Йымның қаржылық жағдайын қысқаша талдау әдістемесі

Әлемде, бухгалтерлік есепті бірегейлендіру мақсатымен, 1973 жылы Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары комитеті, кәсіби бухгалтерлері келісімі нәтижесінде құрылған болатын.

Ұйымның есептілігі ҚХЕС-№1 бойынша ұйымдастырылады. Онда былай жазылған: «Барлық маңызды ақпараттар, қаржылық есепті пайдаланушылар үшін анық және түсінікті болатындай деңгейде ашылуы тиіс»

Баланс активі мен пассивін құру қаржылық есеп берудің халықаралық стандартында бойынша 5 бөлімнен тұрады:

- қысқа мерзімді активтер;

- ұзақ мерзімді активтер;

- қысқа мерзімді міндеттемелер;

- ұзақ мерзімді міндеттемелер;

меншікті капитал

Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылық ұғымын, кейбір авторлар «өз қаражаттарын шебер пайдалану қабілеттілігі, жұмыс процесінде үздіксіздігін қамтамасыз ететін қаржының жеткілікті болуы» деп түсіндіреді. Қаржылық тұрақтылық – меншікті және қарыз қаражаттарының байланысы деп жазады. В. М. Радионова мен М. А. Федотова бұл ұғымды былай деп түсіндіреді: «Кәсіпорында тұрақты қалыптасқан табыстың шығынынан артуының өзіне тән айнасы – қаржылық тұрақтылық. В. Г. Артеменко мен М. В. Беллендер бұл ұғымды былай түсіндіреді: «Қаржылық тұрақтылық – бұл табыстың шығыннан тұрақты дәрежеде артуы. Э. А. Маркарьян мен Г. П. Герасименко көзқарастары: «Кәсіпорынның өз міндеттемелері бойынша есептесу мүмкіндігі» немесе «Сауда, несие және басқа да төлем сипатындағы операциялардың нәтижесінде пайда болатын кәсіпорынның төлем міндеттемелерін уақытылы және толық орындау мүмкіндігін көрсететін төлем қабілеттілігі, қаржылық тұрақтылықтың сыртқы көрінісі болып табылады.

Ұйымның активтері мен пассивтерінің қалыптасу көздерінің құрылымдық динамикасын талдау келесі кестеде жүргізілген.

Кесте 1- «Технопарк Алатау» ЖШС-ң активтері мен пассивтерінің қалыптасу көздерінің құрылымдық динамикасын талдау

 

 

мың теңге

Көрсеткіштер	2014 ж	2015 ж	Ауытқу (+,-)
Сомасы	Үлесі%	Сомасы	Үлесі%	Сомасы	Үлесі%
Қысқа мерзімді активтер					33 104
Ақша қаражаттар	175 934	75,9	212 401	80,2	36 467	4,3
Қысқа мерзімді дебиторлық қарыз	29 449	12,7	27 664	10,5	-1 785	-2,2
Қорлар	24 420	10,5	20 575	7,8	-3 845	-2,7
Басқа да қысқа мерзімді активтер	1 720	0,9	3 988	1,5	2 268	0,6
ҚМА жиынтық сомасы	231 523		264 628		33 104
Ұзақ мерзімді активтер
Негізгі құралдар	55 099	63,8	49 319	61,7	-5 780	-2,1
Биологиялық активтер		0,2		0,23		0,03
Материалдық емес активтер	5 515	6,4	4 839	6,04	-676	0,36
Кейінге қалдырылған салықтық актив	25 661	29,6	25 661	32,03		2,43
ҰМА жиынтық сомасы	86 423		79 996		-6 426	-
Барлық активтер	317 946		344 624		26 677
Қысқа мерзімді міндеттемелер
Қысқа мерзімді сауда және өзге де кредиторлық берешек	47 454	74,82	48 302			5,82
Қызметкерлерге сыйақы	1 478	2,3	4 229		2 752	3,7
Басқа да қ.м.м	14 488	22,88	17 404		2 916	2,12
ҚММ жиынтық сомасы	63 420		69 934		6 515	-
Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Кейінге қалдырылған салықтық міндеттеме	30 871		30 871
ҰММ жиынтық сомасы	30 871		30 871			-
Капитал
Жарғылық капитал	1 067 416		1 067 416
Бөлінбеген пайда	-843 761		-823 598		-17 163
Жиынтық сомасы	223 655		243 818
Барлық пассивтер	317 946		344 623

 

Келесі шарттар бойынша баланс өтімділігін 2- кестеде қарастырайық

 

Кесте 2 - Баланс өтімділігінің шарттары
мың теңге

Көрсеткіш	2014 ж	2015 ж
А1≥П1 А2≥ П2 А3≥ П3 А4≤П4	175 934 ≥ 61 942 31 169 ≥ 1 477 24 420 ≤ 30 871 86 422 ≤ 223 655	212 401 ≥ 65 706 31 151 ≥ 4 229 20 575 ≤ 30 871 79 996 ≤ 243 818

 

Кесте 3 - «Технопарк Алатау» ЖШС-ң төлем күнтізбесі

мың теңге

Актив	Жыл басы 2014 ж	Жыл аяғы 2015 ж	Пассив	Жыл басы 2014 ж	Жыл аяғы 2015 ж	Ауытқу (+,-)
2014 ж	2015 ж
I	175 934	212 401	I	61 942	65 706	113 992	146 695
II	31 169	31 151	II	1 477	4 229	29 692	26 922
III	24 420	20 575	III	30 871	30 871	-6 451	-10 296
IV	86 422	79 996	IV	223 655	243 818	137 233	163 822

 

Кесте 4 – «Технопарк Алатау» ЖШС-ң төлем қабілеттілігін талдау

мың теңге

№	Көрсеткіштер	2014 ж	2015 ж	Ауытқу (+,-)
	К абсолютті өтімділік	2,7	3,03	+0,33
	К аралық өтімділік	3,26	3,48	+0,22
	К ағымдағы өтімділік	3,65	3,78	+0,13
	К төлем қабілеттілік	2,76	3,04	+0,28
	К жалпы өтімділік	0,75	0,8	+0,05

 

Кесте 5 - «Технопарк Алатау» ЖШС-ң таза айналым капиталы

мың теңге

№	Көрсеткіштер	Сомасы	Ауытқу
2014 ж	2015 ж
	Қысқа мерзімді активтер	231 523	264 628	33 105
	Қысқа мерзімді міндеттемелер	63 420	69 934	6 514
	Таза айналым капиталы	168 103	194 694	26 591
Ескерту: дерек көзі [8]

 

Кесте 6 - «Технопарк Алатау» ЖШС-ң пайда құрамымен құрылымын талдау
мың теңге

№	Көрсеткіштер	2014 ж	2015 ж	Ауытқу (+,-)
Сомасы	Үлесі %	Сомасы	Үлесі %	Сомасы	Үлесі %
	Жалпы пайда		13,60229		33,83626		20,23397
	Қаржылық табыс		0,387681		6,592007		6,204326
	Басқа да табыс		86,01003		59,57173	-16274	-26,4383
	Барлық табыс

 

Сурет - 1 «Технопарк Алатау» ЖШС-ң пайда құрамы
Ескерту: [1] зерделенген әдебиеттер негізінде автормен құрастырылған

Кесте 7 - «Технопарк Алатау» ЖШС-ң шығын құрамымен құрылымын талдау
мың теңге

№	Көрсеткіштер	2014 ж	2015 ж	Ауытқу (+,-)
сомасы	%	сомасы	%	сомасы	%
	Әкімшілік шығындар		99,85138		99,0474	-49126	-0,80398
	Басқа да шығындар		0,14862		0,9526		0,80398
	Барлық шығын					-48954

 

Технопарк Алатау жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің талдауын қорытындылау барысында, ұйымға біз келесідей ұсынысымызды жазамыз.
Ұйымның қаржылық жағдайын зерттей келе, бұл ұйым еліміздегі басқа технопарктермен салыстырғанда пайдасы жөнінен алғашқы орында. Бір қалыпты жұмыс жасап отыр. Дағдарыс әсерінен 2015 жылы біршама табыс көзінің азайғандығын байқадық. Бұл ұйымның жағдайын жақсарту үшін, серіктестікке қызмет түрін тағыда дамытуды ұсынар едік. Бұл ұйым қала кәсіпкерлері үшін, қала сыртында орналасқандықтан біршама қиындық туғызуы мүмкін. Сол үшін қаладан бірнеше кеңселерді жалға алып, ішіндегі қызметін қала сыртындағы кеңселердікімен қатар жасауды ұсынар едік.
Бұл технопаркты зерттеу негізінде байқағанымыз ғимараттың, ішкі кеңсенің әрленуі, сыртқы ауласына баға бере келе шетелдердегі технопарктерден кем емес. Осы көрсеткіштерін пайдаланып, көрші Ресей федерациясындағы «Сапфер» технопаркімен салыстырдық. Салыстыру барысында әлеуметтік желідегі «Алатау» технопаркінің ақпараттарының аздығын және толықтыруды өте қажет ететіндігін байқадық. Айта кететін тағы бір жайт, шетелдік мекемелер біздің кеңселерді жалға алатын болса, кеден салығы салынбайды немесе салық мөлшерлемелері азайтылады. Сол себептіде әлеуметтік желідегі ақпарат жүйесі анық, түсінікті, нақты және үш тілде қолдану мүмкіндігі жоғары болуды ұсынамыз. Бір сөзбен айтқанда, онлайн қызмет түрін енгізуді ұсынамын.

Тәжірибелік дәріс алу барысында байқағанымыз, бұл ұйым қажетті сома бюджет арқылы аударылады. Ұйымда маркетингтік жарнама жетіспейді. Жарнаманы жасау стратегиясын ұйымдастыру қажет.

Серіктестікке тағы бір қызмет түрін қосуды жөн санаймыз. Ұйым жалға берумен ғана айналысады. Осы серіктестіктің қызметін қалалық мекемелердің жалға алуын ескере отырып, жаңа қызмет түрін ұсынар едік. Нақтырақ айтатын болсақ, тасымалдаушы қызмет түрі. Бұл қызмет қаладағы кәсіпкерлерге құжаттарды уақытылы жеткізіп, сонымен қатар сенімді болуын дұрыс ұйымдастыру. Яғни осы қызмет арқылы белгілі мөлшерде пайданы болашақта өсіру мүмкіндігі бар.