Лабораториялық және аспаптық зерттеулердің нәтижелері.

1. Қанның жалпы анализі. Жара ауруында эритроциттер және гемоглобиннің көбеюіне бейімділік анықталады.

2. Асқазанның секрециялық функциясы.

Зерттеу мәліметтері нақты болу үшін стимуляцияны пентагастринмен жасаған тиімді. Пентагастриндік стимуляциямен (МАО) тыстаушы жасушалардың санын шамалап анықтайды, мысалы пентагастриндік стимуляциямен анықталған 1 ммоль/ сағ МАО 50 млн. шамасындағы тыстаушы жасушаларға сәйкес келеді, ал 22 ммоль/ сағ деңгейіндегі МАО асқазанның кілегей қабығында 1 млрд. тыстаушы жасушалардың болуын дәлелдейді. Асқазанның жарасында секрециялық функция айтарлықтай өзгермейді, ол қалыпты күйде сақталады немесе сәл биіктейді. Секрецияның төмендеуі сирек кездеседі, төмендесе де сәл ғана төмендейді.Әдетте ұлтабар жараларында базалдық және максималды стимуляцияланған секрецияның көрсеткіші 1,5 – 2 есе жоғары болады. Секрецияның күшеюі антралдық және пилорикалық жараларда байқалады. Жара ауруына асқазан рагынан айрықша ахлоргидрия тән емес.

3. Рентгенологиялық зерттеу. Рентгенологиялық зерттеуде жараның тікелей және жанама белгілері анықталады.жараның тікелей белгісі – асқазанның немесе ұлтабардың қабырғасында анықталатын ойық. Ойықтың пішіні сопақша, дөңгелек, саңылау немесе конус тәрізді болады. Жараның жанама белгілері:

· Барийдің жара қуысына тұрып қалуы(тұрақты контрастты дақ түрінде көрінеді)

· Барий сульфатының асқазанда бөгелуі немесе одан тез өтуі

· Дуоденогастралдық рефлюкс

· Бүрлердің жара аузына карай бағытталуы(конвергенциясы)

· Кардийдің шамасыздығы, асқазан – өңештік рефлюкс

· Асқазанның немесе ұлтабардың кейбір аймақтарының түйілуі

· Жараға қарама – қарсы аймағының, бұлшықеттің циркулярлық жиырылысынан, қуыс ішіне тартылуы – де Кервеннің сұқ саусақ белгісі, жара табылмағанның өзінде, бұл белгі оның болуын дәлелдейді.

· Перигастриттің, перидуодениттің салдарынан салдарынан асқазанның немесе қлтабардың деформациясы болады.

4. ФЭГДС – жараны анықтайтын ең нақты әдіс. Эндоскопиялық көріністерден жараның: активті жара, тыртықталып келе жатқан жара,жара орнындағы тыртық екенін ажыратады. Қозу уақтында жараның шеті қызарады және жұмырланып сәл төмпектеу болады, түбінде ақшыл – сұр түсті немесе сарғыш некроздық заттар көрінеді. Жараның айналасындағы кілегей қабық ісініп қызарады. Жара жазыла бастаса, оның айналасындағы гипермия азаяды, жараның шетіндегі қабыну мен ісіну белгілері басылады

түбі тазарып грануляциялық тінге тола бастайды, соңында жараның аузына қарай бағытталған нәзік, қызғылт түсті тыртықтар пайда болады. Жара ауруының «қызыл» және «ақшыл» тыртық аталатын 2 фазасын айырады.

Емдеу принциптері. Емнің жоспары:

1) Аурудың өршуіне түрткі болатын ықпалдарды тоқтату

2) Диетотерапия

3) Дәрмектік ем

4) Физиотерапия

Аурудың өршуіне себеп болатын ықпалдарды тоқтату: темекі тарту мен ішкілікті доғару,гастропатиялық әсерлі дәрмектерді тоқтату(кортикостероидтарды,СҚҚД –ді, резерпинді т.б.)

2. диетотерапия. Жара ауруының өршу кезінде № 1 диета, ал өршудің қатаң түрлерінде №1а, №1б диеталар беріледі. Тағамдар суға немесе буға пісіріліп дайындалады. Асқазан сөлін бейтараптау мақсатымен аз – аздан, бірақ жиі, күніне 5 -6 реттен тамақтандырылады.

3. медикаменттік ем.

Асқазан мен ұлтабардың кілегей қабығын НР – ден тазарту. Осы мақсатта алдымен 1 – 2 апталық эрадикациялық терапия жүргізіледі. Эрадикация - НР

-дің вегетативтік және кокктық түрлерін толық жою. Содан кейін жаралар мен эрозиялар толық жазылғанға дейін және гастрит пен дуодениттің өршуі толық басылғанша емді толық тәуліктік дозадағы антисекрециялық дәрмектермен жалғастырады: Н⁺ К⁺ АТФ-аза блокаторын сағат 15 немесе Н₂ – гистамин блокаторын сағат 19-20 да бір рет, немесе пилоридті 400 мг күніне 2 рет ішкізеді

Антисекреторлық емнің ұзақтығы ұлтабардың жарасында 6-8 апта, ал асқазанның жарасында 8- 12 апта болуы тиіс. Антисекреторлық дәрмектердің қатарынан бұл кездегі қолданудағы Н⁺ К⁺ АТФ-аза ингибиторлары(омепразол, пантепразол, ланзопразол) және Н₂ рецепторларының блокаторлары(ранитидин, фамотидин) және эрадикацияға арнайы жасалынған пилорид(ранитидин

висмут цитраты). Бұлардың көмегімен әсіресе түнгі секрецияны басады. Күндіз бөлінетін тұз қышқылы ішілген тамақпен және антацидтердің көмегімен біршама бейтарапталады. Тұз қышқылын байланыстыру үшін емнің басында антацидтердің біреуін 5-7 күн ішкізуге болады: актал(2 таб), гастал(2 таб), гелюксил- лака(2 таб), маалокс(15 мл),гастерин- гель(16 мл), алмагель(30 мл), фосфалюгель(16 мл)т.б. Антцидтерді міндетті түрде тамақтанғаннан кейін 1,5- 2 сағаттан кейін, яғни тамақ ішу аралықтарында және ұйқының алдында ішкізеді (қабылдау саны күніне 3 – 4 рет). Антисекрециялық емді асқазанның жарасында 8 – 12 апта, ұлтабар жарасында 6- 8 апта жүргізеді.

НР эрадикациясының басты принциптері:

· Антимикробтық дәрмектерді қосарлап қолдану(үшқұрамдық, төртқұрамдық ем), оның мақсаты НР- ді, әртүрлі механизмдерді пайдалану арқылы құрту және оның антибактериялық дәрмектерге штамдарының пайда болуына жол бермеу.

· Антибиотиктердің антимикробтық әсерін антисекреторлық дәрмектердің көмегімен арттыру

· Коллоидтық висмуттық дәрмектерді, бейтарап ортада қасиетінің төмендеуінен, антисекрециялық дәрмектермен қатар қолданбау.

Эрадикацияға қолданатын дәрмектер және олардың сипаттамасы.

Метронидазол (трихопол) және тинидазол – бактериялардың ДНК – сын зақымдау арқылы репликациясын тежейді. Бұлар үшқұрамдық және төртқұрамдық эрадикациялық емнің базисті дәрмектері болып табылады. Метронидазолды 0,25 г күніне 4 рет немесе 0,4 – 0,5 г күніне 2рет, ал тинидазолды 0,5 г 2 рет тамақтан соң, 7 – 14 күн ішкізеді. Метронидазолды аз дозада немесе бір өзін қолданса, НР резистенттілігі қалыптасуы мүмкін. Кларитромицин (клацид)- макролидтік антибиотик, бактериялардың рибосомаларында белоктардың синтезін тежеу арқылы бактериостатикалық әсер етеді. Оны 0,25 немесе 0,5 г күніне 2рет тамақтан соң 7 – 10 күн ішкізеді. Бір өзін қолданғанда резистенттік қалыптасуы мүмкін.

Амоксициклин – пенициллин туындысы, бактериялық мембраналарда гликопротеидтердің синтезін бұзу арқылы НР – ге бактерицидтік әсер етеді. Әсері бейтарап ортада жоғарылайды. Оны 0,5 г күніне 4 рет, немесе 1г күніне 2 рет тамақтан соң, 7 – 14 күн қабылдайды. Амоксициллинге резистенттік сирек қалыптасады. Тетрациклин – бактериялық жасушада белоктың синтезін тежеу нәтижесінде НР – ге бактерицидтік әсер етеді, әсері өте қышқыл ортада да жойылмайды. Тетрациклинге резистенттік қалыптаспайды. Оны 0,5 г күніне 4 рет немесе 1 г 2 рет тамақтану кезінде ішеді. Ем курсы 10 – 14 күн.

Висмуттың туындылары – кілегей қабықтың бетінде пленка түзіп, НР – дің жабысуына (адгезиясына) жол бермейді, сонымен қатар бактериялық мембраналарды бұзып, жергілікті бактерицидтік әсер етеді. Висмут туындыларының ең қолайлысы – коллоидтық субцитраты (де-нол). Де-нол, вентрисол – 120 мг 4 рет немесе 108 мг 5 рет, болмаса 240 мг күніне 2 рет ашқарында, тамақтанудан 30 минут бұрын немесе 2 сағат кейін беріледі. Емнің ұзақтығы 7 – 14 күн.