лозим аст.

· Ҳаё доштан аз иртикоби корҳои бад ва нохуш.

· Муҳаббати имон ва амали нек ва инчунин тарсидан аз рафтани имон (яъне ҳамеша нигоҳ доштани имон) бар бандаи мўъмин воҷиб аст.

· Муҳаббати Худо ва каломи Ў (яъне Қуръон) ва Расули Ў Муҳаммад а лайҳиссалом ва саҳобагони Пайғамбар ва аҳли байти он ҳа з рат а лайҳиссаломро дар дил доштан.

 

Дар баёни намуди гуноҳони ҷавориҳ (андом ва аъзо)

Маъсияти (гуноҳи) қалб:

• Риё варзидан дар аъмоли нек ва ҳасанот, ки он табоҳкунандаи аҷру савоби амали нек аст.
• Фахр ва худписандӣ кардан дар адои тоъат ва неъмати илоҳӣ, (яъне ҳама неъмат ва дастовардро аз худ донистан ва фазлу карами Худои Таъолоро дар он фаромўш кардан, хато аст).
• Шак намудан дар будани Худованд, куфр аст (наъузу биллоҳ).
• Инчунин дар амон донистани худ аз азоби Худованд ва ноумед будан аз раҳмати илоҳӣ куфр аст.
• Такаббурӣ варзидан, (яъне писанд нокардани ҳақ аз гўяндаи он ва бо таҳқир назар кардан ба мардум ҳаром аст).
• Хусумат ва кина доштан нисбати мусалмон беш аз се рўз раво нест, магар ба сабаби узри шаръӣ.
• Ҳасад намудан дар мол ва неъмати мусалмон, яъне бо қасди талафи он кор кардан ё орзу намудани нобудии неъмати ў.
• Миннат кардан дар садақа ва кори эҳсон, ки миннат дар садақот табоҳкунандаи савоби он аст.
• Нисбати мусалмон гумони бад бурдан.
• Такзиб (дурўғ шуморидани) тақдир, куфр аст.
• Дар амонати мардум хиёнат кардан, (чи дар сухан ва чи дар мол ва чи дар ваъда бошад).
• Макр ва фиребгарӣ кардан.
• Дар адои закот, садақоти воҷибӣ ё нафақаи воҷибӣ бахилӣ кардан, яъне онҳоро ба таври писандида анҷом надодан гуноҳ аст.

Аз маъсиятҳои батн (шикам)

• Хўрдани моли мардум бо роҳи рибо (судхурӣ) ва фиреб.
• Пора ва ришва гирифтан ва додани он.
• Роҳзанӣ ва ғоратгарӣ кардан ва бо ин роҳ манфиат бурдан ё ба он далолат кардан.
• Дуздӣ кардан ва ё хўрдан ва истеъмол кардани чизе, ки соҳибаш розӣ нест ва барояш иҷозат надодааст.
• Хамр (арақ, нашъа ва амсоли он) истеъмол кардан ва ё барои ривоҷи он мусоидат намудан, мисли сохтан, фурўхтан, тўҳфа кардан, интиқол додан...
• Истеъмоли моли ятим ба тариқи ботил (ноҳақ) хўрдани моли ятим аз гуноҳони кабира аст.
• Аз моли ғанимат ё моли ҷамъият бе иҷоза истифода бурдан.
• Касеро дар анҷом додани амали эҳсон маҷбур кардан, дар ҳоле ки шахси маҷбуршуда бо хушии дил онро намекунад ва пас аз он манфиъат бурдан.

Аз маъсиятҳои чашм

• Бо қасди шаҳват назар ба номаҳрам кардан.
• Дар шармгоҳ ва авроти мардум назар кардан.
• Бо таҳқиру бадбинӣ бар мусалмоне нигаристан ва алалхусус ба рўи волидайн чунин назар кардан, гуноҳ аст.
• Дар хона ё мулки каси бегона бе хоҳиш ва изни вай назар кардан, раво нест.
• Дар сурат ва аксҳои ҳаром (мисли филмҳои фоҳиша) назар ва тамошо кардан, раво нест.

Аз маъсиятҳои забон

• Дар ғоиб будани мусалмон сухан аз вай гуфтан, ки дар ҳузураш ўро хуш наояд ин ғайбат аст, агар чи ў дорои сифатҳои гуфташуда бошад.
• Намима - бо қасди низоъ ва фитнаангезӣ байни мардум суханчинӣ кардан, ҳаром аст.
• Дурўғ гуфтан, қасами дурўғ хўрдан, агар чи ба қасди шўхӣ ва ҳазл бошад ва хоби дурўғ бофтан раво нест.
• Тасдиқ намудани дурўғ ва бўҳтон ва ё гувоҳӣ бар он додан раво нест.
• Дашном ва лаънат кардани мусалмон фисқ аст.
• Пўшидан ва пинҳон доштани шаҳодат (гувоҳӣ) дар ҷиноят, дар ҳоле ки барои изҳори гувоҳӣ хавфи ҷон ё мол надошта бошад, раво нест.
• Даъво бар дурўғ ва ботил кардан (мисли: худро ба каси бегона нисбат додан) раво нест.
• Сухани қазф - шахси покдоманеро бар зино тўҳмат кардан гуноҳ аст. (Шахси тўҳматкунандаро дар шариъат ҷазо таъйин шудааст).
• Талоқи бидъӣ додан, (яъне дар ҳолати ҳайзи зан, ё дар ҳолати покии вай, ки пеш аз он ҷимоъ кардааст, ё се талоқро дар як дафъа додан - ҳаром аст).
• Зиҳор – қавле аст, ки баъди вай мардро каффорат воҷиб мегардад, агар баъди он занро талоқ накарда бошад.
• Ғалат ва бо лаҳн хондани Қуръон дар ҳоле, ки маънии оятро фосид кунад, раво нест.
• Тарки васияти маййити мусалмонро дар қарз ё қазои тоати вай намудан, раво нест.
• Бе огоҳӣ ва дониши кофӣ дар масъалаҳои шаръӣ фатво додан ва чизеро аз пеши худ гуфтан, ҳаром аст ва чунин рафтор хатари азиме дорад.
• Аз ғайри фармудаи шариъат байни мардум дар амре қазоват кардан.
• Тарки амр ба маъруф ва наҳӣ аз мункар кардан, дар шароите, ки барои он қодир бошад.
• Ҳангоми мусибат фарёду фиғон ва навҳагарӣ кардан.
• Дашном додани саҳобагони Паёмбар бидуни истисно куфр аст.
• Болои хостгории бародари мусалмон хостгорӣ кардан.
• Таҳқир ва масхара кардани шахси мусалмон (агар чи девона бошад) ва инчунин масхара кардани чорпоён раво нест.
• Пўшидани илми зарурии динӣ ва ё маслиҳати писандида аз касе, ки талаби онро дорад, раво нест.
• Ҳар сухане, ки таҳриккунанда ба сўи амали ҳаром бошад, ҳаром аст, (мисли: бо зани бегона сухани нарм ва навозишкунанда намудан, ки сабаби амали зино бошад).

Аз маъсиятҳои гўш

• Истимоъи (гўш кардани) суханоне, ки гуфтани онҳо ҳаром аст ва он сухане, ки аз шунавандааш онро пинҳон доранд, раво нест.
• Шунидани суханони намимат ва ғайбат раво нест. Вале шунавандаи онро боздоштани чунин суханҳо лозим аст, агар ба он қодир бошад.
• Гўш додани садои тарабу оҳангҳои фаҳшу ҳаром, ки ба амали бад ва гуноҳ таҳриккунанда бошад.
• Гўш додан ва тамошо кардани саҳнаи таҳқиромез дар шаъни мусалмонон ё дини Ислом. (Қарсак задану розӣ шудан ба сухани куфр, куфр аст).

Аз маъсиятҳои даст

• Қатли ноҳақ кардан гуноҳи калон аст.

• Татфиф (нуқс гирифтан) аз моли паймона, вазншаванда ва ё матоъи дигар, ҳангоми фурўхтан.
• Дуздӣ кардан ва ё ғоратгарӣ кардан ҳаром аст.
• Шахси мусалмонеро бе ҳаққи шаръӣ задан (ва ҳатто чорпоеро бе сабаб задан) гуноҳ аст.
• Қиморбозӣ кардан ҳаром аст, дар кадом навъи он, ки набошад, (мисли нарда, лотерей...).
• Тасвири (кашидани сурати) ҷондор ё сохтани ҳайкали он.
• Боздоштани пардохти закот барои шахси мустаҳиққи он.
• Манъ кардани музди иҷоракор, пас аз ақди муқарраршуда раво нест.
• Навистани ҳар он чизе, ки гуфтанаш ҳаром бошад.
• Бо ашёи ҳаром бозӣ кардан, аз қабили олатҳои мусиқие, ки навохтан ва истимоъашон раво набошад. Аммо навохтани доира ва гўш кардани оҳанги он раво аст.
• Сўзонидан ё муслаи (гўшу бини буридани) ҳайвонот.
• Дасти зани номаҳрам гирифтан, агар чи ба қасди салом бошад ва аз болои либосаш низ доштан бо қасди шаҳват, ҳаром аст.
• Хориҷ кардани манӣ бо кафи дасти худ бахотири лаззат, кори маломатшуда аст.

Аз маъсиятҳои фарҷ (андоми ниҳонӣ)

• Зино кардан ҳаром аст, чи дар пеш ва чи дар пушти одамӣ бошад ва кунанда ва кардашударо ҷазо таъйин шудааст.
• Ливота кардан ҳаром аст, агар чи чорпояро бошад. Яъне ба мард ё ба чорпо наздикӣ кардан ҳаром аст.
• Дар ҳолати нопокии зан (яъне ҳайз ё нифос) муҷомиъат кардан ҳаром аст.
• Ҳангоми қазои ҳоҷат ё истинҷо рўй сўи қибла кардан ё пушт гардонидан, макрўҳи таҳримист.
• Дар қабристон ё масҷид қазои ҳоҷат кардан раво нест.

Аз маъсиятҳои пой

• Қасди рафтан бар ҷое, ки онҷо ҳаром бошад, аммо аз барои дур кардани он равад ва дур кунад, савоб аст.
• Бо фахр ва такаббур ва худситоӣ роҳ гаштан, зеби банда нест.
• Аз пеши намозгузор гузаштан, дар ҳоле, ки байни ў ва намозгузор чизе набошад. Ва дар масҷидҳои калон аз мавзеъи саҷдаи намозгузор гузарад, гунаҳкор мешавад, вале дуртар аз он гузар кунад, боке надорад.
• Танбалӣ ва коҳилӣ дар адои воҷибот кардан, раво нест.

Аз маъсиятҳои тан

• Нофармонии падар ва модар кардан гуноҳ аст. Аммо вақте, ки ба кори бад ва ҳаром амр кунанд, итоъати онҳо воҷиб нест, балки аз кори бад дур будан лозим аст.
• Буридани силаи арҳом, яъне бо хешу наздикони худ бидуни узри шаръӣ, қатъи рафтуомад кардан, раво нест.
• Озор ва машаққат додани бандагон ва чорпоён раво нест, агар чи ғуломи кофир бошад.
• Ҷосусӣ (айбҷўӣ) кардан дар айби мардум раво нест.
• Шабеҳ ва монанд кардани мард худро бар занон дар либоспушӣ ва ғайри дигар корҳо... Ва инчунин ташбеҳ намудани зан бар мард дар рафтори мардона.
• Дароз сохтани ҷома (либос) поёни шитолинги пой бо қасди кибру ғурур раво нест.
• Вошимат кардан, (яъне бо сўзан дар бадан сурат кашидан) ва инчунин тоза тарошидани риш ба мардон (назди Имоми Аъзам р.ҳ. макрўҳи таҳримӣ аст).
• Бо шахси аҳли бидъат ва фосиқ ҳамнишинӣ кардан, дар анҷоми бидъати бад ва фисқи ў раво нест.
• Пўшидани либоси абрешимӣ ва зеварҳои тиллоӣ барои марди болиғ (ба ҷуз ангуштарии нуқрагӣ) раво нест.
• Бо зани номаҳрам ба сафари дароз (яъне зиёда аз 100 км.) баромадан, бидуни маҳрами вай раво нест.
• Инчунин хилват кардан бо зани номаҳрам дар маконе, ки онҷо шахси сеюмин набошад, раво нест.
• Бе хоҳиши дил ва ризогии мусалмон ўро ба коре машғул намудан ва кор фармудан.
• Кўмак ва ёрӣ дар амали ҳаром намудан, раво нест.
• Ривоҷи моли қалбақӣ намудан, раво нест.
• Кирои ҳаққи маркаб ва иҷораро надодан, (мисли: роҳкирои муқаррашударо дар нақлиёти мусалмон) раво нест.
• Таъхири фароиз бе узри шаръӣ кардан. Яъне монанди намозҳои фарзиро дар вақташ нагузоридан ва закоти молро дар вақташ надодан ва тарки намози ҷумъа кардан бе узри шаръӣ.
• Тағйир сохтани ҳадди замин ё мулки худ аз мулки бегона ё бесоҳиб. Яъне аз ҳудуди кўчаи омма, қабристони омма, замини вақфӣ, ҳамроҳ кардани қитъае аз замин дар мулки худ раво нест.
• Манъ кардани кори хайр гуноҳи азим аст, мисли манъ кардани садақот, намоз, зикру дуъо, кўмак ба мўҳтоҷон ва монанди инҳо.
• Ба туй ва сари дастархон бидуни таклиф ҳозир шудан.
• Ихтиёри вилоят ва мансаб кардан, дар ҳоле, ки бар масъулияти он қодир нест ва аз ўҳдаи он набарояд.
• Сеҳр ва ҷодугарӣ кардан ва ҳамчунин назди ҷодугарон ва фолбинон рафтан ва аз онҳо чизеро пурсидан ҳаром аст.
• Тарсонидан ва таҳдид кардани мусалмон раво нест.
• Бастани роҳ ва гузаргоҳи мардум раво нест.
• Дар иҷрои назр ё ваъдаи худ вафо нокардан, магар дар ҳолатҳои узрнок.
• Дар тани худ озор расонидан ба ҳар навъе, ки бошад, раво нест. Монанди ду рўз пайдарпай бидуни ифтор рўза гирифтан ё худро задан, ё худкушӣ кардан, ё чизеро, ки бар тан зарар орад истеъмол кардан.
• Аз ин ҷумла: чидани мўи қош ё гузоштани холи сунъӣ барои зиннат раво нест.
• Аз майдони муҳориба ҳангоми дифоъи мусалмонон, гурехтан ва фирор кардан раво нест.
• Озор расонидан бар ҳамсоя агар чи кофир бошад, раво нест.
• Чиркин кардан ва олуда кардани масҷид, агар чи бо чизи пок бошад, раво нест.
• Сарф кардани молу пул дар кори ҳаром ва сарфи мол дар ҷои беҳуда низ раво нест, чунки исрофкорӣ амали нописанд аст.
• Чоҳ, чарогоҳ ва заминҳои омро (ҷамъиятиро) худсарона соҳибӣ кардан ва дар он тасарруф намудан.
• Моли аз кўчаёфтаро бидуни эълон ва нигаҳдошт, тасарруф кардан, раво нест.
• Дар таъмини нафақаи зану фарзандон танггирӣ кардан ва ё байни онҳо адолат накардан, раво нест.
• Хориҷ шудани зан аз хона, бе иҷозаи шавҳараш (магар дар зарурат, мисли таҳдиди душман...) раво нест.
• Аз итоъати ҳокими мусалмон хориҷ шудан ва а лайҳи ў қиём намудан, агар чи дар баъзе маврид зулм мекунад, раво нест.
• Талаб намудани имомати ё мутаваллии масҷид ё сарпарастии ятимеро ба ўҳда гирифтан, дар ҳоле ки барои анҷоми он қодир нест ё вазифаи худро ба таври писандида адо накунад, раво нест.
• Паноҳ додани золим ва ё кўмак намудан дар зулми вай гуноҳ аст.

 

 

###

# Дар баёни Тавба #

Тавба кардан аз ҳама намуди гуноҳон воҷиб аст, чи гуноҳи хурд бошад ва чи гуноҳи калон. Аммо тавба низ дорои шартҳо ва тариқаҳое аст, ки шахси тавбакор бояд онҳоро бидонад ва ба ҷо оварад. Чунончи уламо фармудаанд, шарти тавба ба ин тариқ аст:

1. Шахси тавбакор бояд аз гуноҳ худро ҷониб бигирад.

2. Аз гуноҳи кардаи худ пушаймон шавад.

3. Агар чизеро аз фароизу воҷибот тарк карда бошад, онҳоро қазо орад.

4. Агар гуноҳаш муталлиқ ба ҳаққи одамӣ бошад, пас ҳисобашро баробар кунад ва аз соҳибаш бахшиш хоҳад.

Бинобарин, тавба кардани инсон аз ҳамаи гуноҳон воҷиб аст ва ҳарчи зудтар бояд дар тавба ва ислоҳи худ бикўшад. Вақте, ки тавбаи вай дуруст шуд ва худро аз гуноҳ пок сохт, ваъдаи бахшиш ўро дода шудааст, ки Паёмбар фармудаанд:

«Тавбакор аз гуноҳони худ ҳамчун касе аст, ки гуё гуноҳе накарда бошад».

Шахсеро, ки гуноҳаш мутаалиқ ба воҷибот ва ҳаққи одамӣ набошад, пас авалан он гуноҳро тарк намояд ва онро зикр накунад ва ният кунад, ки дар оянда ба он бознагардад, ҳамин аст тавбаи холисона.

Агар гуноҳи вай ба тарки фароиз ё воҷибот мутаалиқ буд, мисли намоз, закот, ҳаҷ, рўза, пас қазогии онҳоро ба ҷо орад ва минбаъд тарк накунад, ин аст аломати тавбаи холисона.

Агар гуноҳаш ба ҳаққи касе вобаста буд, мисли ин ки: моли касеро биноҳақ хўрдааст, ё касеро ранҷонида аст, ё ҳаққи касеро тамом накардааст, пас бояд онро ба соҳибаш баргардонад ва аз ў бахшиш хоҳад, ё ҳаққи ўро адо намояд агар имкон бошад. Вақте, ки соҳиби ў аз вай розӣ шуд ё ҳаққи ўро адо намуд, пас ҳамин нишонаи тавбаи холисонаи ўст.

Агар шахси бедин аз куфри худ, худро канор гирифт ва бо гуфтани калимаи шаҳодат ба Ислом ворид шавад, ба фазли илоҳӣ тамоми гуноҳони гузаштаи ў бахшида мешавад.

Бешак, Худои Таъоло Омўрзандаи гуноҳон аст.

l;

Феҳристи китоб

	Пешгуфтор
	Фасл дар баёни ақоиди зарурӣ
З	Сифати пайғамбарон
	Мўъҷиза
	Фасл дар баёни баъзе аҳволи Онҳазрат
	Дар баёни чизҳое, ки инсонро аз дин хориҷ кунад
	Аҳкоми таклифӣ
	Таҳорат ва Намоз
	Шиканандаҳи вузўъ - дар баёни масҳи мўза
	Дар баёни ҳайз ва нифос
	Дар баёни ғусл. Тариқи ғусл кардан
	Масъалаи об
	Дар баёни таяммум - истинҷо
	Масоили намоз (вақтҳои намоз)
	Воҷиботи намоз
	Саҷдаи саҳв
	Дар баёни вайронкунандаҳои намоз
	Тариқи гузоштани намози қазоӣ
	Намози Мусофир
	Дар баёни намози ҷамоъат, ҷумъа ва шартҳои он
	Дар баёни намози ҷумъа
	Намози Таровеҳ
	Фасл дар баёни намози иди Рамазон ва Қурбон
	Аҳкоми намози ҷаноза
	Зиёрати қабристон
	Фасл дар баёни рўза ва масоили он
	Дар баёни Эътикоф
	Фасл дар баёни масоили закоти мол
	Садақаи Фитр
	Фасл дар баёни аҳкоми ҳаҷ
	Воҷиботи ҳаҷ
	Ҳаҷҷи Умра
	Аҳкоми қурбонӣ
	Фасл дар баёни масоили никоҳ
	Фасл дар баёни аҳкоми муомилот
	Дар баёни масоили рибо
	Фасл дар баёни воҷиботи қалбӣ
	Дар баёни намуди гуноҳони ҷавориҳ
	Дар баёни тавба
	Феҳристи китоб

 

@@@

 

[1] Уламои киром мувофиқ ба ин оят фармудаанд: “ Ҳар чизе, ки дар хотир тасаввур мешавад, Худованд пок аст аз ўву бемонанд ”, бинобарин дар зоти Парвардигор тафаккур кардан хато аст, чунончи аз Ибни А ббос (р) омадааст: “ Дар зоти Худованд таффаккур накунед, балки дар неъматҳо ва махлуқоти вай тафаккур намоед ”.

[2] Истиҳоза хунест, ки ҳукми он мисли ҳайз ва нифос нест, балки мисли шахси узрдор ва бемор аст, ки барои ҳар намоз таҳорати нав карда, намозро бо он адо мекунад. Ва муҷомиъат ҳам дар ин ҳолат барояш раво аст.

[3] Миқдори дирҳам дар наҷосати обмонанд, ба қадри истодани об дар чуқурияки кафи даст аст ва дар наҷосати ҳаҷмдор ба вазни тақрибан чаҳор грамм аст.

[4] Калимаҳои азон чунин аст:

Аллоҳу Акбар, Аллоҳу акбар, Аллоҳу Акбар, Аллоҳу акбар,

Ашҳаду ан-ла илаҳа иллаллоҳ, Ашҳаду ан-ла илаҳа иллаллоҳ.

Ашҳаду анна Му ҳ аммадан-Расулуллоҳ,

Ашҳаду анна Му ҳ аммадан-Расулуллоҳ.

Ҳ аййа а лассола ҳ, Ҳаййа а лассола ҳ.

Ҳ аййа а лал-фала ҳ, Ҳаййа а лал-фала ҳ.

Аллоҳу Акбар, Аллоҳу Акбар,

Ла илаҳа иллаллоҳ.

Иқомат ҳам мисли азон аст, вале баъди «Ҳ аййа а лал фала ҳ», ду маротиба: «Қад қоматиссолаҳ» мегӯянд.

Касе, ки барои ҷамоат азон мегӯяд, ӯро муаззин мегӯянд. Муаззин вақти намозҳоро бояд хуб донад ва мустаҳаб аст, ки бо таҳорат бошад. Муаззин бояд қоидаи азонхониро донад, яъне дар азонхонӣ хатогиву беҳуда овозкашӣ накунад мисол: ҳарфи «Алиф»-и лафзи «Аллоҳ»-ро накашад, ё «бо»- и «Акбар»-ро накашад, ки гунаҳкор мешавад.

Азони шахси ноболиғ, шахси фосиқ, маст, девона, дар ҳолати ҷанобат гуфтан ва азони зан макрўҳ аст.

 

[5] Аз паси шахси фосиқ, нобино, зан, кўдаки ноболиғ, валади зино (ҳаромӣ) ва шахси саҳроӣ намоз гузоридан равост, вале макрўҳ аст. Аммо аз паси аҳли бидъате, монанди муҷассима ва мушаббиҳа - яъне касоне, ки ба Худованд макон ё ҷисм ва дигар сифатҳои башариро нисбат медиҳанд, намоз гузоридан дуруст нест. Инчунин аз паси касоне, ки инкори: шафоъат, азоби қабр, Кироман котибин (ду фариштае, ки аъмоли бандагонро сабт мекунанд) ва касоне, ки инкори дидори Худованд дар охиратро мекунанд ва рофизиён ва мункири тақдир, намоз гузоридан раво нест. (Ниг. “Фатҳул Қадир”, китоби Намоз, боби Имомат).