Логикалық позитивизмнің /неопозитивизм/ (1920-50 жж.) классификациясы.

Екі мағынадағы сциентизм:

· білімді тек ғылым нақты түрде береді;

· барлық ғылымдардан «үстемді ғылым» - физиканың әдісіне сүйену қажет.

Әрине, бұл классификацияны біз «жұмысшы» түрінде қабылдаймыз, сонымен бірге, ол ғылымның негізгі типтік айырмашылықтарына сілтеу жасайды, сөйтіп, эмпириялық пен теориялық әдістерде қолданылатын пәндік айырмашылықтар мен нақты заңдылықтарына да назар аударады. Осы жағдайда, ядерлық физикамен әлде этология мен орта ғасыр сурет тарихының арасындағы айырмашылықтарды да анықтау қиын.

19 ғ. үшін ғылымдардың нақты және толық классификациясын жасау талпыныс үстемді болған. «Үлкен ғылым» 20 ғ. пайда болды, бір-неше мың пәндермен субпәндерді қамтиды, олар арасында әр-түрлі өзгеріске икемделген қатынастар да айқын. Сонымен қатар көп техникалық, қолданбалы ғылымдар туылды.

Ғылым философиясының өкілдерінің назарына көбінесе екі шекті ғылымдар түскен –физика мен тарих – бұл тарихи қалыптасқан жағдай.

Бірақта, әлеуметтік ғылымдар да қызықтырады, мысалы, экономика – методологиялық тұрғыдан ең дамыған ғылым. Әлде, лингвистика – гуманитарлық ғылымдардың «кішкентай ханшайымы» деп аталады.

Жаңалық ашу контексті – дәлелдеу контексті: ғылым философиясы ғалымдармен жаңа заң мен теорияларды ашу процесстерді зерттемейді, бұл «таным психологиясының» шеңбері. Оның мақсаты – білімді дәлелдеу процесі.

Тікшіл классификациясы, қазіргі ғылымның ұйымдастыру түрлері бойынша келесі 4 блоктан тұрады:

1. академиялық ғылымдар ғылым академиясы орта болған сон; фундаменталды табиғи ғылымдар /физика, химия, биология/ және гуманитарлық /тарих, тіл білімі, әдебиет/;

2. вуздық ғылымдар орталық вуз болған сон, ғылымдар фундаменталды және қолданбалыға бөлінеді; ғылыми зерттеу институттар, ғылыми лабораториялар.

3. қоғамдық ғылымдар, өздері қалыптасқан; ғылыми студенттік қоғамдар, семинарлар, рационализаторлар қоғамы;

4. соңғы кезде ғылымдардың бірігуі, интеграциясы, универсалды ғылымдарды қалыптастырды / кибернетика – бағдарламаларды өндеу және игеру туралы ғылым; қалаушысы Норберт Винер /1894-1964/ американдық ғалым, математик; синергетика - әлем өзідік құрылысқа дайын жүйе; дүниенің бейнесі кездейсоқтық себептермен негізделеді; флуктуация – ауытқу, толқу; бифуркация – екіге бөліну, осылардан жүйенің сапалық өзгерістері басталады; синергетиканың бастаушысы, физика мен химия салаларында әйгілі, атақты ғалым, Нобель премияның лауреаты Илья Романович Пригожин /1917-2003/; осы ғылымдармен тығыз дамитын жүйе туралы жалпы теория; бастаушы Аристотель; Платонның жүйелерінде айқын; қалаушысы Людвиг фон Берталанфи /1901-1972 /; әлем жүйелі жиынтықтардан тұрады, өзі жүйе; негізгі қасиеттері: біртұтас; структурлы, дискретті, бөлінеді; қоршаған ортамен байланысты; иерархиялық тәртіпке бағынады, субординация; өзгеше қиын, көп аспектілді. Ашық жүйенің мысалы – ғылым.

Түбінде ғылым ортақ және біртұтас жүйе. Ғылым білім жүйесі; өзгеше қызмет; әлеуметтік институт; өндіргіш күш; қоғамдық сананың түрі. Ғылым функциялары: мәдени-көзқарастық; өндіргіш күш; қоғамдық күш.