Сац-эк.развицце Зап.беларуси 1921-1939

В хоз.отношении Зап.Бел. стала аграрным придатком пром-х районов Польши,источником дешевого сырья и раб.силы.В сравнении БССР Зап.бел.выпускала пром.продукции в 9 раз меньше,хотя по терр-и и численности населения они были почти равные.уничтожились природные богатства,в частности,в Беловежской пуще.

Большиство населения было занято в с/х.помещики,котоых более 1% всего кол-ва жителей владели почти половиной земли.польское прав-во в 1920-е активно проводило заселение бел.земель осадниками-бывшими польскими офицерами. Их зем.владения вел-сь за счет земель бел.крестьян.рабочие трудились по 12-14ч в сутки.их зар.плата была ниже,чем на собственно польских землях.тяжелое полож-е юол-ва рабочих,жесткая политика в сфере нац.отн-й вызвали эмиграцию западнобел.населения в США,Канаду,Латинскую Америку,Зап.европу.вместе с тем жизнен.уровень населения зап.бел. по сравнению с БССР был более высоким.

На тэрыторыі Заходняй Беларусі ажыццяўлялася паланізацыя:

- Насаджэнне польскай мовы, пераўтварэнне беларускіх школ ў польскія

- Спыненне выдання беларускіх газет і часопісаў

- Забарона ўжывання беларускай мовы ў дзяржаўных установах

- Праваслаўныя цэрквы пераўтвараліся ў касцёлы

- Засяленне беларускіх зямель асаднікамі (былымі польскімі афіцэрамі, якім адводзіліся зямельныя вялікія надзелы і даваліся грашовыя сродкі

Напрамкі нацыянальна-вызваленчага руху:

- Камуністычная партыя Заходняй Беларусі (1923 год КПЗБ)

- За ўз’яднанне з БССР (Славінскі, Харужая), камуністычны саюз моладзі Заходняй Беларусі

- Партыі нацыянальна-вызваленчага дэмакратычнага руху – прыхільнікі мірных сродкаў барацьбы

- Таварыства беларускай школы (1921 год ТБШ) – масавая культурна-асветніцкая арганізацыя (Браніслаў Тарашкевіч)

- Беларуская сялянска-рабочая грамада (БСРГ – 1926 – за самавызначэнне Заходняй Беларусі, разгромлена ў 1927 годзе польскімі ўладамі)

1926 – Дзяржаўны пераварот у Польшчы. Да ўлады прыйшоў Юзаф Пілзуцкі. Была ўстаноўлена буржуазная дыктатура і рэжым атрымаў назву “Санацыі”.

Барацьба супраць прыгнёту Польшчы

1925 год – сітуацыя блізкая да ўзброенага паўстання

 

 

54.вызваленне тэрыторый Бел. Ад ням-фаш.захопникау. Страты БССР у 2 сусветнай вайне.

Восенню 1943г. Кр.Армия уступiла на тэрыторыю Беларусi, 23 сентября быу вызвалены першы раённы цэнтр БССР-г.Камарын. За восень-зiму былi вызвалены 36 раёнау i 2 абласных цэнтра - Гомель i Мазыр. У 1944г. пачауся завяршальны этап Вялiкай Айчыннай вайны - поунае выгнанне ворагау з савецкай зямлi, вызваленне народау Еуропы. У красавiку-маi генштаб Чырвонай Армii распрацавау план аперацыi "Баграцi-ён".Яго ажыццяулялi войскi наступных франтоу: 1-ы Беларускi (камандуючы гене-рал армii К.К.Ракасоускi), 2-i Беларускi (генерал-палкоунiк Г.Ф.Захарау), 3-i Беларускi (генерал-лейтэнант I.Д.Чарняхоускi), 1-ы Прыбалтыйскi (генерал ар-мii I.Х.Баграмян) пры падтрымцы Дняпроускай флатылii, авiяцыi далёкага дзеяння i ПВА. Савецкiя войскi пераузышлi ворага Задума Вярхоунага Глаунакамандавання была наступнай - франты адначасова пераходзяць у наступленне на Вiцебскiм, Багушэускiм, Аршанскiм i Бабруйскiм напрамках,разбураюць фронт абароны ворага, акружаюць i знiшчаюць яго групоукi у раёне Вiцебска i Бабруйска i выходзяць на Мiнск з мэтай знiшчэння i акружэння асноуных сiл групы армiй "Цэнтр" на усходзе Мiнска. Вясной праводзiуся рад мерапрыемствау па падрыхтоуцы да наступлення Наступленне пачалося 23 чэрвеня 1944г. Ужо на 3-цi дзень была акружана Вiцебская групiроука працiунiка i вызвалены Вiцебск.Да канца чэрвеня 1944г.былi вызвалены Орша, Магiлёу, Бабруйск. Развярнулiся баi за Мiнск. Гiтлерауцыдобра умацавалi горад.У баях за Мiнск вызначылiся многiя савецкiя воiны. Першым уварвауся у горад танк Д.Г.Фролiкава. У баях на вулiцах Мiнска вызначыуся камандзiр танкавага узвода

М.Колычау. Iм, а таксама А.С.Бурдзейнаму,было прысвоена званне "Ганаровы грамадзянiн г.Мiнска". Мiнск быу вызвалены 3 лiпеня.

У раёне Мiнска была акружана 100 тыс. групоука ворага. 7 дзен спрабавалi

вырвацца фашысты з "Мiнскага катла". 70 тыс. гiтлерауцау было забiта, 35 тыс.

узята у палон. У ходзе далейшага наступлення савецкiя войскi 28 лiпеня вызва-

лiлi г.Брэст. Фашысты былi выгнаны з беларускай зямлi. Вялiкая Айчынная вайна i фашысцкая акупацыя прынелсi беларускаму народу вялiзарныя бедствы: загiнула больш за 2 млн. 200 тыс. чалавек, толькi прамыя страты склалi 75 млрд. р., былi разбураны гарады, вескi, прамысловыя прадпрыемствы. Аднаўленне эканомiкi пачыналася адразу пасля вызвалення – у канцы 1943—1944 году.

 

59.Культура БССР у др.пал1940-1980. Адукацыя,навука,литаратура и мастацтва:дасягненнии супярэчнасци развицця

Культурнае жыццё(1945-1963)

- Аднаўленне матэрыяльнай базы,навукі культуры, адукацыі.

- Рамонт і будаўніцтва школ, выпуск школьнага абсталявання, падручнікаў, падрыхтоўка настаўнікаў

- Развіццё навукі і культуры сутыкалася з жорсткім ідэалагічным прэсам. Маглі друкавацца навуковыя працы і літаратурныя творы, якія не пярэчылі склаўшайся

каманда-адміністрацыйнай сістэме

- Рэпрэсіі зведалі вучоны-гісторык Улашчык, паэт і празаік Дубоўка, пісьменнікі Сяргей Грахоўскі, А. Звонак, П. Пруднікаў.

- У літаратуры галоўнай тэмай была мінуўшая вайна, раскрыццё гераізму савецкіх людзей. Першыя буйныя творы аб вайне “Глыбокая плынь” Івана Шамякіна, “Мінскі напрамак” Івана Мележа, “Векапомныя дні” Міхася Лынькова

- У тэатральным мастацтве з’явіліся п’есы “Заложнікі” А. Кучара, “Пра бацьку” Міхася Шмырава, Канстанцін Заслонаў????

Самым значымым дасягненнем беларускіх скульптараў стаў завершаны велічны ансамбль плошчы Перамогі ў Мінску.

Вынік:

Нягледзячы на складаныя супярэчлівыя ўмовы жыцця, народ у большасці не адчуваў сябе прыгонным, ганарыўся прыналежнасцю да справы будаўніцтва новага грамадства.1954 1964 – палітычная “адліга”-Народная адукацыя1.1955-введение обязательного 8летнего образования2.создание ПТУ,к-рые готовили рабочих3.перевод белоруских школ на руские.увелечение роли литературы-главная тема военная. - Васіль Быкаў (“Жураўліны крык”, “Альпійская балада”, “Трэцяя ракета”)- Творы Івана Шамякіна, Навуменка, Чагрынава.

Літаратура(60-80)

Узмацненне партыйнага кіраўніцтва культурай, але разам з тым з’яўлялася па сапраўднаму цікавыя праўдзівыя твортэма вайны:

- Тэма вайны (Сяргей Грахоўскі “Зона Маўчання”, Васіль Быкаў “Кар’ер”, Алесь Адамовіч “Хатынская аповесць”)

- Вяртанне да гісторыі (Уладзімір Караткевіч “Дзікае паляванне караля Стаха”, “Чорны замак Альшанскі”)

- Крытыка сучаснасці (П’еса Кандрата Крапівы “Брама неўміручасці”)

- Пашырэнне літаратурных твораў на тэму рэвалюцыі і грамадзянскай вайны

Мастацтва(60-80)1.выяуленчае:тэма вайны(Михась Савицки,мадэрнисцкия творы Марка Шагала за мяжой)2.манументальнае6мемарыяльны комплекс Хатынь,Купган славы.

Адукацыя і навука:

- Другая палова 70 гадоў – пераход да ўсеагульнай сярэдняй адукацыі

- Стварэнне ВВК (УПК), ПТУ пачалі пераходзіць на сярэднюю адукацыю

- Павялічылася колькасць ВНУ (1960 – 24; 1985 – 33)

- Вядучы цэнтр навукі - Акадэмія навук БССР

- Прыезд вучоных фізікаў і матэматыкаў за навуковых цэнтраў СССР

- Узнікненне навуковых школ, вышэйшых даследаванняў якія прызначаны як у краіне, так і за мяжой, асабліва матэматыкі і фізікі.