Басқарудың ұйымдық структурасы

Басқарудың ұйымдық структурасы – бұл басқарудың звеносы, бір бірімен байланыста және бағынышты, функционалды және ұйымның дамуының бір бүтіндігін қамтамасыз етеді. Ұйымды басқару структурасы – функционалды бөлімдердің специализациялы өңделу, негіздеу процестерінің бір бірімен қабылдануы және басқару реализациясының шешімі.

Басқару структурасы объектіні басқару түріне байланысты мақсаты, өлшемі және оның сыртқы ортаға әсерімен ерекшеленеді.

Ұйымның негізгі структуралық элементтері болып:

– басқарудың деңгейі;

– басқарудың бөлімдері мен звеносы;

– басқару желілері.

Ұйымдық басқару структурасының түрлері

Басқару структурасының дивизиясы – кәсіпорынды ұйымдық басқарудың структурасы, онда басқару және өнімдер мен жеке функцияларға бөлінген. Ұйымдық басқару дивизиясының структуралық негізгі пішіні болып өндірістік бөлімді басқаратын менеджерлер болып табылады.

Басқарудың иерархиялық структурасы

Басқарудың иерархиялық структурасы – ұйымды басқару структурасы, мұнда тік желілер қолданылады, бұл шешімдерді қабылдау жоғары деңгейде болады, бұл шешімдерді тиіспей ақ төменгі деңгейге міндетті болып табылады.

Басқарудың инновациялы – өндірістік структурасы мынадай бөлімдерде қарастырылады:

Инновациялық функцияларды жүзеге асырушы бөлімдерді басқару, стратегиялық жобалау, өндірістік жаңа өнімді өңдеу мен дайындау.

Басқарудың сызықты структурасы – жетекшілер мен оған бағынышты басқарудың звено басқарудың барлық функциясын ретке келтіреді, ал басқарудың объектісі тік өз басқарудың субъектісін ғана басқару командасын орындайды.

Басқарудың сызықты – функционалды структурасы басқарудың структурасы, мынаналардан тұрады:

– ұйымдағы негізгі жұмысты орындалатын сызықты бөлімшеден тұрады және функционалды бөлімшелерді қамтамасыз етеді.

Сызықты функционалды басқаруда сызықты звенолар шешім қабылдайды, ал функционалды бөлімшелер сызықты басқарушыға нақты шешімдер қабылдауға көмектеседі және хабардар етіп отырады.

Басқарудың структура элементі болып басқару звенолары мен оның арасындағы байланыс кіреді.

Басқару звеносы басқарудың нақты функциясын орындау үшін құралады. Басқару структурасындағы звенолар функционалды, сызықты, толық болады. Басқару звеносы ретінде жеке тұлғалар мен басқару аппаратық бөлімшелері кіреді.

Басқару структурасындағы байланыстар көлденеңді, тігінен, сызықты және функционалды болуы мүмкін.

Қатысушылар арасында бөлінген мақсаттар, тапсырмалар және басқару функцияларын, сонымен қатар құқықтар, міндеттер және олардың орындалуының жауапкершілігіндегі процесін іске асыру үшін басқару құрылымы құрылғандықтан, онда басқарудың құрылымын бөліну формасы және басқару процесіндегі еңбек кооперациясы ретінде қарастыруға болады.

Басқару құрылымын құқықтарды бекіту міндеттер мен басқаруды іске асыру процесінің басқару жүйесіндегі жауапкершілік түрі ретінде қарастыруға болады.

Тұтынушыларға бағытталған басқарудың ұжымды құрылымын құру барысында бөлімшелер белгілі бір тұтынушылар тобының аймағында жіктеледі (мысалы, әскери және азаматтық сала, өндірістік – техникалық және мәдени тұрмыстық тағайындау өнімдері). Мұндай ұжымдық құрылымның мақсаты, бір топқа ғана қызмет жасайтын компания сияқты белгілі бір тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру. Мысал ретінде, тұтынушыға бағытталған басқарудың ұжымдық құрылымын қолданатын ұйым деп коммерциялық банктерді атауға болады. Мұндай жағдайда тұтынушылардың негізгі тобына: жеке клиенттер, компаниялар, басқа банктер, халықаралық финанстық ұйымдар.

Осылайша, өндірістік кәсіпкерліктің басқару құрылымы болып өндірістік кәсіпкерліктің ұйымның жүйелік мониторингінің логикасын ескертеді, сонымен қатар өндірістік кәсіпкерліктің ақпараттық жүйесіне белгілі бір талаптар орнатады. Бұл жағдайда міндетті түрде өндірістік кәсіпкерліктің жүйелік мониторингінің ұйымдық негізгі принциптерін қарастырған тиімді, сонымен қатар өндірістік кәсіпкерліктің комплексті жүйелік экономикалық анализін есепке алу кезіндегі негізгі қажеттіліктер мен байланыстарды шығару керек.