Тәжірибедегі өзгерістерді сақтап қалу

Инновацияларды енгізудегі сұрақтар қатарындағы екінші сұрақ – тәжірибеде не өзгерту керек және шынайы сыныпта жаңалықтарды жүзеге асыру болып табылады. Таяуда Ұлыбританияда жүргізілген Үздіксіз кәсіби дамудың көлемді зерттеуінде Опфер мен Педдер (2010) мұғалімдердің кәсіби оқуына септігін тигізетін және оқушылардың оқудағы нәтижелерін арттыратын алты факторды анықтады (17.1-сурет).

17.1-сурет. Мұғалімдердің орнықты оқуына ықпал ететін факторлар

 

Мұғалім жұмыс істейтін және соның аясында ол басқа әріптестерімен беірлесіп сыныптың нақты проблемаларын шешетін оқу жоспарымен келісілген тәсілдер мұғалімдерді оқытудың анағұрлым тиімді тәсілдері мен нысандары болып табылады. Бұл нысандарды мұғалім өзінің сыныбында ұзақ уақыт бойы қолдануы қажет.

Лекция.ОЙЛАУ ЖОЛДАРЫ

СЫНИ ТҰРҒЫДАН ОЙЛАУҒА ҮЙРЕТУ

 

Сыни тұрғыдан ойлау ой жүгірту, пайымдау жасау немесе проблеманы шешу үдерісі жүрген барлық жағдайларда, яғни неге сенуге болады, не істеу керек және бұны ойластырылған әрі рефлексивтік тәсілмен қалай істеуге болатындығын анықтау қажет болған жағдайлардың барлығында орын алады.

Сыни тұрғыдан ойлау «ойлау туралы ойлану» деп сипатталған. Сыни тұрғыдан ойлау бақылау, тәжірибе, толғану және ой жүгірту нәтижесінде алынған ақпаратты ұғыну, бағалау талдау және синтездеуде қолданылатын әдіс болып табылады, сонымен қатар ол әрекет жасауға негіз, түрткі болуы да мүмкін. Сыни тұрғыдан ойлау көбінесе бір нәрсені елестетуге, баламалы шешімдерді қабылдауға, ойлау және іс-әрекеттің жаңа немесе түрлендірілген тәсілдерін енгізуге дайын болуды көздейді,ол ұйымдастырылған қоғамдық әрекеттерге бейілділік пен басқаларды сыни тұрғыдан ойлауға баулуды білдіреді. Сыни тұрғыдан ойлау дағдыларының негізгі тізбесіне қадағалау, интерпретация, талдау, қорытынды жасау, бағалау, түсіндіру, метатану кіреді.

Сарапшылардың пікірінше, сыни тұрғыдан ойлау проблемаларымен белсенді айналысатын адамдар мен топтар:

· қадағалау жолымен алынған деректерге;

· мәнмәтінге;

· барабар шешім қабылдауға арналған тиісті критерийлерге;

· ой-пікір, пайымды қалыптастыру үшін қолданылатын әдістерге;

· алдағы проблемалар мен мәселелерді түсіну үшін қолданылатын теориялық құрылғыларға лайықты көңіл бөледі.

 

Негізгі деңгейде сыни тұрғыдан ойлау үдерісі:

• релеванттық ақпараттар жинауды;

• дәлелдерді сыни тұрғыдан талдау мен бағалауды;

• кепілдендірілген шешімдер мен жинақталған қорытындылар;

• ауқымды тәжірибе негізінде болжамдар мен ұсыныстарды қайта қарауды қамтиды.

 

Блум таксономиясы

1956 жылы Бенджамин Блумның төрағалық етуімен білім беру комитеті әзірлеген Блум таксономиясы сыни тұрғыдан ойлауды қарастыруға болатын ойлау дағдыларының кеңінен қолданылатын иерархиялық моделі болып табылады (6-сурет). Бұл жұмыстың мақсаты үш бағыт бойынша: танымдық, эмоционалдық және психомоторлық жағынан оқушыларды оқыту мақсаттарының тізімін жасау болатын. Блум таксономиясының мақсаты – оқытудың неғұрлым тұтас нысанын құру мақсатында өздерінің күші мен назарын барлық үш салаға бірдей шоғырландыру үшін педагогтерді ынталандыру. Алайда, оқушыларды оқыту мақсаттары топтарының ішінен тек танымдық саладағы жіктеме ғана кеңінен танылып, қолданылады.

 

 

6-сурет. Блум таксономиясы

 

Танымдық саладағы дағдылар белгілі тақырыптағы білім, түсінік пен сыни ойлау тұрғысынан қаралады. Дәстүрлі білім беру осы саладағы, әсіресе – төмен тәртіптегі мақсаттың дағдыларын алға тартуға ұмтылады. Блум таксономиясы, жоғарыдағы суретте көрсетілгендей, ең төменгі үдерістерден жоғарыға қарай кезең-кезеңмен қозғалуды көздейтін алты кезеңді қамтиды.