Тақырып № 10. Тамақтану гигиенасы, ЕАБ гигиенасы және балалар мен жасөспірімдер гигиенасы бойынша тарау бойынша білімдерін бақылау. -2 сағат.

Мақсаты: Тамақтану гигиенасы, ЕПМ гигиенасы, балалар мен жасөспірімдер гигиенасы бойынша теориялық білімді меңгеру.

Міндеттері:

- Тамақтану гигиенасы, ЕПМ гигиенасы, балалар мен жасөспірімдер гигиенасының негізгі тараулары бойынша білімдерін қалыптастыру.

- нормативтік-құқықтық құжаттармен өзіндік жұмыс дағдыларын қалыптастыру.

Өткізу түрі: ауызша сұрау

Таратылатын материал: жоқ

Ауызша сұрау арқылы бастапқы білімдерін тексеру:

1. Тамақтану гигиенасының мақсаты мен міндеттері.

2. Энергетикалық баланс, түрлері.

3. Тәуліктік энерго шығын (реттелетін, реттелмейтін)

4. Рационалды тамақтану, негізгі принциптері.

5. Жеке адам мен ұжымдық тамақтанудың құндылығын бағалау әдістері.

6. Алиментарлық аурулар, жіктелуі.

7. Тамақтануды ұйымдастыруда және бақылау жүргізу барысында, оның гигиеналық және эпидемиологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі санитарлық дәрігердің жұмысы.

8. Тағам өнімдерін санитарлық сараптау. Мақсаты, міндеттері, әдістері жүргізу тәртібі.

9. Тағам өнімдерінің сапа категориялары.

10. Сүттің эпидемиологиялық рөлі. Сүт және сүт өнімдері арқылы берілетін аурулардың алдын алу.

11. Сүт пен сүт өнімдерін органолептикалық және физикалық-химиялық зерттеу. Сүт құрамы бұзылмағандығының, жаңалығының және фальсификаттануының, химиялық, биологиялық және радиациялық қауіпсіздігінің көрсеткіштері.

12. Еттің санитарлық сараптамасының әдістемесі: органолептикалық зерттеу, физикалық-химиялық сынамалар, бактериологиялық, гельминтологиялық зерттеу. Еттің химиялық, биологиялық және радиациялық қауіпсіздігінің көрсеткіштері.

13. Ет арқылы берілетін жануарлардың жұқпалы және инвазивтік аурулары, олардың алдын алу.

14. Консервілердің эпидемиологиялық қауіпсіздігі. Консервілерді органолептикалық зерттеу әдістері. Шынайы және жалған бомбаж. Консервілердің химиялық, биологиялық және радиациялық қауіпсіздігінің көрсеткіштері.

15. Тамақтан уланулар, түсінігі, жіктелуі.

16. Этиологиясы бактериялық тамақтан уланулар-токсикоинфекциялар және токсикоздар, көздері, қоздырғыштардың берілу механизмдері мен факторлары, симптоматикасы, алдын алу шаралары.

1. Тағам микотоксикоздары (эрготизм, фузариотоксикоздар, афлотоксикоздар) этиологиясы, симптоматикасы, алдын алу шаралары.

2. Табиғаты микробтық емес тамақтан уланулар:

4.1.Улы өсімдіктерден және жануарлардың тіндерінен уланулар және олардын алу.

4.2.Белгілі бір жағдайларда улы азықтардан (тағамнан) болатын тамақтан уланулар және олардын алу.

4.3.Азықтардағы химиялық заттардың қоспаларынан уланулар:

· Тағамдық азықтарды ластаушы негізгі көздері және ластанатын жолдары

· Таралғандығына және улылығына байланысты ең қауіпті контаминаттар: ауыр металдар, антибиотиктер, пестицидтер, нитраттар, нитрозаминдер, диоксиндер және диоксинтәрізді заттар, көп циклді ароматтық көмірсутектер (КАК), радионуклидтер, тағамдық қоспалар. Олардан туатын уланулар. Канцерогендік және мутагендік қауіптілігі және басқа да әсерінен біраз уақыт өткеннен кейінгі эффектілері.

· Бөгде химиялық заттардан уланулардың алдын алу.

· Бөгде химиялық заттармен және радионуклидтермен ластанған аумақтарды тұратын халықтың экологиялық қорғаушы тамақтанудың негізгі принциптері.

· Этиологиясы анықталмаған тамақтан уланулар және олардың алдын алу.

· Тамақтан улануды тексеру үлгісі.

· Тамақтан улану жағдайындағы емдеу қызметкерінің тактикасы және оның міндетті түрде жүргізетін шаралары

· Тағам инфециялары мен, гельминтоздарының дамуындағы әртүрлі азықтардың эпидемиологиялық маңызы.

17. Ауруханаларды жоспарлау, құрылысының принциптері.

18. Жалпы соматикалық, мамандандырылған ауруханалардың орналастырылуына қойлытаын гигиеналық талаптар. Жер учаскесін таңдау.

19. Елді мекен аймағында аурухананың дұрыс орналасқандығын бағалау үшін аурухананың жағдайлық жоспарын гигиеналық бағалау.

20. Аурухана құрылысының жүйелері олардың артықшяылықтары мен кемшіліктері.

21. Аурухананың алаңын аумақтарға бөлу, оның гигиеналық маңызы.

22. ЕПМ мекмелерінің негізгі құрылымдық бөлімшелері, олардың орналастырылуына, жабдықталуына қойылатын гигиеналық талаптар.

23. Ас блоктарының орналастырылуына, ішкі жоспарлануына және жабдықталуына қойылатын гигиеналық талаптар.

24. Ас өнімдерінің тасымалдауға, кулинарлық өңдеуге қойылатын негізгі талаптар. Тағамды тарату тәртібі.

25. Ас блогының санитарлық тәртібіне қойылатын гигиеналық талаптар. Ас блогының санитарлық тәртібіне қойлытан гигиеналық талаптар. Ыдыстар мен аспаптарды өңдеу тәртібі. Ас блогының құжаттары.

26. Хирургиялық бөлімдердің орналастырылуына және жоспарлануының прициптері.

27. Ауруханалардың жұқпалы бөлімшелерінің жоспарлануы мен орналастыруының принциптері. Қабылдау-қарау бокстары, жабдықталуы.

28. Акушерлік бөлімшелер мен перзентхана үйлерінің жоспарлануының принциптері.

29. Балалар бөлімшесінің жоспарлануы мен орналастыру прнициптері.

30. Емханалық бөлімшелердің орналастырылуы мен жоспарлану ерекшеліктері.

31. Ауруханаішілік инфекциялардың алдын алуда санитарлық дәрігердің жұмыс тәртібі. АІИ алдын алу бойынша шаралар: арнайы емес (архитектуралық-жоспарлау, санитарлық- техникалық, санитарлық- эпидемияға қарсы, дезинфекциялық-стерилизациялық) және арнайы емес (жоспарлау және жедел).

32. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасының мақсаты мен міндеттері.

33. «Денсаулық» түсінігі. Денсаулық жағдайын бағалау үшін қолданылатын көрсеткіштер.

34. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулық топтары.

35. Дене дамуы-денсаулық көрсеткіштерінің негізі ретінде. Балалардың бойының өсуі мен дамуының негізгі заңдылықтары, олардың гигиеналық маңызы.

36. Балалар мен жасөспірімдердің физикалық дене дамуының көрсеткіштері, оларды анықтау әдістері.

37. Балалар мен жасөспірімдердің физикалық дене дамуын бағалайтын әдістер.

38. Физикалық дамуды бағалаудың кешенді әдістері. Биологиялық даму көрсеткіштері.

39. Балалар мен жасөспірімдердің дене тәрбиесі, дене шынықтыру топтары.

40. Шынығу, принциптері және шынықтыру заттары мен түрлері.

41. Күн тәртібінің физиологиялық негіздері. Оның негізгі бөліктері.

42. Мектептердегі балаларды оқытудың гигиеналық принциптері. Оқушылардың жұмысқа қабілеттілігінің динамикасы.

43. Оқытуды гигиеналық нормалау: оқу жүктемелерінің күндік, апталық, жылдық жүктемелерін құрастыру. Сабақ кестесін бағалау мен құрастыруда пәндердің қиындығы бойынша шкала құрастыру.

44. ТОҚ пайдалануда және компьютерлермен жұмыс істеу барысында оқу үрдісін ұйымдастыруға қойылатын гигиеналық талаптар.

45. Компьютерлермен жұмыс істеуде адамның денсаулық жағдайына әсер ететін негізгі факторлар.

46. Жұмыс бөлмелерін ұйымдастыруға, жұмыс орындары мен жұмыс кестесіне және компьютерлік сыныптардың жабдықталуына, жоспарлануына қойылатын гигиеналық талаптар. Оқытуды ұйымдастыруға медициналық бақылау жүргізу.

47. Балалар мекмелері мен мектепді орналастырудың гигиеналық принциптері.

48. Мектепке дейінгі балалар мекмелерін аумақтарға бөлу.

49. Оқу бөлмелері мен қосымша бөлмелердің орналастырылуына, жабдықталуына, жылулық және жарықтық тәртібіне қойылатын гигиеналық талаптар. Мектеп жиҺаздарына қойылатын гигиеналық талаптар.

Дебиеттер

Негізгі:

1. Гигиена /Под ред акад. РАМН Г.И.Румянцева.- М.: ГЭОТАР Медицина,2000.- С.458-461.

2. Гурова А.И.,Горлова О.Е. Практикум по общей гигиене. – М.: Изд-во Университета Дружбы народов,1991.-С.128-137.

3. Пивоваров Ю.П., Гоева О.Э.,Величко А.А. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене.- М.: Медицина, 1983.- С.210-222.

Қосымша:

1. Румянцев Г.И., Вишневская Е.П., Козлова Т.А. Общая гигиена. - М.:Медицина,1985. – С.346-350.

2. Гигиена детей и подростков / Под ред. акад. АМН СССР Г.Н.Сердюковской, М., Медицина: 1989. –С. 36-68.

3. «Руководство к лабораторным занятиям по гигиене детей и подростков»/ Под ред. В.Н. Кардашенко.- М.: Медицина, 1983. – С. 142-149, 169-185.

4. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков. - М.: Медицина,2001. – С.288-343.

5. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека. - Ростов н/Д: «Феникс».2002.- С.475-491.

6. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М.,. Бекмагамбетова Ж.Д., Жакашов Н.Ж., Тогузбаева К.К. Гигиена: Учебник для вузов/ Под ред. У.И. Кенесариева.- Алматы: «Самара-Принт», 2009.-688 с., стр.251-490.