Қң қғ ұ ғ қ ұ ө ө өң ө . ұқң : өң өңң ө ү ү қ. Өң ө . , ғұң ңғ ә қ өң ққ қ.
ө ққ әң ғ ұ ғ ққ әң ғ әң ө ө ғ . Ққ өң үү әә Ққ, ұғ ҳ, Ә қ ғ , әң ү қ .
ғ ә Ққң Қ ғ ә ә ғ . ә ұғ қ ң өң ө. қ қң қ өң ғ қғ, ө қ ө, ә ә . ә ә Ә ғ ү ұ ғғ ә .
үң ү ң қ қғ .Ққ : Өң ү. ү ң ә . ң ө ң . ұ ә ң ә - . ғ ө қ қ ү қ қ қ , өң ғ . ә ө : қ қң ө ғ қғ қ . ү ө ң ұ ә ңғ қ. қ ғқң ң ғ қ құғ" ә ң.
ұғң ұғ ҳң ә ұ ү . ң ғ ө қ: Қ ң ? ұ, ү . ә қ:
|
|
|
Қ ң ү, ү,
ө ң , қ ң,
қ ә, қ қң,
, ұқ қ ң, - өң . ң ққ ғ Қ ң ү ә ғ.
ң Құ қ әң ө ғ ұ ғ. ү , ө - ғ, ә . қ ғ : ұ ғ, ә ә ң. қң ө, қ ғ өң . ұ өң ә ү , ү ә . ң ө.
ұ қ .Ққң қ құғ, Ә ң, .ҳң Қ ң ү, ә , Құ қ , Ә.ң қ ө, .әң , .қң , Қ.سң -, ... әң ө ғ. , ң өң қғ қ -қң ө қ , ә ә . ң өң , ң ә ү ә. ң қң ө ғ ңғ ә өң . ұ әң ә Қ , қ ң ү.
2.2 .oaғae ocң өpei epeeiepi (opaқ, ii ұpғca)
.oaғaeiң өeңepie poap e ypaap өe eecei. өiece aқ өeңepie aaғa әcepi iei, oapң aac a, oay eepiepi e қ ұa eiey әici ө қoaa.
Қaғ қcқ opa,
үi қcқ opaa.
Ap қaғa coң,
aaғ құcapa. [5, 46]
e қcқa opaғa a iipy.
Қapaғa, ee aқ,
Opaғa қa a.
ip-ipi aa,
ip-ipi ұp қopғa [5, 48]
e aғaapғa a iipei. Өeңi құyң epee ұ aaaғa ұc e ayғa әe oa. Aғaap opaғa a ip-ipi aay, ipi-ipi қopғay ac әpcee a iipi aa қa әie e coa o aқa ceii өpiei, eeceei. үi aa ұ өeңi oқ o aғaape cөieci e, ieci e eep. ұ oң aғa cүie, aғa қopғaya, o үcie iei әi ceii a o өcyie i әcep iepi cөci e iei.
|
|
|
eiey әceeci a өeңe e өpyiie oa.
Cpa apaқap,
Cpa Aaң қa ei ұaғ [5, 13] epee! үeie eiey. apaқapң ee epei ip-ipie қaқғc c ғap үpғa, oap cpa e aap iepei. A, әce Aaң ұaғң әceii қ eecie өpcei қғa epei eңeyi, ұpaқ cө ipeciei eaopa ece e oa. Қa ei e ұaққa epi, o қң үie cpa e aa. aң acp үi өi aқa ei. ұң өi қapaa ipaқ үpei ұғ epi ұpғa apaқ. үe ұca үi ғa. Әpe eiii aaa үe ұa acқa eieyiң epep cөi oқ. ү үi қaғaa e. ұң apғ үeie epee eipie eieyep o caaa. O өei [20] өeңie e eieyepe ca ayғa oa.
A oca ipaқ үe ғ a,
Ө өie eei ee pa!
oқap қyaa O өe.
қa қ aaғa құpқ a [5, 90].
ұa O өei aap iepei. O oқ қyaa үpe oқң қca eңei. ұ yaқa aca үe үiң, қacapқ e қaieiiң, ө әpcee ұқcaa aғa үeiiң eeci өpei. Aқ қap, ө ұ aaa, [5, 81] өeңi e eiey әicie o өeңepiң ipi:
oң қaң, epeep,
әi a caғ.
Қap ay a, ө өe,
Өe ө ұ a.
Oca epeepi қaң, өei aa eiie cypeei. Oap aaa oңa, aaa caғa, aaa өpeci a.
Aқ қap, ө ұ aaa,
Қc үci e eii.
ei өe e ғaa,
a eiңi.
ұa a e eiңi ei aaa a. ұa eiey әici өiece acқa aқap e ayapa aғa epii үpei. өiece aқ e қo, e e ұp a a. A, .oaғae o ee e ә қace eii aғ ip ece үcipi eei. өe ei [5, 80] өeңie үi eieye eiei:
Қpқaa a ya,
iei ay a.
ө өei ay a,
өe ei ayғa,
ei aқ. үi eec e? ә epeiepeie. Қc қ cүpei ee aca, өe ө өei i a ee ap. . oaғae ғapaapa, әpe i ұa aaapғa apa aғa өaңepi a opa, өiece өeңi eieye aa. Oң өi үciii oca epe. Ceei e a ayң epeii aa. aaapң cxooca өe ii eei oc әic ip oa eec coay epe aaғ ө әeeiiiң, ay әeeiiiң ip eec ipee apapa eecei. Epeiiң өie, oc әiciң oa aaa үpeii, o әpei әie eқaa eepici eipei. epicie aaғa үciii oya oң aac ayғa ac әpcee a iipy әecie aaң oapғa epeң ceie қapaya ө қa iei.
|
|
|
Aқң өeңepie өe eecei poң үpi eңey. eңey apқ aқ өeңepi oқpaapa ққpa eyi қaaacc eei. әcee o:
ү қaaғ ipie,
Aapғa eii.
Қapң ac үie,
Қaa aқa ceii,
ee өeң yaғa aқayғa oa. eece:
үep үi o,
Қap aca e aғa.
Қ үci oy,
ү өie ep aғa.
өeeep co үiң,
өeepi cқ.
өpcece e өipi,
Cp-cp cy aқ.
Oca өeeepi өeepe eңe op, oң eip қaceepi epie өeepe eңeyi қaa epee ө, [5, 79] өeңie өee қ eңeyepi ayғa oa.
ap әce ө ұ,
өie ac oaң.
Құaқa oқң,
Қyaқa aa.
Ocғ eңeye ә epi қapaң.
ap әce ө ұ,
өie ac oaң, ei.
, әie үi eңey. өiң әceii oaң өie eңe, epee cұy cype acaғaa aң қaacң. Oc өeңiң eii yaғa:
aғaaғ a-құpaқ,
Өi coa өpei.
Қoapa apa,
Құcap ұ eei
eie. үa a aқ үi eңey үpi aқa. Oc өeңe ә epe қapacaң, oc eңeyiң өie ұқ epeeii ceii үp. Қoapa apa eee ғo. Қaaқң қapa ө, қapa oaaқ aaap құcapң қa әpeee ya apa өe ei қo aқa ipe үcie қo. Ceei oң әpқacc қoapң қaa apa iei. ei o қoң aac oac, ei o қaaa өce oc, әpiip ұ cei oң қaa ap eec e? Opaң aaca oc үciipy үi құcapң ққy-қy қoapң apaғae eңecipe, epicie қoapңapaғaap ө aapa eipy үi құcapң ққy-қye oapғa eңe op ө aapa cypei cүy eei eipy әeқaa oңa oap ei -e oa. ie, өpiңi e eңeyiң өi ұқ epeie oy epe ee. Aқ o oa op eipe oc, oaa aғ ap әecie eipe oc әpiip ұ eңey ө op aқc aқa. Cөiң pei eee a ip өeңei eieye ә epe eei apқ eece epe:
|
|
|
Әei a e,
aң үpa aa.
epeii aa ө,
epe aya aa.
ұ ayғa ұa ei үe cө қaa-ay aac. Әcipece aa өi, қaa eipe eceңii ipi! epeii epe aya aa aa өi әpip өeie ayғa oa. ipaқ, aқ өeңi oқғa ee ei, i coң epeiei өpce e, oң epe aya aқaa ә epei-ay eciң. Aaөiң apғ ei ө aңa epe epeii aya aқaa o өpiei. .oaғaeiң өeңepie ң eңeyepie қaap әcүpi қaac ee eңeyep e қoaa. O ac үpe, [21] өeңie eecipei:
ү ee aa a,
Aңaқ aa ecei.
Caaғ aa ac,
ac o қa ecei.
Oc yaқaғ aa ay eңeyi қaipe ұpaқ ipecep oaa ipi ee. Coay aaa ee aқa ұpaқ ipeciң ipi.
Coe, aқ өeңepie әcүpi eңyepe қaap, aңa өi acaғa ң eңeyep co cәei құcap өei, әcepi ei eiyei op a epee oa aқaқ. aaap үii өii co eңeyepe epee ooa, әcep үi ac құipei aғaa oқ.
Ei aқ өeңepie eaopaapғa a ipaa caap eipei. Ae - eaopa ee cөiң өie aқaa epe ece eaopa ұ poң ip үpi. Әe iei eң ac құyapң ipi aycpy, eaopa (pee metophora өipy) cө әepiiң өңepi өepi ay cypeei opғa a e құc aқa үcy үi, aapapa үcy үi oap өepie ұқcac өe aқa e құcқa aay; cөi cypeei opғa aң e құcң aғac үcey, aұ epeңei, әcepi үei. ұa ei aaopaң әe ғapa құya aa op epee eei aқayғa oa. Aқ ұ әici e ғapaapa ұ әpi әcepi ei қoaa iei өeei caapa өpyiie oa [22].
Құc epyei үp өe,
Қaa ap oқa.
Aғa ie ipee,
apaғ oқa.
ұa құcapң ipie ei ipi ұ apa aқa өiie әi үeepiң epyeie aycp op. әie eұ ei құc ip-ipie ұқca әe ұ aғa aacpy eece a өeң yaғa eaopaғa өңi ayapaқ:
Apooa ү үe,
Apooa ip aқa.
Eciee үiep,
Ecii e i қaқca.
ұaғ aycpy a op acaғa eii apaқa eңeyi aaaa op ipii apaқaғ eaopa aқ aқa үcei әpii. Aқ өeңepie ii өie қapaқa aғ ip ypaң үpi cxooқ apae. cxooқ apae eiie үpei ocoқ ғapaapa oa. A, aaapғa apa aғa aқ ғapaapa oң a үpi, eiepiң aғae iecyi, coң әecie eiep e aғ құcapң өepicepi cacpa op yғa. ұ әice aғa, әipe aacaқ ұ әic өey eecei aқң үi xaқ aңң iie aғa ac үpe өeңi oaғ aғaap oғaқa Aa-aғae iecei:
|
|
|
Қ a ap ayғa a,
Қ a ap opaғa.
Қ a ap aңғa a,
a үpe opaa
ee yaқapa aca қ e aғaң aoap a өpe eipiei!
ұaң-ay қapa өipi,
Ұқcaң eiң ap.
Қacaң aғa ce ip ү,
өpiң e aғaap? [4, 73]
ee ceii қ e aғa apaca aoap үpe aca. Oc ip өeңiң a ip epie ұ әiciң aқ үpi өpii:
Ap aғ oғa, ұaқ,
e coa қapa aғa.
ұaққa e e co yaқa,
өiiң ac aa [5, 193].
Aa ac aaa құa aa aa құp ұaқe ipe қ aca. Oc epe aқ aғa құc e aaң өңi-үi eie aaa cxooқ apaei ypғa.
Aқ өeңie ypaң ip үpi қaaay a eecei. ypaң (aқayң) ip үpi қaaay cө әcepi үee op, oқpa aap apқa ayapғc ee әpcei e құc ipee әpe қaaa, aap o, ұқpap cp, ұғғa ұқ, ciңipe үcy.
.oaғaeiң өeңie әei қaay eece aaopaң (aapһora ie ғapy) үici өpei. O a өeңie eecei. ұa өeңiң әp o aғ ip cөe aca opa.
a eii eee,
Aa ici eeciң.
aғa eee,
Aa epy өeci.
a eii eee,
Қap ici eeciң.
aқaa eee,
Қap ay өeci.
a eii eee,
aay apқ eeciң.
aayaғ eee,
Қo-қoap өeci.
a eii eee,
Ape ei eeciң.
Xa ac ұpa,
ocap өeci [6, 117].
ұ өeңi oғapa a ee aaopa үici өpei. ip cөee acaғa әp yaқ өeңiiң coңa ei co қa caқaғa aң eyi ee әp yaқa aқ әp қp aқa, aқa үcei e қaaayң үici өpe ei aca. ұa өeң ee ip өpe өpei epeei oғa aғa cқ o өpieie, aaapғa өeң ec ұғpy, oapғa өeңi aa aya apa құpa o өpiei.
Coe aқ өeңepie өpeiii oaқ aғa өe eep қcpғa, ұp, epei ec үpei e eңi yaқap қapaa ei y caap apa aaapғa ңғaacp ei-cei ya pcaғ.
.oaғaeiң өeңepie iiң oaya әe epey әecie aқaғa eieyi өe ө қoaғaғ. Oң өi aaap әeeie apa ұ құpa eei iei. Ceei coay ay әeeiiiң үiepi epei apa aғac ee aқa ұ әic қaipi әi-әpeci o aaap әeeiiң e ұ әici o aaғa oca epe. Coe қaap aқ eңeyi e қaay a cxooқ apaei e eaopa a acқa a өpeey әciepi ғapaapa ұ aaaa iei. ұң ө-өie ә epeeii әe eepii oca epe [23, 134].
ұaa өeң үpi құyғa құap aқ eec. O, eiie, қaaқ oғa, cpғa epi, қapaa қaaқң қapa өeңi opae aa aaaa. ipaқ ecie eei қaa, oң үpi aңapyғa ұc aca. ұa ipi ieicep aқa ipcpa. O қaaқң 11 y өeң үici үei co қaa caқaa, cypee, o үecie aқa, ipe ұap, ipe қcқapa aaaa epei. y caa opa. ee cөey әepie ңғaa, 12 yқ өeң aca.
Қo op әee қoca ee,
aa aa a acқa oca өe.
e-a eiң үpei a iee,
Aқpap ii ap ocay epe? [4, 161]
13 y өeң үici:
Eiiң a ayap iee oқ,
үe e o, өie үe e o.
Қacқa ap aa қ cәyei,
Aca a aa үe e o [4, 172]
Apaac y өeң:
apa a үpi,
aңқa үc
Coңa қa.
өpe oқ a e aғұc.
Қoa ap [5, 267]
Aқ yapa coңғ apaқap өapa ұқacқa ec apaқ өeң үici e eecei.
Қpa a e e қa ғaa ұa
aaca ee, қaaca өi құa.
Cepie o ocқa a ocқa қaa,
p ұ, paңa acқa қoa.
acқa ip құc ұқca үi өiңe.
ұap a e e қa a aa, a a
ұғpң әpi eei өi aңa.
Ay apac iye ғaa apa
iei ac, ғ әp-әpi aқ.
opoaқ eiң eece ei өie [6, 188]
A apaқ өeң үici:
ay өi ip aңp,
ay өi ip aңp.
aaғa қa ғ.
oғaa cy oқ
ұқpapa ө ұ,
aқa ac a қ [5, 152].
ұ өeң exac epi eңepye, o aa iye, өeң үpi aұғa aқaya ya aңaқap.
ұaaң aққ o c ieiciң o. O oc oe iepie, eeie ei. Oң өipi, өipi ay, cөeyi, ұғ әpi өeң. Oғa қapa cөe cөeye өpi өeңe ay oңa cқ. ee o қapaa әpcei, ipey ypa o, oғa aap өeң ee caa. ұa yap өeңe өpi өeң iie aқa ocғa ұқca eeii e ap. ө cөii e, aaғa ұқacқa ipecepe eңipi ay a coa өeңepe aқa қaa. ұaaғa eii ee c a үpeepiң ie e eeii e ocap.
A, aқ ұaa oa eecoқ aapa apaaa acaқ, oң ieicepi ii e oca қyaa. Oe, oң pape eecy әpi үi, әcipece, өeң cүi қay үi epee. Өei oa aққ aoca yғa, өepiң i өpici ө aңa a caap a, қya p ap, o ap [23].
ұaa өeңepi eiie қaaқң қapa өeңiiң үicie aa.. ipaқ iiapa ң opae aғaap a eecei. ee cөey әepie ңғaa, 12, 13 ye aca, ee әcүpi өp apaқ ұ, ec apaқe e a iepeii ap. ipaқ oa ieicep өeңepiiң өpei c ұa.
ca, a yaқ ec apaқ:
ұapae e қa a aa, a a
ұғpңәpieeiөiaңa.
Ayapaciyeғaaapa
ieiac, ғәp-әpiaқ.
opoaқeiңeeceeiөie.
Aapaқөeңүici:
ayөiipaңp,
ayөiipaңp.
aaғaқaғ.
oғaa cy oқ
ұқpapaөұ,
aқaac a қ
ip cөe aқaa ұaa oaғae қaaқ өeңi paқ aғa eie aқa, қaaқ o әeie ө үi, өii e-iii ap aқ.
