Жағдайлық есептерді шешу

Сапа критерийлері	Бағалар
Үздік	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлық-сыз
Дұрыс жауаптар саны	90-100%	75-89%	50-74%	0-49%
Есептерді шешу кезінде жіберілген қателер мен дәлкелмеушіліктердің сипаты	Студент өзі жөндеген принципиальды емес дәл келмеушіліктері	Студент өзі жөндеген принципиалды емес дәлкел-меушіліктері немесе принци-пиалды қателер	Студент оқыту-шының көмегімен жөндеген принци-пиалды емес дәлкелмеушіліктер немесе принци-пиалды қателер	Өрескел қателіктер
Жағдайылық есептерді шешу кезінде қолданылған әдебиет көздері	Оқулықтар, жетекшіліктер, монографиялар, Интернет көздері, нормативтік құжаттар	Жалпы гигиена және басқа гигиеналық пәндер бойы-нша оқулықтар, кезеңдік баспа-лар, Интернет көздері, норма-тивтік құжаттар	Жалпы гигиена және басқа гигиеналық пәндер бойынша оқытушы ұсынған оқулықтар	Жалпы гигиена бойынша оқытушы ұсынған оқулықтар
Қорытынды құрастыру	Қорытынды барлық мәліметтерді қолдана отырып өз бетімен жасалған, жақсы негізделген	Қорытынды барлық мәлі-меттерді қолдана отырып оқытушының көмегімен жасалған, жеке-леген сұрақ-тары негіздеуді қажет етеді	Материалды жүйелендіруде қиналды, оқытушының көмегін қажет етті	Оқытушының көмегінсіз материалды жүйелендіре алмады

Рефераттың жазылуы:

Сапа критерийлері	Үздік	Жақсы	Қанағаттанар-лық	Қанағаттанарлық-сыз
Реферат мазмұнының тақырыпқа және қойылған міндеттерге сәйкестігі	Реферат мазмұны тақырыпқа және қойылған міндеттерге толығымен сәйкес келеді	Реферат мазмұны тақырыпқа және қойылған міндеттерге толығымен сәйкес келеді	Реферат мазмұны тақырыпқа және қойылған міндеттерге негізінен сәйкес келеді	Реферат мазмұны тақырыпқа және қойылған міндеттерге сәйкестігі толық емес
Тақырыпты ашуы мен қолданылған әдебиет көздерінің толықтығы	Тақырып толық ашылған, қазіргі әдебиет көздері жеткілікті мөлшерде қолданылған	Тақырып ашылған, дегенмен кейбір жағдайлар анықтауды қажет етеді, негізгі әдебиет көздері қолданылған	Тақырып жеткілікті ашылмаған, негізгі әдебиет көздерінің барлығы қолданылмаған	Тақырып жеткілікті ашылмаған, қоданылған әдебиет көздері аз
Материалды қорытындылау және қысқаша тұжырымдар жасай білуі	Материал қорытындылан-ған, анық және түсінікті тұжырым жасалған	Материал қорытындыланған, анық тұжырым жасалған	Материал қорытындыланға бірақ тұжырым тым үлкен, анық емес	Материал қорытындыланбаған, тұжырым жоқ
Көркемделуі, олардың ақпараттылығы	Ақпараттылық сапасы жоғары	Ақпараттылығы бар, сапасы жақсы	Ақпараттылығы жеткіліксіз	Ақпараттылығы жоқ
Рефераттың рәсімделуінің қойылған талаптарға сәйкестігі	Рефераттың рәсімделуі қойылған талаптарға толық сәйкес келеді	Рефераттың рәсімделуі қойылған талаптарға толық сәйкес келеді	Рефератты рәсімдеуге қойылған негізгі талаптар сақталған	Рефератты рәсімдеуге қойылған негізгі талаптар сақталмаған

Ұсынылатын әдебиеттер:

Негізгі:

1. Гигиена/ Под ред. Акад. РАМН Г.И.Румянцева.- М.:ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000.- С. 221-266.

2. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е. Гигиена питания: Учебное пособие по общей гигиене для студентов медицинских вузов. – Алматы,2005. – Ч.1. – С.42-137.

3. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека. – Ростов н/Д: «Феникс», 2002. – 148-207.

4. Гурова А.И., Горлова О.Е.. Практикум по общей гигиене. - М. Изд-во Университета Дружбы народов, 1991.- С. 69-74.

5. Пивоваров Ю.П. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене и основам экологии человека, 3-е изд. – М.: ГОУ ВУНМЦ МЗ РФ,2001.- С.72- 96.

Қосымша:

1. Румянцев Г.И., Вишневская Е.П., Козлова Т.А.- Общая гигиена. - М.: Медицина, 1985- С.81-105.

2. Петровский К.С., Ванханен В.Д. – Гигиена питания.- М.: Медицина, 1982-

С.284-320.

3. Королев А.А. Гигиена питания. – М.:Издательский центр «Академия». 2006. – С.157-227.

Бақылау

Сұрақтар:

1. Адам қоректенуіне қажетті негізгі тамақтық өнімдер.

2. Тамақтанудағы сүттің рөлі. Омырау, сиыр, түйе, сүттерінің биологиялық құндылығы және сіңімділігі. Сүт өндірісінен шығарылатын түрлі сиыр сүттерінің тағамдық және биологиялыққұндылығы. Тамақтануда сүтқышқылды тамақтардың маңызы: айран, ацидофильді өнімдер, қымыз, шұбат. Олардың емдік мақсатта қолданылуы жоғарғы сападаекендігін көрсетеді. Қаймақтың, кілегейдің, ірімшіктің, сырдың тағамдық және биологиялық құндылығы. Аралас рационының құрамындағы балансталған аминқышқылды және минералды пайда болдырған кезде сүт және сүт өнімдерінің маңызы. Сүт және сүт өнімдерінің эпидемиологиялық маңызы.

3. Ет және ет өнімдерінің тамақтанудағы олардың тамақтық және биологиялық құндылығы. Балық және балық өнімдерінің тамақтанудағы тамақтық және биологиялық құндылығы. Жұмыртқа және жұмыртқа өнімдерінің тамақтанудағы маңызы. Жұмыртқа белогындағы аминқышқылының балансталғандығы, оптимальді липидті кешен, майда еритін витамндердің көп болуы және жеңіл сіңірілуі жұмыртқаның тамақтық және биологиялық құндылығы жоғары екенін көрсетеді. Ет ет өнімдерінің және жұмыртқалардың эпидемиологиялық маңызы.

4. Бидай өнімді тағамдар өсімдік текті белоктардың, көмірсулардың, В-тобының витаминдердің фосфордың, темірдің негізгі көзі. Тамақтануда нанның ролі. Түрлі сорттардан жасалған нандардың биологиялық құндылығы. Бидай тағамдарының биологиялық құндылығы.

5. Майлардың тағамдық және биологиялық құндылығы: сары май, маргарин, аспаздық, сұйық майлар. Түрлі майлардың сіңімділігі. Рафинадтау кезінде сұйық майлардың биологиялық құндылығыныңтөмендеуі. Тотығудың биологиялық маңызы. Тағамдықмайлардың эпидемиологиялық маңызы.

6. Көкөністер, картоп, бақша өнімдері, жеміс-жидектер минералды заттардың, С,Р,бетта- каротиннің, көмірсулардың, органикалық қышқылдардық негізгікөзі болып табылады. Жеке көкөністер мен өнімдердің тамақтық биологиялыққұндылығы. Олардың заталмасуды нормалауға, ас-қорыту үрдістерін жақсартуға, организмнің төзімділігін арттыруда, атеросклероздың, қантты диабеттің, теміртапшылықты анемияның және т.б. алдын-алу мақсатындағы маңызы. Өңделген өнімдер мен көкөністердің биологиялық құндылығы. Саңырауқұлақтар, және олардың тамақтануда маңызы. Көкөністердің, жеміс-жидектердің эпидемиологиялықмаңызы.

7. Қант, кондитерлік өнімдер, олардың тамақтық жәнебиологиялық құндылығы, тамақтанудағы маңызы. Тамақтануда шоколадтың дәне бал арасының қолданылуы. Кондитерлік өнімдердің эпидемиологиялық маңызы.

8. Алкогольді емес сусындардың тағамдық құндылығы. Ішек аурулардың таралуында сусындардың ролі. ӨХЗ сусындарды болуы және химиялық зиянсыздық..

9.Концентраттардың және консервіленген тағамдардың тағамдық және биологиялыққұндылығы. Тағамдық үстемелер, олардың тамақтануда қолданылуы. Тағамдық үстемелер мен БАЗ-дардан айырмашылығы. Тағамдық үстемелердің негізгі топтары және олардың гигиеналықмаңызы. Консервілердің эпидемиологиялық маңызы.

Ситуациялық есептер: Тамақтану гигиенасы. - Учебное пособие по общей гигиене для студентов медицинских вузов / Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М., Жоламанов М.Е., Алимова Н.Е.– Алматы,2005. – Ч.1. – С.42-137.

Тақырып Тағамдық азықтардың қауіпсіздігін және тамақтық, биологиялық құндылығын қамтамасыз ету жөніндегі шаралар.-2сағат.

Мақсаты: Балықтың, ұнның, нанның және концентраттардың санитарлық сараптама жүргізу және тағамдық және биологиялық құндылықтарын сақтау әдістемесімен танысу.

СӨЖ бойынша тапсырма:

- ұсынылған әдебиеттербойынша материалдарды талқылау, тағамның жақсылығын бағалауда ситуациялық есептерді шешу.

– «тағам өнідерінің тамақтық және биологиялық құндылығын сақтау» тақырыбына реферат дайындау.

Орындау формасы

- Ситуациялық есептерді тексеру, реферат жазу, бөлім бойынша аралық бақылау жүргізу.

Сапа критерийлері	Бағалар
Үздік	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлық-сыз
Дұрыс жауаптар саны	90-100%	75-89%	50-74%	0-49%
Есептерді шешу кезінде жіберілген қателер мен дәлкелмеушіліктердің сипаты	Студент өзі жөндеген принципиальды емес дәлкелмеушілік-тер	Студент өзі жөндеген принципиалды емес дәлкел-меушіліктері немесе принци-пиалды қателер	Студент оқыту-шының көмегімен жөндеген принци-пиалды емес дәлкелмеушіліктер немесе принци-пиалды қателер	Өрескел қателіктер
Жағдайылық есептерді шешу кезінде қолданылған әдебиет көздері	Оқулықтар, жетекшіліктер, монографиялар, Интернет көздері, нормативтік құжаттар	Жалпы гигиена және басқа гигиеналық пәндер бойынша оқулықтар, кезеңдік баспа-лар, Интернет көздері, норма-тивтік құжаттар	Жалпы гигиена және басқа гигиеналық пәндер бойынша оқытушы ұсынған оқулықтар	Жалпы гигиена бойынша оқытушы ұсынған оқулықтар
Қорытынды құрастыру	Қорытынды барлық мәліметтерді қолдана отырып өз бетімен жасалған, жақсы негізделген	Қорытынды барлық мәлі-меттерді қолдана отырып оқытушының көмегімен жасалған, жеке-леген сұрақтары негіздеуді қажет етеді	Материалды жүйелендіруде қиналды, оқытушының көмегін қажет етті	Оқытушының көмегінсіз материалды жүйелендіре алмады

Орындау критерийлері:

· Рефератты құрастыру:

1. Реферат «Бақылау» бөлімінде ұсынылатын сұрақтар бойынша тақырыптардың негізгі аспектілерін қамтуы керек.

2. Рефераттың көлемі 7-8 баспа беттен аспауы керек.

3. Рефераттың құрамында титулдық бет, мазмұны, кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және әдебиеттер тізімі болуы керек.

4. Кіріспеде рефераттың өзектілігі, мақсаты мен міндеттері қарастырылады, негізгі бөлімінде тақырыптың мазмұны ашылады, қорытындыда – айтылған мәліметтер қорытындыланып, ұсыныстармен тұжырым беріледі.

5. Ең жаңа әдебиет көздеріне ерекше мән беріліп, бір емес, бірнеше әдебиет көзі пайдаланылған болуы керек.

6. Реферат кестелермен, графиктермен, суреттермен және т.б. көркемделуі керек.

· Ситуациялық есептерді шығару

1. Әр сұраққа жауап қысқа, әрі нұсқа болу керек және гигиеналық талаптарға, нормативтерге аргументтелген болу керек.

2. Қорытындыны жазбаша түрде ұсыну керек.

3. Негізгі және қосымша әдебиет көздерін қолдану керек.

Тапсыру мерзімдері: күнтізбелік-тақырыптық жоспарға сәйкес

Бағалау критерийлері:

Ұсынылатын әдебиеттер:

Негізгі:

1. Гигиена /Под ред. Акад. РАМН Г.И.Румянцева. - М.:ГЭОТАР Медицина,2000. – С.272-283.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека.- Ростов н/Д: «Феникс»,2002. –243-279.

3. Гурова А.И., Горлова О.Е. Практикум по общей гигиене. М.: Изд. Университета дружбы народов, 1991,- С. 84-101.

Қосымша:

1. Румянцев Г.И. и др. Общая гигиена, М.: Медицина, 1985,- С. 53-70.

2. Пивоваров Ю.П. и др. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене. М.: Медицина, 1983.- С. 21-35.

3. Принципы оценки безопасности пищевых добавок и контаминатов в продуктах питания: Совместное издательство. Программа ООН по окружающей среде, Международной организации труда, ВОЗ. (Пер. с англ.- М.: Медицина, 1991.- С. 159.

4. Санитарно-гигиенические методы исследования пищевых продуктов и воды: (справочное пособие). /под ред. Г.С. Яцулы- Киев: Здоровье, 1991. - 286 с.

5. СанПиН 4.01.071.03 РК «Гигиенические требования к безопасности и пищевой ценности пищевых продуктов».

6. Справочник ПДК вредных веществ в пищевых продуктах и среде обитания. – М., 1993.- 139 с.

7. СанПиН № 4.01.060.02 РК «Санитарно-гигиенические требования к условиям хранения и срокам реализации скоропортящихся пищевых продуктов».

8. СанПиН № 4.01.069.03 «Санитарно-гигиенические требования к объектам общественного питания».

Бақылау (сұрақтары):

1. Балықты тамақ көзі ретінде пайдалану барысында берілетін инфекциялық және паразитардлық аурулар.

2. Бидай өнімдерінің микотоксикоздардың пайдаболуында эпидемиологиялық маңызы. Нан ауруы және оның алдын-алуы.

3. Ұнды санитарлық-сараптау: органолептикалық, физико-химиялық зертеулер, амбарлы зиянкестерді анықтау, нан-тоқаш өнімдерінің сапасын бағалау

4. Балықты санитарлық сараптау. Органолептикалық зерттеу әдістеріжәне концентраттар.

5. Шикі тағам өнімдерін олардың дайындалуы, аспаздық өңделуі және тағамдық және биологиялық құндылықтарды сақтауда дайын өнімдердің сақталу мақсатында сақтаудың негізгі ережелері.