Сынып.Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Қазақстан аумағына күштеп қоныс аударылған ұлттар.

Сабақтың мақсаты:

· Компартия билеген тұста Қазақстанға күштеп қоныс аударылған ұлттадың қудалануы туралы баяндау.

· Оқушыдардың өз бетінше қорытынды жасап, құбылыстарды салыстыра, айырмашылығын ажырата білуге, зерттеу әдістерін меңгертуге үйрету.

· Әділетсіздікке төзбеуге, халық арасынан шыққан ұлы тұлғаларды қадірлей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: өзіндік іздену.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен амандасы.

· Оқушыларды түгендеу.

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

1) Екінші дүниежүзілік соғыстың Кеңіс Одағы мен фашисттік Германиямен соғыс кезеңі?

2) Отан соғысына қатысқан қазақ жауынгерлерін атандар?

3) Ұлы Отан соғысының қазақ халқының каһармандарын атандар?

4) Фашисттік Германияның Қазақстанға шығаратын жол ретінде қаланы атандар?

5) Қазақстан аумағына Украина, Ресей өнеркәсіп орындарын аудару себебін түсіндіріндер?

6) Рейхстаг басына Кеңес одағының туын орнатқан қазақтардың есімдерін атаныз?

7) Оқушылардың туған өлкесінен Отан соғысына қатысқан азаматтардың есімдерін атауға тапсырма беріледі.

Жаңа сабақтың жоспары:

1) Соғыс кезеңіндегі ұлттардың жағдайы.

2) И. Сталиннің депортация үрдісінің басталуы.

3) Депортацияның барысы.

III. Жаңа сабақ.

Соғыс кезеңіндегі саяси, экономикалық, әлеуметтік жағдай өте күрделі еді.

Халықтың көбі майдан үшін күні бойы жұмыс істеді. Кеңес ұлтын құру идеясының жүзеге асырылу мақсатында үкімет халықтардың діни ерекшеліктерін жоюға тырысты. Соғыс кезеңіндегі ұлттардың жағдайы да ауыр еді. Әсірісе қазақ халқының жағдайы бұрынғысынша өзгеріссіз болатын. Ұлы Отан соғысы басталған уақытта Қазақ жеріне алғаш болып күштеп қоныс аударылған халықтардың бірі ол кәріс халқы. Олардан ештене сұрамай-ақ темір жол вагондарына орнықтып жолға аттандырды. Содан сон Қазақстанға болгарлар, гректер, чечен-ингуштар, кабардин-балкарлар, қарашай-шеркес, месхетин-түріктерді, әзербайжандарды, ирандықтарды, немістерді және басқа да «қара тізімдегі» халықтарды күштеп қоныстандырды. Олардың барлығын түнде болсын, күндіз болсын ешқандай сұрақтар қоймай вагондарға салып жолға аттандырды. Олардың арасында қарт адамдар көп болды. Кейбіреулері жол жүргенде қайтыс болды. Қонысаударушылардың саны мыңдаған адамдар болды. Қазақ халқы өзінің ауыржағдайына қарамай қонысаударушыларға көмегін аямады.

Тапсырма кезеңі

Қазақстандағы халық саны

Депортациядан кейін

Депортацияға дейін

 

 

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1) Қазақстан аумағы депортацияланудың орталығы ретінде не себепті болды?

2) Қазақстандағы депортацияланған халықтарды атандар?

3) Депортацияның адамдардың өз еркімен қоныс аударудың айырмашылығы неде?

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма: оқушыларға үйге қосымша ақпаратты іздеу беріледі.

 

 

Сынып: 9 «а». Сабақ №:____________ Күні:_______________

Пән: Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Ұлы Отан соғыс жылдарындағы Қазақстанның мәдениеті.

Сабақтың мақсаты:

· Қазақстандағы Ұлы Отан соғысының ауыр күндеріндегі мәдениет жағдайы;

· Оқушыларға логикалық, яғни ойлау қабілетін дамитын тапсырма бере отыра логикалық ойлау қабілетін қалыптастыру;

· Оқушыларға қазақ халқының мәдени жағынан жауынгерлерге демеу бере отыра оқушылардың патриоттық, Отансүйгіштік сезімдерді дамыту.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс, белсенділік арттыру сабақ.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен амандасу.

· Оқушыларды түгендеу.

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

1) Қазақстан аумағына күштеп қоныс аударылған халықтарды атап шығу?

2) Оқушылардың елді-мекендерден тұратын депортацияланған халықтарды атап шығу?

Жаңа сабақ жоспары:

1) Ғылым мен мәдениет майданға.

III. Жаңа сабақ.

Соғыс басталғаннан соң КСРО Ғылым академиясының Орал, Батыс Сібір және Қазақстан байлықтарын қорғаныс мұқтаждықтарына жұмылдыру жөніндегі коммисиясы құрылды. Республтка астанасында 20-дан астам ғылыми-зерттеу институты, соңын ішінде, КСРО Ғылым академиясының философия, география, физиология институттары, УКСР Ғылым академиясының физика-механика инсттитуты, КСРО Сәулет академиясы орналасты. Көшіріліп әкелінген жоғары оқу орындарында ғалымдардың үлкен тобы еңбек етті. Соғыс кезінде Алма-Атада көптеген институттар мен басқа да оқу орындары жұмыс істей бастады. Әдебиет мен өнер соғысып жатқан халықтың қуатты идеялық қаруы болды. Қазақстаннан 100-ге жуық жазушы мен ақындар соғыс майданында шайқасты. М. Әуезовтың көптомдық «Абай» эпопеясының 1-ші кітабы, С. Мұқановтың өмірбаяндық «Өмір мектебі» повесі, Ғ. Мүсіреповтің «Қазақ солдаты», Ғ. Мұстафиннің «Шығанақ», Ә. Әбішевтің «Жас түлектер» повесінің бүкілодақтық оқырмандарға қазақ кеңестік прозасының идеялық және көркемдік жағынан кемеліне келгенінің көрсетті. Қазақ әдебиеті С. Мәуленов, Ж. Молдағалиев, Б. Бауыржанұлы, М. Ғабдуллин сияқты жаңа есімдерімен толықты. Ж. Жабаевтің «Ленинградтық өренім!» өленінің маңызы бүкілодақтық дәрежеге көтерілді. Киноөнері де көшірілген «Мосфильм», «Ленфильм» киностудиялары мен Алматы киностудиясы негізінде өркендеді.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1) Қазақ әдебиетінің қалыптасуы жөнінде әңгімелеп беріндер?

2) Қазақ әдебиетінің соғыс жылдарындағы жаңа толқынының пайда болуына қай қазақ ақындар әсер етті?

3) Қазақстанға Ресей мен Украинаның ғылыми орталықтары не себепті көшірілді?

4) Қазақстандағы кино салсы қай киностудияларын көшірілуінен дамыды?

5) «Қазақ халқының 1000 әні» деген еңбек қай ғалым жазды?

6) Қазақ Ғылым академиясын басқарған алғашқы президет?

V. Бағалау:

1) Нұрғали Г. – ________;

2) Тюлеубай Ә. - _______.

VI. Үйге тапсырма: параграф 16, оқу, конспектілеу.

 

 

Сынып: 9 «а». Сабақ №:____________ Күні:_______________

Пән: Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Қазақстан соғыстан кейінгі кезеңде (1946-1953 ж.ж.).

Сабақтың мақсаты:

· Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі кезеңіндегі Қазақстанның экономикалық, әлеуметтік жағдайларына сипаттама бере отыра оқушылардың дүниетанымын кеңейту;

· Оқушыларға логикалық, яғни ойлау қабілетін дамитын тапсырма бере отыра логикалық ойлау қабілетін қалыптастыру;

· Оқушыларға қазақ халқының мәдени жағынан жауынгерлерге демеу бере отыра оқушылардың патриоттық, Отансүйгіштік сезімдерді дамыту.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс, белсенділік арттыру сабақ.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен амандасу.

· Оқушыларды түгендеу.

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

1) Қазақстан аумғына не себепті Ресей, Украина, Белоруссиядан өнеркәсіп орындары көшірілді?

2) Қазақ Ғылым академиясы қай жылы құрылды, қай жылы?

3) Ұлы Отан соғыс жылдарында Қазақстанға неше әскери делегация келген болды?

4) Қазақ ақындарын атап шғындар?

5) Қазақ киносының өрлеуі қай киностудияларының көшіруімен байланысты?

Жаңа сабақтың жоспары:

1) Соғыстан кейінгі кезеңіндегі басқару жүйесі.

2) Кеңес үкіметінің ұлт зиялыларына қатысты саясаты.

3) Қазақстан өнеркәсібіндегі қайта құрулары.

4) Демографиялық үрдістер.

III. Жаңа сабақ.

Соғыстан кейінгі онжылдықтарда әміршіл-әкімшіл басқару жүйесінің дара билігі орнап, өктемдігі күшейе түсті. Компартия мемлекеттік билікті және басқару органдарын түгел уысында ұстады. Кеңестер өз жұмысын партияның нұсқауымен жүргізді.

Қазақстанда қуғын-сүргін жаңа қарқын алды. 1940-1950 жылдары зиялы қауымның көрнекті өкілдері қудаланды. Олардың арасында А. Жұбанов, Е. Бекмаханов, Қ. Сәтбаев, М. Әуезов болды. Сталинның жеке басына табыну әшкереленгеннін кейін, мемлекет қайраткерлерінің үлкеншоғыры ақталып шықты. Қазақстан өнеркәсібі бір жақты – шикәзаттық және өндірушілік бағытта дамыды. Өнеркәсіптің салалық түрленуіне, тауар ассортиментінің күрделіленуі жеткілікті ескерілмеді. Отын-энергетика, металлургия салалары тәуір дамығанымен, өңдеуші өнеркәсіп орындары аз болды.

Өнеркәсіптің өндіруші саласында жетістіктер болды. Халықтың әлеуметтік-материалдық жағдайының жақсаруы баяу жүрді. Солтүстік өңірлерінің тың игерудің құптарлық нәтижелеріне қоса, мәдениет пен демографиялық үрдістерге бұл оқиғалардың кері ықпалы көп болды.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1) Тың игеру саясатының негізін қалаушысы кңм болды?

2) Ермұқан Бекмаханов не үшін қудаланды?

3) «Хрущев жылымылығы» не екенін түсіндіріндер?

4) Қазақстан өнеркәсібі соғыстан кейінгі жылдарда қандай жетістіктерге жетті?

5) «Қазақ КСР тарихы» атты еңбек қай жылдары шықты?

6) Қазақстан мен музыка өнері саласында жұмы істеген қайраткерлер?

V. Бағалау:

1) Нұрғали Г. – ________;

2) Тюлеубай Ә. - _______.

VI. Үйге тапсырма: VIІ тарауды қайталау.

 

Сынып: 9 «а». Сабақ №:____________ Күні:_______________

Пән: Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Соғыстан кейінгі елдің әлеуметтік-экономикалық жағдайы.

Сабақтың мақсаты:

· Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі кезеңіндегі Қазақстанның экономикалық, әлеуметтік жағдайларына сипаттама бере отыра оқушылардың дүниетанымын кеңейту;

· Оқушыларға логикалық, яғни ойлау қабілетін дамитын тапсырма бере отыра логикалық ойлау қабілетін қалыптастыру, өзара қорытынды жасауға, ақпаратты сараптауға, саралауға үйрету;

· Оқушыларға қазақ халқының мәдени жағынан жауынгерлерге демеу бере отыра оқушылардың патриоттық, Отансүйгіштік сезімдерді дамыту.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс, белсенділік арттыру сабақ.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен амандасу.

· Оқушыларды түгендеу.

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

1) Қазақ КСР-інің Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде неше адамнан айырылды?

2) Қазақ КСР-інен майданға аттанған адамдарды атап шығу?

3) Қазақ КСР-інің Екінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі экономикалық даму ерекшеліктері?

Жаңа сабақтың жоспары:

1) Қайталау.

III. Жаңа сабақ.

Соғыстан кейінгі онжылдықтарда әкімшілік басқару жүйесінің дара билігі орнап, өктемдігі күшейе бастады. Компартия мемлекеттік билікті және басқару органдарын түгел уысында ұстады. Кеіестер өз жұмысын партияның нұсқауымен жүргізді.

Қазақстанда қуғын сүргін жаңа ұарқын алды. 19401950 жылдары қазақ зиялы қауымның көрнекті өкілдері қудалауға түсті. Олардың арасында А. Жұбанов, Е. Бекмаханов, Қ. Сәтбаев, М. Әуезов және тағы басқалар болды. Сталинныңжеке басына табынушылық әшкерегеннен кейін, мемлекет қайраткерлерінің үлкен шоғыры ақталып шықты.

Қазақстан өнеркәсібі бір жақты – шикізаттық және өндірушілік бағытта дамыды. Өнеркәсіптің слалықтүрленуіне, тауар ассортиментінің күрделенуі жеткілікті ескерілмеді.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1) Соғыстан кейінгі кезеңде Қазақстан:

-

-

-

V. Бағалау:

3) Нұрғали Г. – ________;

4) Тюлеубай Ә. - _______.

VI. Үйге тапсырма: VIІ тарауды қайталау.

 

Сынып: 9 «а». Сабақ №:____________ Күні:_______________

Пән: Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Соғыстан Соғыстан кейінгі жылдардағы Қазақстан өнеркәсібінің дамуы.

Сабақтың мақсаты:

· Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі кезеңіндегі Қазақстанның экономикалық, әлеуметтік жағдайларына сипаттама бере отыра оқушылардың дүниетанымын кеңейту;

· Оқушыларға логикалық, яғни ойлау қабілетін дамитын тапсырма бере отыра логикалық ойлау қабілетін қалыптастыру, өзара қорытынды жасауға, ақпаратты сараптауға, саралауға үйрету;

· Оқушыларға қазақ халқының мәдени жағынан жауынгерлерге демеу бере отыра оқушылардың патриоттық, Отансүйгіштік сезімдерді дамыту.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс, белсенділік арттыру сабақ.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен амандасу.

· Оқушыларды түгендеу.

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

1) Соғыстан кейінгі кезеңіндегі Қазақстанның халықының жағдайы?

2) Соғыс кезеңінде көшіріліп әкелінген халықтардың жағдайы?

Жаңа сабақтың жоспары:

1) Отын-энергетика кешені.

2) Металлургия, машина жасау және химия өнеркәсібі.

3) Құрылыс ісі, жеңіл және тамақ өнеркәсібі.

4) Көлік және байланыс.

5) Қазақстанның экономикалық даму ерекшеліктері.

III. Жаңа сабақ.

Осы кезде Қазақстанның отын-энергетика кешені жақсы дамыды. Қарағанды көмір шахталары, байыту фабрикалары және тағы басқалар іске қосылды. 1950 жылдардың қарсаңында көмір шабу, қопару және оны вагондарға тиеу жұмыстары толық механикаландырылды. Республика бойынша көмір өндірудің жылдық көлемі соғысқа дейінгіден 6,5 есе артып, 1950 жылдары 17,4 млн тоннаға жетті.

Металлургия, машина жасау, химия жасау. Теміртауда Қазақ металлургия зауыты іске қосылды. Ақтөбе ферроқорытпа зауытының қуаты ұлғайтылды.

1947ж Өскемен қорғасын-мырыш комбинаты алғашқы мырышын берді. Шымкент қорғасын зауыттары қайта құрылып, кеңейтілді. 1950ж ІІж Жезқазған кен байыту фабрикасы,Өскемен тау-кен машиналары жабдықтарын жасау зауыты мен қорғасын-мырыш комбинаты,Соколов –Сарыбай комбинатының алғашқы кезегі, Ақтөбе хромқоспалары салынды.Қарағанды металлургия комбинаты республиканы ғана емес, Сібір,Орал,Орта Азияны металмен қамтамасыз етті.

Алматы ауыр машина жасау зауыты; Шымкенттегі пресс-автомат,Көкшетаудағы мех-қ зауыттармен толықты. 1954-1962ж миграция энергетика, тасымал, құрылыс істерін дамытты.

1960ж Қаратауда кен-химия комбинаты, Жамбылда суперфосфат, Қостанайда жасанды талшық, Қарағандыда синтетикалық каучук,Ақтөбеде хром қосылыстары зауыты кеңейтілді.

Құрылыс ісі, жеңіл және тамақ өнеркәсібі.

Қалалар өсіп, кәсіпорындар мен тұрғын үйлер көптеп салына бастады.

 

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1) Металлургия кешенінің жағдайы?

2) Республика өнеркәсібі соғыстан кейінгі жылдарда қандай жағдайда болды?

V. Бағалау:

5) Нұрғали Г. – ________;

6) Тюлеубай Ә. - _______.

VI. Үйге тапсырма: 19 параграф, оқу, мазмұндау.

 

Сынып: 9 «а». Сабақ №:____________ Күні:_______________

Пән: Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Соғыстан Соғыстан кейінгі жылдардағы Қазақстан өнеркәсібінің дамуы.

Сабақтың мақсаты:

· Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі кезеңіндегі Қазақстанның экономикалық, әлеуметтік жағдайларына сипаттама бере отыра оқушылардың дүниетанымын кеңейту;

· Оқушыларға логикалық, яғни ойлау қабілетін дамитын тапсырма бере отыра логикалық ойлау қабілетін қалыптастыру, өзара қорытынды жасауға, ақпаратты сараптауға, саралауға үйрету;

· Оқушыларға қазақ халқының мәдени жағынан жауынгерлерге демеу бере отыра оқушылардың патриоттық, Отансүйгіштік сезімдерді дамыту.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс, белсенділік арттыру сабақ.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен амандасу.

· Оқушыларды түгендеу.

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II.Үй тапсырмасын тексеру.

1) Республика өнеркәсібіның соғыстан кейінгі кезеңде қандай күйде болды?

2) Металлургия өнекәсібінің Қазақстандағы алғашқы орталықтары?

3) Металлургия өнеркәсібінің жылдық көрсеткіштері?

Жаңа сабақтың жоспары:

1) Құрылыс ісі, жеңіл және тамақ өнеркәсібі.

2) Көлік және байланыс.

3) Қазақстанның экономикалық даму ерекшеліктері.

III. Жаңа сабақ.

Соғыстан кейінгі оңжылдықтарда Қазақстан экономикасының жедел қарқынмен өсуі құрылыс индустриясының ауқымын кеңейтуге септігін тигізді. Қалалар өсіп, кәсіпорындар мен тұрғын үйлер көптеп салына бастады. Құрылыс материалдарын шығаруын көлемі күрт артты. Сазтөбеде, Қарағандыда, Өскеменде, Семейде, Шымкентте цемент зауыттары бой көтерді. Талдықорғанда, Өскеменде, Қызылжарда, Қостанайда кірпіш зауыттары салынып, бұл бұйымды шығаратын Алматы мен Шымкенттегі кәсіпорындар кеңейтілді. Әк, алебастр өндіру ісі қолға алынды.

Республикада аса бай өнеркәсіп шикізатының болуы және орталыққа тасып тұру қажеттігі көлік пен байланыс жүйелерін дамытуға әсер етті. Орталықтың әділетсіз саясаты Қазақстанның көлігі мен байланысына әсер етпей қоймады. Бұл саясат республиканың өнеркәсіп орталықтары мен шикізат базаларының өзара байланысын ескермей, олардың әрқайсысының Ресейге қатысты тікелей дамуында көрініс тапты.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1) Кесте толтыру.

Өнеркәсіп саласы	Соғыстан кейінгі күйі	Даму ерекшелігі

 

V. Бағалау:

1) Нұрғали Г. – ________;

2) Тюлеубай Ә. - _______.

VI. Үйге тапсырма: 19 параграф, оқу, мазмұндау, қайталау.

 

 

Сынып: 9 «а». Сабақ №:____________ Күні:_______________

Пән: Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Қазақстанда әскери-өндірістік кещенінің қалыптасуы.

Сабақтың мақсаты:

· Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі кезеңіндегі Қазақстанның экономикалық жағдайды қарастырғанда, әскери өндірістің дамуы туралы білім қалыптастыру;

· Оқушыларға логикалық, яғни ойлау қабілетін дамитын тапсырма бере отыра логикалық ойлау қабілетін қалыптастыру, өзара қорытынды жасауға, ақпаратты сараптауға, саралауға үйрету;

· Оқушыларға қазақ халқының мәдени жағынан жауынгерлерге демеу бере отыра оқушылардың патриоттық, Отансүйгіштік сезімдерді дамыту.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс, белсенділік арттыру сабақ.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен амандасу.

· Оқушыларды түгендеу.

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II.Үй тапсырмасын тексеру.

 

Сынып: 9 «а». Сабақ №:____________ Күні:_______________

Пән: Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Тың игеру.

Сабақтың мақсаты:

· Соғыстан кейінгі жылдарда ауыл шаруашылығының артта қалу себебін тауып, ауыл шаруашылығын алға бастыру үшін қолданылған шараларды оқушыларға жете түсіндіру.

· Оқушыдардың өз бетінше қорытынды жасап, оқиғаларды салыстыра, айырмашылығын ажырата білуге, зерттеу әдістерін меңгертуге үйрету.

· Әділетсіздікке төзбеуге, халық арасынан шыққан ұлы тұлғаларды қадірлей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс, белсенділік арттыру сабақ.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен амандасу.

· Оқушыларды түгендеу.

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II.Үй тапсырмасын тексеру.

1) Қазақстанның соғыстан кейінгі әскери өнеркәсіптің жағдайы қандай болды?

2) Елдегі әскери базалардың орналасуын анықтау?

Жаңа сабақтың жоспары:

1) Ауыл шаруашылығының жағдайы.

2) Тың игеруге жаппай кірісу.

3) Тыңның алғашқы табыстары.

4) Тың игерудің нәтижелері.

5) Қазақстаннның демографиялық жағдай.

III. Жаңа сабақ.

Соғыстан кейінгі кезеңдегі жылдар ауыл шаруашылығы үшін өте күрделі кзкеңдердің бірі ретінде болды. Билік басындағылар жағдайды түзету үшін мәселені экстенсивті жолмен – кең ауқымда тың жерлерді игеру әдісімен шешуге тырысты. 1953 ж-дың соңына қарай тың игеруге қатысты мәселелер Одақ деігейінде қызу талқыланып жатты. Жарамды жерлер Сібір, Оралмен қатар Қазақстан да аталды. Тың және тыңайған жерлерді игеру туралы шешім 1954 ж-дың көктемінде қабылданды. 1954-1955 ж-дары тың жерлерді игеру есебінен дәнді дақылдар егісі аумағы 13 млн га-ға арттыру, ол жерлерден 1100-1200 млн пұт астық, соңын ішінде 800-900 млн пұт тауарларды алу көзделді. Тың игеруге салт басты жастар ғана емес, отбасымен көшіп келушілер де болды. Алғашқы уақытта олар далада бой көтерген палаткаларда, вагондарда, жеркепелерде тұрып жатты. Тың игеруге шет республикалардан ғана емес, өз ішінен адамдары да қатысты. Тың игерудің алғашқы екі жылында барлығы 640 мың адам келді. 1954 ж. Егіске жарамды жерді зерттеу жұмыстары жүргізіле бастады. Осы жұмыстарға Мәскеу, Санкт-Петербургтің, Украинаның, Қазақстанның топырақ зерттеуші ғалымдар, ботаниктер, гидрогеологтары қатысты. 1940-1950 ж-дары ішінде Қазақстанда 15 жаңа қала, 86 қала тұрпатты поселке, жүздеген шағын елді-мекендер пайда болды. Тұрғын үй құрылысы кең көлемде жүргізілді. Тың игеру барысында Қазақстанға 2 млн-ға жуық адам қоныс аударды.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1) Тың игерудің себебі неде болды?

2) Тың игеру қай хатшы кезінде болып өтті?

3) Тың игерумен қатар экономиканың қандай салалары дамыды:

А).....................;

В).....................;

С)......................

4) Тың игеру кезіңде Қазақстанның қандай қалалары пайда болды?

V. Бағалау:

1) Нұрғали Г. – ________;

2) Тюлеубай Ә. - _______.

VI. Үйге тапсырма: параграф 21, оқу, мазмұндау. Мәтін астындағы сұрақтарға жауап беру.

 

 

Сынып: 9 «а». Сабақ №:____________ Күні:_______________

Пән: Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Республиканың 1954-1965 ж.ж. қоғамдық-саяси өмірі.

Сабақтың мақсаты:

· Оқушыларға Қазақстанның соғыстан кейінгі кезеңде қоғамдық-саяси өмірі туралы білім қалыптастыру;

· Оқушыдардың өз бетінше қорытынды жасап, оқиғаларды салыстыра, айырмашылығын ажырата білуге, зерттеу әдістерін меңгертуге үйрету.

· Әділетсіздікке төзбеуге, халық арасынан шыққан ұлы тұлғаларды қадірлей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс, белсенділік арттыру сабақ.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен амандасу.

· Оқушыларды түгендеу.

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II.Үй тапсырмасын тексеру.

1) Тың игеру қай жылдары еңгізілді?

2) Оның тарихи маңызы қандай?

3) Тыңның басты мақсаты?

4) Нәтижелері қандай болды?

Жаңа сабақтың жоспары:

1) Жалпы жағдайы.

2) Хрущев жылымылығы кезеңі.

3) Сталинның жеке басына табынушылықты әшкерелеу.

III. Жаңа сабақ.

Мәскеу мен Ленинградта “Лениградтық іс”, “Дәрігерлер ісі” жүргізіліп жатқанда Қазақстанда талантты тарихшы “Бекмахановтың ісі” үйымдастырылды. Е.Бекмаханов согыс жылдары А.П.Кучкин, А.М. Панкратова, Б.Д. Греков, Н.М. Дружинин жэне тағы басқа кеңес тарихшыларымен бірлесіп Қазақ КСР тари- хын даярлаған болатын. Кітап 1943 жылы баспадан жарық көрді. Алғашқыда еңбек жоғары бағаланғанына қарамастан, көп үзамай сынға алынып, әсіресе, кітаптағы үлт-азаттық көтерілістерге берілген баға қызу айтыс тудырды. Е.Бекмахановтың 1947 жылы жарық көрген “Қазақстан XIX ғасырдың 20—40 жылдарында” деген көлемді еңбегі де сынға үшырады. 1950 жылы “Правда” газетіндегі “Қазақстан тарихының мәселелерін маркстік-лениндік түрғыдан жазу үшін” деген мақалада Е.Бекмаханов еңбегі айыптал- ды. 1951 жылы 10 сәуірде Қазақстан Компартиясының Орталық Комитеті “Правда” газетіндегі мақала бойынша қаулы қабылдап, “Бекмахановтың буржуазиялық-үлтшылдық көзқарасын айыптады”. Қаулыны жүзеге асыру барысында тарих ғылымдарының докторы Е.Бекмаханов Ғылым академиясындағы қызметінен босатылып, барлық ғылыми атақтарынан айырылып, 1952 жылы 4 желтоқсанда 25 жылға сотталды.

Е.Бекмахановпен қатар республиканың көрнекті қоғамтану ғалымдары А.Жүбанов, Х.Жүмалиев, Б.Шалабаев, Б.Сүлейменов, Е.Смайлов, жазушы Ю.Домбровский осындай жалған айыптармен жазаланып, сондай-ақ Ә.Марғүлан, Ә.Әбішев, С.Бегалин секілді ғалымдар мен жазушылар саяси жэне буржуазиялық-үлтшылдық қателіктер жіберді деп айыпталды.

1953 жылы мамыр айынан бастап социалистік қоғамдағы қайшылықтар, жеке тұлға мен халықтың тарихтағы рөлі, Сталиннің жеке басына табыну мэселелері төңірегінде алғашқы пікірлер ай- тыла бастады. Кезінде ОГПУ, НКВД-ні басқарып, әкімпііл-әміршіл жүйенің адамзатқа қарсы жасалған қылмыстарын заңдастырған Бе­рия ату жазасына кесілді. “Үштіктер”, “Бестіктер”, “Ерекше кеңес” жойылып, ГУЛАГ МҚК-не берілді. Л.П.Берияның қылмыстық іс- эрекетін үзілді-кесілді тоқтату қоғамдық өмірді демократияландыру жолындағы маңызды кезең болды. Бірақ бүл — әкімшіл-әміршіл жүйенің күйреуі емес болатын.

Сотталған адамдар бүрынғыша лагерьлерде отырды, ал адам қүқығының аяққа басылуына Сталиннің өзі сияқты қатысы болған көптеген саяси қайраткерлер жоғарғы өкімет орындарында отыра берді. 1954 жылы Қазақстандағы тың және тыңайған жерлерді игерудің басталуы республикадағы қоғамдық өмірге үлкен эсерін тигізді. Тың жерлерді игеру науқаны барысында кадрлар өрескел түрде алмастырылды. Он жылдың ішінде Қазақстан Компартиясының Орталық Комитетінің бірінші хатшысы алты рет өзгертілді. Бірінші хатшы Ж.Шаяхметовтың орнына КСРО мәдениет министрі П.Понаморенко тағайындалды. Ал үкімет басындағы Н.Оңдасынов орнына Д.Қонаев келді. 1955—1957 жыл­дары Қазақстан компартиясы Орталық Комитетінің екінші хат­шысы қызметін атқарған Л.И.Брежнев П.Понаморенконың орнына көтерілді. Кейінгі басшылар: Н.И. Беляев (1957—1960), Д.А.Қонаев (1960—1962), И.Юсупов (1962—1964) болды. Бүл науқан барысын­да тағайындалған басшылардың көбі қазақ тарихын, үлттық табиғи ерекшеліктерін білмейтін. Сондықтан науқан нәтижесі экологиялық, демографиялық, рухани зардаптар алып келді.

1956 жылы 14 ақпанда Мәскеуде КОКП-ның XX съезі өтіп, онда Сталиннің жеке басына табыну айыпталды. КОКП Орталық Комите- тінің бірінші хатшысы Н.С.Хрущев бастаған коммунистер партиясы сталиндік диктат үстемдігін эшкерелеп, талдау жасауға тырысты. “Жеке басқа табынушылық жэне оның салдары” туралы мәселе 25 ақпанда съездің жабық мәжілісінде көтеріліп, съезд өткен соң, жар­ты жылдан кейін, 30 маусымында “Жеке басқа табынушылықтың зардаптарын жою” жөнінде қаулы қабылданды. Н.С.Хрущевтің XX съездегі «Сталиннің жеке басына табынушылығын әшкерелеу” туралы баяндамасының толық мэтіні 33 жыл өткен соң ғана 1989 жылы жарық көрді.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1) Оқушыларға осы кезеңге сипаттама беру ұсынылады. Яғни олардың салыстыру дағдыларын нығайту мақсатымен.

V. Бағалау:

1) Нұрғали Г. – ________;

2) Тюлеубай Ә. - _______.

VI. Үйге тапсырма: параграф 23, оқу, мәтін астында,ы сұрақтарға жауап беру.

 

Сынып: 9 «а». Сабақ №:____________ Күні:_______________

Пән: Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Республиканың 1954-1965 ж.ж. қоғамдық-саяси өмірі.

Сабақтың мақсаты:

· Оқушыларға Қазақстанның соғыстан кейінгі кезеңде қоғамдық-саяси өмірі туралы білім қалыптастыру;

· Оқушыдардың өз бетінше қорытынды жасап, оқиғаларды салыстыра, айырмашылығын ажырата білуге, зерттеу әдістерін меңгертуге үйрету.

· Әділетсіздікке төзбеуге, халық арасынан шыққан ұлы тұлғаларды қадірлей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс, белсенділік арттыру сабақ.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен амандасу.

· Оқушыларды түгендеу.

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II.Үй тапсырмасын тексеру.

1) Е. Бекмахановтың айыпталуы не себпті болды?

2) Оған қатысты қандай жаза қолданды? Қандай айыппен?

3) Сталиндік кезеңнің аяқталуы неден көрініс тапты?

Жаңа сабақтың жоспары:

1) Жалпы жағдайды қорытындылау.

III. Жаңа сабақ.

Тарихта “жылымық” деп аталып жүрген 1954—1964 жыл­дары біршама басшылықтың үжымдық принциптері енгізіліп, әмірпііл-әкімшіл басқару жүйесі босаңси бастады. Қоғамдағы кеңес және қоғамдық үйымдардың рөлі біршама өсті. Қоғамдық өмірді демократияландыруға бағытталған бүл шаралар біршама ой еркіндігін туғызды. Нәтижесінде мыңдаған кінәсіз сотталған адамдар лагерьлерден босатылып, партияның кейбір көрнекті қай- раткерлері ақталды. 1930—1950 жылдары істі болған зиялылардың істері қайта қаралып, 1953—1956 жылдары партия қатарынан шығарылған 5456 адам, Ұлы Отан соғысы жылдары жау басып алған аумақтарда қалғандары үшін жазаланған 243 коммунист ақталды. Сондай-ақ, 1954 жылы Е.Бекмаханов, Қ.Сәтбаев, М.Әуезов еліне оралды. К.Бекхожин, С.Мүқанов, С.Кенебаев партия қатарына қайтадан алынды. Әйтсе де, Н.С.Хрущев пен оның төңірегін- дегілердің Сталиндік тәртіпті сынға алуы үлкен ерлік болғанымен, олар әбден орныққан әміршіл-әкімшілдік жүйені толық жойған жоқ. Әлі де кінәсіз сотталған адамдар түрмелерде қалды. Ресейлік патша өкіметінің отарлау саясатын ақтау мақсатында, Қазақстанның Ре- сейге өз еркімен қосылғандығы кеңінен насихатталып, қазақтардан бірыңғай коммунистік үлт шығаруға бағыт алынды. Тарихи шындық ақтаңдақ қалпында қалып, кеңестер жүргізген қанды қырғын біржақты көрсетілді. А.Байтүрсынов, Ә.Бөкейханов, М.Жүмабаев, М.Дулатов, Ж.Аймауытов және т.б. алаш қайраткерлерінің қызметіне саяси эділ баға берілген жоқ. Ұлттық республикалардың егемендігі жоққа шығарылып, экономика салаларында жалпы бағытты белгілеу, кадрларды тағайындау және тағы басқа көптеген мәселелер орталықтағы шағын топтың қолында қала берді. Қайта қүрулар соңына дейін жеткізілмеді. 1956 жылы 19 желтоқсанында КОКП Орталық Комитеті жергілікті партия үйымдарына “Партия үйымдарының бүқара арасын- дағы саяси жүмысын күшейту жэне жау элементтердің антисоветтік бас көтеруіне тыйым салу жөнінде” арнаулы жабық хат жолдады. Сөйтіп, тұтқындау науқанының жаңа кезеңі басталды. Сол жылдардағы конституциялық заңдарда жазылған демокра­тия талаптары іс жүзінде жүзеге аспады. ҚазКСР Жоғарғы Кеңесі КСРО Кеңесіне бағынды. Сонымен бірге Жоғарғы Кеңес тек бір палатадан түрды, яғни балама болмады. Конституцияда тәуелсіз деп көрсетілгенімен, құқық қорғау, прокуратура органдары да орталыққа бағынды. Соғыстан кейінгі жылдарда мектепте білім беру ісі тоталитарлық тэртіптің ықпалынан шықпады. Партия, комсомол және пионер үйымдары, мүғалімдер жас үрпақтың санасы мен мінез-қүлқын қатаң бақылаудаүстады. Оқу-тәрбие процестерін саясаттандырумен қатар жалпы көрсеткішті қудалау, оқу процестерін жасанды жүргізу, оқушылардың оқуға немқүрайлы қарауы орын алды. Осының салдарынан 20 жылдың ішінде (1950—1970) қазақ мектептерінің саны 3891-ден 2577-ге дейін азайды, ал сабақ орыс тілінде жүретін орыс мектептерінің саны 1,5 мыңға көбейді.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1) Оқушыларға осы кезеңге қорытынды шығаруға беріледі.

2) Хрущев пен Сталинныңбасқару кезеңдерін салытыру беріледі.

V. Бағалау:

1) Нұрғали Г. – ________;

2) Тюлеубай Ә. - _______.

VI. Үйге тапсырма: параграф 23, қайталау. Хронологиялық кесет толтыру.

Мерзімі	Оқиға
1960 жылы	Дінмұхаммед Қонаевтың Республика партия ұйымының Бірінші хатшысы болып сайлануы

 

Сынып: 9 «а». Сабақ №:____________ Күні:_______________

Пән: Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Қазақстанның 1965-1985 жылдардағы әлеуметтік-экономикалық дамуы.

Сабақтың мақсаты:

· Оқушыларға Қазақстанның 1960-1980 жылдардағы әлеуметтік-экономикалық даму ткралы білім қалыптастыру;

· Оқушыларға Қазақ КСР-інің экономикалық және әлеуметтік даму деңгей көрсеткіштерін салыстыруды үйрете отыра, олардың салыстыру, қорытынды шығару дағдыларын қалыптастыру;

· Әділетсіздікке төзбеуге, халық арасынан шыққан ұлы тұлғаларды қадірлей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс, белсенділік арттыру сабақ.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен амандасу.

· Оқушыларды түгендеу.

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II.Үй тапсырмасын тексеру.

1) Оқушылардың кестені толтыруын тексеру.

2) Қазақ КСР-інің Д. Қонаев кезіңде қандай ерекшеліктері болды?

3) Д. Қонаевтың Қазақ КСР-інің дамуына қосқан үлесі?

Жаңа сабақтың жоспары:

1) Тоқырау жылдарына сипаттама.

2) Тоқырау жылдарының ерекшеліктері.

III. Жаңа сабақ.

1966 жылы басталған экономикалық реформа бастапқы кезде экономикалық дамуға белгілі дәрежеде серпін берді. Тоғызыншы бесжылдықтың басына дейін жоспарлау мен экономикалық ынталандырудың жаңа жүйесі бойынша Қазақстандық 1578 кәсіпорын немесе олардың жалпы санының 84 пайызы жұмыс істеді. Жоспар сегізінші бесжылдықтың негізгі көрсеткіштері бойынша орындалды: өнеркәсіптің жалпы өнімі 56, ауыл шаруашылығының жалпы өнімі 52 пайызы артты. Өнеркәсіптің барлық саласы тиімді жұмыс істеді. Бірақ белгілі дәрежедегі радикализмге қарамай, экономикалық реформаның бірінші қадамынан бастап-ақ оның жүйесіздігі жартыкештігі көрініп тұрды. Реформаның негізгі мақсаты – кәсіпорындардың шаруашылық дербестігін жоспарлы кеңейту. Алайда көптеген кәсіпорындар пайда табудың қызығына беріліп, неғұрлым оңай жолға – өз өнімдерінің бағасын қолдан жоғарылату жолына түсті. Реформаның сәтсіздікке ұшырауының негізгі себебі саяси саладағы демократияландыру процесінің тежелуі болды. Ол тек экономиканың ұйымдық-техникалық саласымен ғана шектеліп, қоғамның саяси құрылымына, меншік қатынасына соқпады, бюрократияның тірегі – мемлекеттік меншіктің монополиясын сақтады, нарықтық қатынастарды теріске шығарды. Брежнев пен оның төңірегіндегілер реформа негізінде экономиканы терең қайта құруға қарсы болды, олар экономиканың қызметіндегі әкімшілік жүйелеріне қол сұғуға болмайтындығын сақтауға тырысты.
70 жылдардың басында реформаны жүргізу тоқтатылды. Сол жылдары әлі де шаруашылықты жүргізу, жоспарлау мен ынталандыру механизмдерін жақсартуға әлденеше рет талпыныс жасалғанымен мұның өзі тиісті нәтиже бермеді. Қоғамдық өндірістің тиімділігін арттыру қолдан келмеді. Теріс құбылыстар көбейе берді, қор қайтымы төмендеді, жаңа өндірістік қуаттар шабан игерілді, экономикалық қызметтің ысырапшылдық сипаты күшейді, бұрынғыша экономиканың дамуын экстенсивті факторлар белгіледі.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1) Хронология жасау.

2) Тоқырау жылдарының басталу себеін анықтау.

V. Бағалау:

1) Нұрғали Г. – ________;

2) Тюлеубай Ә. - _______.

VI. Үйге тапсырма: параграф 23, қайталау.

 

Сынып: 9 «а». Сабақ №:____________ Күні:_______________

Пән: Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Саяси өмірі мен ұлттық қатынастар (1965-1985ж.ж.).

Сабақтың мақсаты:

· Социалистік жолмен даму қайшылықтарының көріністері туралы түсінік беру, Қазақстандағы ұлт саясатының мәнін ашу;

· Тоқырау жылдарындағы қоғам дамуы туралы оқушылардың ой өрістету және қорыту дағдыларын жетілдіру;

· Ұлттық-отаншылдық тәрбие; демократизмге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс, белсенділік арттыру сабақ.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

· Оқушылармен амандасу.

· Оқушыларды түгендеу.

· Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

II.Үй тапсырмасын тексеру.

1) Оқушылардың тоқырау жылдарының маңызды өзгерістер болғандығын сұрау.

2) «Тоқырау жылдары» болып аталуының себебі?

3) Осы жылдары КСРО-ны кім басқарды?

4) Қазақстанды кім басқарды?

Жаңа сабақтың жоспары:

1)

III. Жаңа сабақ.

Маңызды оқиғалар:

Басты оқиғаларына тоқталайық
1964 ж. Л. И. Брежнев Д.А. Қонаев
1967 ж Қазан төнкерісінің 50 жылдығына-«кемелденген социализм»
1977жыл КСРО конституциясы.6-ші бабы; 1978 жыл Қаз КСР –ң Конституциясы
Қарама –қарсы тұру саясатының Қазақстан үшін салдары
1945 ж. 29 тамыз Қытаймен қатынас 1979ж. Ауғанстанға кеңес
Семей полигоны 1969ж.16 маусым әскерлерін еңгізу салдары
1964 жылы СОКП Орталық Комитетінің қазан Пленумында партия басшылығы ауысты. Пленум Н.С. Хрущевті партияның ОК-нің бірінші хатшылығынан босатты. Оның орнына Л.И. Брежнев, үкімет басына А.И. Косыгин тағайындалды. 60-жылдардың ортасында шаруашылық реформалары жүрпзілді. 1965 жылы қыркүйек айында партияның ОК-І Пленум өткізіп, онда экономиканы басқарудың әкімшілік әдісі сыналып, кәсіпорындардың өз еркімен дамуына, шаруашылық есепті дамытуға, экономиканы дамыту үшін материалдық жа-ғынан ынталандыруға көңіл бөлінді. Бұның бәрі сегізінші бесжылдық (1966-1970) кезінде халық шаруашылық кешеніне жоспарлы экономиканы енгізген уақыттан бәрі жоғары көрсеткіштерге қол жеткізуге алып келген еді. Бұл бес-жылдық тіпті «алтын бесжылдық» деген атқа ие болды. Экономиканы әміршіл-әкімшіл басқару әдісі материалдық ынталандыру-ды жоққа шығарып, экстенсивті даму, мемлекеттік меншіктің үстемдігі, жұмыс-шыларды өнеркәсіп қүралдарынан алшақтату, орталықтың билеп-төстеу жағдайына алып келді. Қазақстан экономикасы 1980 жылдары дағдарысқа тірелді. Кеңес Одағында қоғамдық саяси өмірде «басқаша ойлауға» қысым көрсетілді. Оның нақты мысалы, О. Сүлейменовтың 1975 жылы шыққан «Аз и Я» деген кітабына тыйым салынды. Оған пікір жазған «Молодая гвардия», «Москва», «Звезда» және т.б. журнал беттерінде авторды идеологиялық талаптардан ауытқып кетті деп айыптады. Автордың езі идеологиялық қысымға алынды.

1979 жылғы Целиноград оқиғасы ұлттық қатынастардың шиеленісуінің және қазақ халқының мүддесімен санаспаған орталықтың өктемдік саясатының керінісі болды. СОКП ОК Саяси бюросы 1979 жылы көктемде Қазақстанда, орталығы Ерейментаүда болатын, неміс автономиялық облысын құру туралы шешім қабылдады. Оған Ақмола, Павлодар, Қарағанды, Көкшетау облыстарының немістер тығыз қоныстанған бірқатар аудандарын беру көзделді. Орталықтың бұл әділетсіз шешіміне қазақ жастары бірден жауап берді. Партия шешіміне қарсы Целиноградта, Атбасарда, Ерейментау және Көкшетауда бейбіт шерулер мен демонстрациялар болды. Міне, қазақ халқының осындай саяси белсенділігінен қаймыққан Компартияның ОК қабылдаған шешімін өзгертуге мәжбүр болды.

КСРО сыртқы саясатта халықаралық беделін нығайту және Ауғанстанда саяси үстемдік орнату мақсатында 1979 жылы 27 желтоқсанда Ауғанстанға Кеңес әскерін кіргізді. Бұл саясатқа жауап ретінде АҚШ Кеңес Одағына астық сатуға тыйым салып, Мәскеуде өтетін жазғы олимпиадалық ойындарға қаты-судан бас тартты. БҰҰ-да 104 мемлекет Кеңес Одағының Ауғанстанға қарулы күштерін енгізуге қарсы шығып, бұл қадамын айыптады. Кеңес әскерлерінің «шектелген контингенті», яғни 80 мың әскер Ауғанстанда 1989 жылдың 15 ақпанына дейін соғыс қимылдарын жүргізді. Ресми деректер бойынша, Ауған соғысында Кеңес Одағынан барлығы 13 мың адам қаза болды, 37 мың солдат пен офицер әр түрлі жарақат алып, мүгедек болып қалды, ал жүздеген жауынгер елге қайтып оралмады.

1982 жылы қарашада КОКП ОК Бас хатшысы Л. Брежнев қайтыс болғаннан кейін партия жетекшілігіне Юрий Андропов келді. Ол КеңесОдағын 1984 жылға дейін ғана басқарды. Ю. Андропов мемлекет басшылығына келгенге дейін КСРО Мемлекеттік қауіпсіздік комитетін басқарған еді. Сол себепті оның басшылығы елдегі қоғамдық және еңбек тәртібіне ерекше маңыз беруден басталды. Ю. Андроповтың саясаты партиялық биліктің өз ішінде қатаң тәртіл орнату мен қоғамдағы парақорлық пен маскүнемдікке қарсы күрес жүргізу болды. Бірақ та белгіленген шаралар жүзеге аспай қалды. Себебі Ю. Андропов 1984 жылы ақпанда қайтыс болып, КОКП ОК Бас хатшылығына К. Черненко келді (1984-1985). Ол Ю. Андропов бастаған істі ескерусіз қалдырып, елді басқаруда әміршіл-әкімшіл әдістерге сүйенді.

Сонымен 1970-1980 жылдардағы дағдарыс құбылысы қоғамдық өмірдің барлық саласында тереңдей берді.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1) Оқушыларға осы экономикалық қайшылықтардың себептерін анықтау тапсырма беріледі.

2) Қазақстандағы демографиялық ахуалға экономикалық дамудың қатысын анықтау қажет.

3) Жаңаөзен қаласындағы оқиғалар туралы не білесіндер?

V. Бағалау:

1) Нұрғали Г. – ________;

2) Тюлеубай Ә. - _______.

VI. Үйге тапсырма: параграф 28, қосымша әдебиетті қарау, қайталау.

 

 

Сынып: 9 «а». Сабақ №:____________ Күні:_______________

Пән: Қазақстан тарихы.

Сабақтың тақырыбы: Саяси өмірі мен ұлттық қатынастар (1965-1985ж.ж.).

Сабақтың мақсаты:

· Оқушылардың 1965-1985 жылдардағы кеңес үкіметінің саясатының мәнін түсіндіріле келе, осы кездегі қоғамдағы болып өткен ұлттық саясатыныңмаңызы туралы, қазақ халқының қайтадан күрес жолына түсуі туралы толық білім қалыптастыру;

· Тоқырау жылдарындағы қоғам дамуы туралы оқушылардың ой өрістету және қорыту дағдыларын жетілдіру;

· Ұлттық-отаншылдық тәрбие; демократизмге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас.

Әдісі: жаңа сабақты баяндау, дәріс, белсенділік арттыру сабақ.

Сабақтың жоспары:I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Жаңа саба