Тіс бойына түсетін меншікті күш

 

(12.8)

 

Егер (12.7) және (12.8) формулаларын түзу тісті цилиндрлі берілістердің (10.4) және (10.5) формулаларымен салыстырсақ, тек қана екінші формулада дің орнына тұр. Міне, айырмашылық тек қана осында, олай болса, (10.6) формуласына сәйкес конусты тісті берілістер үшін

 

, (12.9)

 

мұндағы .

Жобалау есептерінде параметрлерін (12.9)-формулаға енгізіп, конусты тісті берілістердің диаметрлерін анықтаймыз

 

, (12.10)

 

немесе деп

 

. (12.11)

 

мұндағы - ендік коэффициент.

Есептік күш коэффициенттерін әдебиеттердегі графиктер мен кестелерден қабылдап алады [3].

 

Тістері түзу емес конусты берілістер

Жалпы түсінік

Тістері түзу емес конусты берілістердің ішінен кеңінен таралғандары қиғаш немесе тангенциальды (12.5-сурет) және дөңгелек (12.6-сурет) тістілері.

 

 

12.5-сурет 12.6-сурет

 

Тангенциальды (қиғаш) тіс радиусы е белгілі бір шеңберге жүргізілген жанама бойымен бағытталған. Көлбеулік бүрышы .

Дөңгелек тіс а шеңберінің доғасы бойымен орналасқан. Дөңгелек тістің көлбеулік бұрышы ауыспалы. Көлбеулік бұрышы .

Дөңгелек тісті дөңгелектер кең таралған. Себебі оларды дайындау оңай және олар шусыз жұмыс істейді.

 

Іліністегі әсер етуші күштер

Төмендегі формулалар бойынша анықтайды:

шеңберлік күш

 

, (12.12)

радиалды күш

 

, (12.13)

 

өстік күш

 

. (12.14)

 

Егер моменттің және тістің винт сызығының бағыты сәйкес болса (сыртқы бүйірден бақылағанда) – жоғарғы таңба, ал сәйкес болмаса – төменгі таңба алынады.

Биэквивалентті дөңгелектің диаметрі және тістерінің саны :

 

. (12.15)

Иілу кернеулері бойынша есептеу

(12.6)-формула бойынша есептейді. Ол формуладағы -ті -ге байланысты графиктен қабылдап алады. -ті төменде келтірілген ұсыныстар бойынша қабылдап алады.

 

Жанасу кернеулері бойынша есептеу

Тексеру есебін (12.9)-формуламен және жобалау есебін (12.10) немесе (12.11)-формулалармен жүргізеді. Дөңгелек тісті берілістер үшін ұсынылады:

 

Қаттылық және HRC және

HB HB HRC

 

Дөңгелек тісті берілістердің жүк көтерімділігі түзу тісті берілістерге қарағанда орташа алғанда 1,4…1,5 есе үлкен.

 

Модуль және тістерінің саны

 

Кескіш құрал тістің табанына тиіп, оны жұқартпауы үшін

 

; .

 

Модульды және тістерінің санын анықтағанда 12.7-суретті қолданады.

мәні бойынша анықтайды:

 

және HB болғанда

HRC HB болғанда

және HRC.

 

 

12.7-сурет

 

бойынша анықтайды: және . Дөңгелек тістер үшін -нің мәнін стандартты мәнге дөңгелектейді. Түзу тісті берілістер үшін стандартты болып табылады.

 

Жылжытуы

Конусты берілістерде болғанда тістесуге кедергіні жоғарылату үшін шестерняны оң жылжытумен (), ал дөңгелекті абсолют мәні жағынан тең теріс жылжытумен () орындау ұсынылады. Түзу тісті берілістер үшін -дің және дөңгелек тісті берілістер үшін -дің мәнін МЕСТ 19624-74 және 19326-73 кестелерінен немесе ЭНИМС формуласы бойынша анықтайды:

 

. (12.16)