Назарбай Қыдырұлы Білиев

Математика тарихынан емтихан сұрақтары

1. Математика тарихының пәні, оның даму кезеңдері.

2. Арифметика тарихы

3. Геометрия тарихы.

4. Математиканың ертедегі Қытай елінде дамуы

5 Математиканың ертедегі Үнді елінде дамуы

6. Математиканың Ежелгі Грецияда дамуы

7. Евклид «Бастамалары»

8. Архимедтің еңбектері

9. Математиканың Орта ғасырлық исламдық Шығыс елдерінде дамуы

10 Әл-Хорезми

11. Әл-Фараби

12. Ат-Туси

13. Омар Һайям

14. Әл-Кәши

15. Орта ғасырлық Еуропа. Қайта өрлеу дәуіріндегі математика

16. XVII ғасырдағы ғылымды математикаландыру

17. Аналитикалық геометрияның пайда болуы

18. XVII ғасырдағыайнымалы шамалар математикасы кезеңі

19. XVIII ғасырдағы математикалық анализдіңодан әрі дамуы

20.XVIII ғасырдың аяғы мен ХІХ ғасырдың басында математиканың дамуы

21. Л. Эйлер мен Ж. Лагранж

22. Дифференциалдық және интегралдық есептеулердің И.Ньютон, Г.Лейбниц еңбектерінде пайда болуы

23. Лаплас Пьер

24. К.Гаусс, Б.Риман

25.Лобачевский Геометриясы

26. Ресейде математиканың XIХ ғасыр мен ХХ ғасыр басында дамуы

27. Кеңестік дәуірдегі математиканың және математиканы оқытудың дамуы

28.Софья Ковалевская

29. Тәуелсіз Қазақстанның жоғары білім жүйесінің қалыптасуы мен дамуы

30.Орымбек Ахметбекұлы Жәутіков

32. Жұмаділдаев Асқар Серқұлұлы

33. Мұқтарбай Өтелбаев

34. Шалтай Смағұлов

35 Назарбай Білиев

36. Асқар Закарияұлы Закарин

37. Өмірзақ Сұлтанғазин

38. Ибрашев Хасен

 

Емтихан есептері

 

1. Ұлы орыс математигі П. Л. Чебышев кез келген натурал n санының (1-ден басқа) және екі еселенген 2n-нің арасында кем дегенде бір жай сан болатынын дәлелдеді. Мысалы; 2 мен 4 – тің аралығында жай 3 саны бар. Осы қасиетті 3-тен 20-ға дейінгі барлық натурал сандар үшін тексеріңдер.
2. Ферма кез келген натурал n саны үшін F_n=2² +1 саны жай сан деп есептеледі. Тек 1732 жылы ғана Л. Эйлер бұл айтылғанды жоққа шығарып, F₅=2² +1 саны 641-ге бөлінетіндіктен, жай сан бола алмайды деп дәлелдеді.
3. бөлшегі мысырлықтарда ерекше орын алды, олар кез келген бөлшекті мен бірлік бөлшектердің қосындысы түрінде өрнектеуге ұмтылды.

Ахмес папирусының 7 – 9 есептерінде 7,8,9 нанды 10 адамға тең бөліп беру керектігі айтылған.

Жауап былай өрнектелген:

7 = 8 =

9 =

Тексеріңдер!

Көрсетілген бөлшектерді тек бірлік бөлшектердің қосындысы түрінде көрсетудің оңай жолы қандай?

1. XVI ғасырдағы иран ғалымы Бехаэддиннің есебі: «10 санын айырмасы 5 болатын екі бөлікке бөлу керек.»
2. Акмим папирусынан (VI) есеп: «Бір адам қазынаның - ін алды. Одан қалғанының - ін екінші біреу алды. Ол қазынада 150 қалдырды. Әуелде қазынада қанша болғанын білгіміз келеді?»
3. Диофанттың қабіріндегі құлыптаста былай деп жазылған: «Диофанттың балалық шағы - өмірінің алтыдан бірі, жастық шағы - он екіден бірі, ал баласыз өткен ерлі – зайыпты өмірінің жетіден бірі және тағы 5 жыл өткенде ұлды болды. Әкесінің жарты жасына келгенде ұлы дүние салды, бұдан кейін Диофант тек 4 жыл ғана өмір сүрді». Диофант неше жыл өмір сүрген еді?
4. XVIII ғасырдағы орыс жинағынан «Сағат неше болды?» деген сұраққа, былай деп жауап берген: «Түн ортасынан сағат өткен кезден осы уақытқа дейінгі уақыт түске дейінгі қалған мерзімнің сағатына тең». Қазір уақыт қанша болғаны?
5. Ағылшынның ұзындық өлшеуіші ярдтың қалай шыққаны туралы мынадай әңгіме айтылады: I Генрих король (XII ғ.) өзінің мұрнының ұшынан созулы тұрған қолының «ортан терек» саусағына дейінгі ара қашықтықты өлшеп, соны өлшеу бірлігі етіп қабылдауға бұйрық берді. Ярд осы уақытқа дейін Англияда негізгі ұзындық өлшеуіші болып табылады. 1 ярд 0,9144 м. 153 ярдта неше километр бар?
6. Ежелгі вавилондық ұзындық өлшеуіші стадий, мысырлықтарда да, гректерде де, римдіктерде де қолданып, 360 «шынтаққа» бөлінді және шамамен 194 м – ге тең болды. Метрлік өлшеуіштер системасындағы вавилондық шынтақ өлшемінің жуық ұзындығын табу керек.
7. Бестік санау системасында бөлшегін бөлімсіз жазу керек.
8. - ні он екілік санау системасында бөлімсіз жазу керек.
9. [11,011]₂ санын жай бөлшекпен өрнектеу керек.
10. Әл – Хорезми «Арифметикасынан» есеп. Бір саннан - ді және - ді алғанда, 8 шығатыны белгілі болса, сол санды табу керек.
11. Л.Ф.Магницкийдің арифметика тарихынан. «Бір тәулікте 24 сағат, ал бір жылда 365 күн бар. Бір жылда не аптада, немесе 1000 тәулікте неше сағат барын білгің келсе, онда көбейт».
12. «Репетитор» деген әңгімесінде ұлы орыс жазушысы А.П.Чехов мынадай есеп келтіреді: «Көпес 138 кез қара және көк шұғаны 540 сомға сатып алды.Егер бір аршын көк шұға 5 сом, ал қара шұға 3 сом тұрса, әрқайсысынан неше кез мата алған?
13. Ежелгі римдік есеп. II ғ. «Бір адам өлерінде былай деп өсиет қалдырған: егер әйелім ұл тапса, онда оған имениемнің - сі, ал әйеліме қалған бөлігі берілсін. Егер қыз туса, онда оған -і, ал әйеліме -сі берілсін. Егіз бала – қыз және ұл туды. Имение қалай бөлінуі керек?»
14. «Тоғыз кітаптағы математикадан» есеп. Бірнеше адам бірлесіп тауық сатып алған. Егер әр адам 9 – дан (ақша бірлігі) берсе, онда 11 қалады, ал егер әрқайсысы 6 – дан берсе, 16 – сы жетпей қалады. Адам саны мен тауықтың құнын табу керек».
15. «Ермек ететін есептердің» ең жақсы жинақтарының бірін XVII ғасырдың басында француз Баше де Мезириак басып шығарды. Солардың бір есебі мынадай: «Жаяу әскер ротасы өзен жағасына жақындап келгенде көпірдің сынғанын, ал өткелдің жоқтығын көреді. Өзен жағалауында кішкене қайықта екі бала ойнап отыр екен. Қайықтың кішілігінен оған 1 үлкен адам немесе екі бала ғана отыра алады. Рота қарсы жағаға осы қайықпен қалайша жүзіп өте алады?»
16. Ньютон есебі. «Көгалдағы шөп бәрі біркелкі қалың болып тез өскен. Оны 70 сиыр 24 күнде, ал 30 сиыр 60 күнде жеп тауысар еді. Барлық шөпті 96 күнде неше сиыр жеп тауысады?» (Сиырлар шөпті бірдей мөлшерде жеді деп есептеледі.)
17. Эйлер есебі делінетін есеп.

Бір адам жиған – терген ақшасын ұлдарына тең бөліп бермекші болып, мынадай өсиет жазды: «Үлкен ұлым 1000 сом және қалғанының бөлігін, ал екіншісі – 2000 сом және жаңа қалдықтың - ін, үшіншісі 3000 сом және үшінші қалдықтың - ін алуы керек т. с.с. Оның неше ұлы болғаны жіне өсиетке қалдыратын ақшасы қанша екенін табу керек».

Назарбай Қыдырұлы Білиев

Назарбай Қыдырұлы Білиев – белгілі ғалым – математик, математикалық физиканың дифференциалдық теңдеулері мен функционалдық анализ салаларында маман, оның жалпыланған аналитикалық функциялар, математикалық физика теңдеулерінің шеттік есептері, функционалдық кеңіс-тіктердегі ерекше интегралдық теңдеулер теориясына қосқан үлестері өте зор.
Н.Қ.Білиев 1935 жылыдың 15 қыркүйегінде Ақтөбе облысының Байғанин ауданы Жарқамыс поселкесінде қызметкер жанұясында дүниеге келген..
Н.Қ.Білиев алғашқы ғылыми зерттеулерін эллиптикалық дифференциалдық теңдеулердің коэффициенттерінің ерекше нүктелерінің маңайындағы шешімдерінің қасиеттерін зерттеуден бастады. Мұндай ерекше нүктелерді теңдеудің түрін (эллиптикалық, гиперболалық т.б.) өзгертетін нүктелер ретінде де қарастыруға болады. Осындай ерекше нүктелердің маңайында бірінші ретті эллиптикалық теңдеулер жүйесінің аналитикалық шешімдерінің болуының қажетті және жеткілікті шарттарын алды. Қарастырылған ерекше нүктелердің маңайында қандай болмасын «жақсы» шешімдердің болуын күту қиын болатын. Сондықтан да, шешімдердің аналитикалық қасиеттерінің болуын дәлелдеу үлкен қиындық еді, және олер ерекше тапқырлықпен қатар аса табандылықты талап етті.
Бұлнәтижелер, геометриядабеттертеориясындақолданыстабатынүзіліссізшешімдердіңболушарттарынзерттеулергебастамаболды.
1965 жылы «Эллиптикалықжүйелердіңтүрінөзгертетінерекшенүктелерініңмаңайындааналитикалықшешімдерініңболуытуралы» тақырыбындакандидаттықдиссертацияқорғады.Н.Қ.Білиевтіңосыалғаннәтижелерініңматематиканыңәртүрлісалаларындаөтемаңыздықолданыстарыбар. Мысалы, дербестуындылыдифференциалдықтеңдеулердің, Риман-Гильбертжалпыесептерінің, түйіндестікжәнеүзіліссіздифференциалданатынБельтрамигомеоморфизміболыптабылатынквазиконформдықбейнелеулересептерініңклассикалықшешімдерініңболушарттарыВ-кластарытіліндедәлірекберіледі. СингуляринтегралдықтеңдеулерВ-кластарытіліндеүзіліссіз (Гельдершеболуышартемес) функцияларкеңістігіндеНетершешешіледі. Бұлдағдығаенгеніргелімәселелергедеүлкенөзгеріс енгізді.
ДифференциалдықтеңдеулерменшенелгеноблыстардағышеттікесептергетиістінәтижелерН.Қ.Білиевтің «Бөлшеккеңістіктердежазықтықтаберілгенбіріншіреттідифференциалдықтеңдеулердіңэллиптикалықжүйелеріжәнешеттікесептер» аттыдокторлықдиссертациясынакірді. Н.Қ.Білиев және оның оқушыларында математикалық физиканың сызықты емес Шредингер, Кортевега-де Фриза, т.б. теңдеулерді солитон арқылы шешу нәтижелеріде көрнекті орыналады.1963 жылдан бастап Н.Қ.Білиевтің ғылыми қызметі Ұлттық ғылым академиясының Математика және механика институтымен байланысты болды.1988 жылы директорлық эстафетаны ҚР ҰҒА академигі У.М.Султангазиннің қолынан алып, институттың ғылыми – ұйымдастыру жұмысына өзіне тән үлес қосты. ОлжылдарСоветүкіметініңыдырауынабайланыстықайтақұрукезеңіқиындықтарынасәйкескелді. Дегенмен, барлықмүмкіндіктерұйымдастырылып, тыныштворчестволықатмосферасақталды, институттыңталанттыжастарықолдаутапты, ғылымиқызметкерлердіңалысшетелдерменбайланысына, Халықаралықғылымифорумдарғақатынасуғамүмкінболғанбарлықжағдайларжасалды. Бұлжұмыстарөзқорытындысынберді, Институтхалықаралықдеңгейіжөніненалдыңғықатарлыұйымдардыңбіріболды. 1995 жылы 11 ғылымиқызметкерСОРОСгрантын, 3 ғылымиқызметкер INTAS грантыналды. ӘртүрліХалықаралықматематикалыққоғамдардыңстипендиаттарыболды. 10 ғылымиқызметкерХалықаралықғылымиассоциациялардыңмүшесіболды. СолжылыИнститут INTAS грантынаиеболды. Бірнешеғылымиқызметкерлердіңмонографияларышетелдердеағылшынтіліндебасылды.
Н.Қ.Білиевкөпуақытынпедагогтікжұмысқадабөлді, 1964 жылданбастапҚазМУде, қазіргіаль-ФарабиатындағыҚазақҰлттықУниверситетіндеқосымшажұмыстаүзбейдәрісберді, 2000 жылданбастаптолықкөшіп, функционалдықанализжәнеықтималдықтартеориясыкафедрасындақызметатқарады.Ғылыми – ұйымдастырушылық және қоғамдық жұмыстарға да белсене қатынасады, Ұлттық ғылым академиясының «Известия, серия физико- математическая», аль – Фараби атындағы Мемлекеттік Ұлттық университетінің «Вестник» журналдарының редколлегиясының, Білім және ғылым министрлігінің Математика институтының докторлық және кандидаттық диссертация кеңесінің мүшесі, 1999 – 2002 жылдары қосымша жұмыста Физика – математика бөлімшесінің академик – хатшысы болды, Республикалық Министрлер кабинетіндегі Терминкомның физика – математика секциясын басқарды, бірнеше кезең ЖАКтың Президиумының, Мемлекеттік силықтар Комитетінің, ҒА президиум мүшесі болды. Ұлттықғылымакадемиясының «Известия, серияфизико-математическая», Білімжәнеғылымминистрлігінің «Вестник», ҚРэнциклопедиясыныңредколлегиямүшесі, ӨзбекстанғылымакадемиясыныңМатематикаинститутының, К.ЖұбановатындағыАқтөбеуниверситетініңдиссертациякеңестерініңмүшесіболды. Алматы, Ақтөбе, Қарағанды, СемейқалаларындаөткенХалықаралықғылымиматематикафорумдарыныңұйымдастырушысы, неұйымдастырушыларыныңбіріболды.
Н.Қ.Білиев 120 асағылымиеңбектержариялады, оныңоқушыларыныңішінде 18 ғылымкандидаты, өзоқушыларыменмектептерібар 3 ғылымдокторыбар.
Н.Қ.Білиев 1985 жылыпрофессорлықатақалды, 1989 жылыҚазақстанҰлттықғылымакадемиясыныңкорреспондент – мүшесіболыпсайланды, 1996 жылданРесейжаратылысғылымдарыныңакадемиясыныңакадемигі, 2004 жылданҚазақстанҰлттықғылымакадемиясыныңакадемигі. 1998 жылы «Қазақстанныңеңбексіңіргенғылымжәнетехникақайраткері» құрметтіатағыберілді, 1999 жылыХалықаралықбіріншідәрежеліХорезмисыйлығыналды.
Өмірзақ Сұлтанғазин

Ө.Сұлтанғазин 1936 жылы 4 қазанда Қостанай облысы, Сарыкөл ауданының Қараоба ауылында дүниеге келді. “

Ол математиканыңміндетіменмаңызынекінегізгіміндетіарқылы: оныңбірітеория, екіншісі - практика, яғнижасалынғантеорияныжақсарту, нежаңатеорияашужәнеолардыіскеасыру” дептүсіндірген.ӨзініңғылымиізденістеріндеакадемикСұл­танғазинматематикағылымыныңосыекісаласындабірдейқамтып, шығармашылықпензорүлесінқосабілді. Текқанатазатеорияменшұғыл­даныпқоймай, өмірдіңматематикаменбайла­ныстыөзектіпроблемаларыншешудіңжолындаболды. Ғалымныңартындақалғанмолмұрасы, ашқанжаңалықтары, қолданбалымате­матиканегізіндеіскеасқанмаңыздыбағдарламаларыоныңжоғарыдаайтқанпікірлерініңтолықдәлелі.

Сұлтанғазинніңматематикағылымынақосқанжаңалықтарыкөп-ақ, оныңеңірілерініңбіріосығы­лымдағыөзектіпроблема — “Больцмантеория­сына” қосқанүлесі. ОсыжаңалықтекқанаҚазақ­станданемесеОдақкөлеміндеемес, баршаәлемдегіматематикағылымиқауымдастығынадаӨ.Сұл­танғазинесімінтанымалетті. Бұлжұмысбіржағынантеорияға, біржағынанпрактикағабайланысты,Сібіракадемиясындағығылымиізденістеріядролықреакторлардыесептеужұмысынаарналған.

1972 жылыКСРОҒылымакадемиясыСібірбөлімініңМатематикаинститутындаӨмірзақСұл­танғазин “Тасымалдыңбейстационарлықкинети­калықтеңдеуіүшінсфералықгармоникаәдісі” дегентақырыптадокторлықдиссертацияқорғады.Сфера­лықгармоникатәсілдеріменәлемдекөптегенғалым­даршұғылданады. Олардыңқатарындаатағыбар­шағамәлімС.Чандерасекар, Р.Маршак, Дж.Марк, Г.Бете, Л.Гонке, Б.Дэвидсонсияқтығалымдарбар. ДегенменкинетикалықтеңдеуүшінжасалғантәсілдіңтолықнегіздемесінӨ.Сұлтан­ғазинберді. Бұлдаоныңғалым-математикретіндегіәлемдең­гейіндегібеделінарттырып, математикасаласындаөз ғылымимектебінашты. Қазірдеосығылымимектептіңғалымдарыжемістіеңбекүстінде.Сөйтіп, Қазақстанғылымынбаршаәлемгетанытып, әлемдікдеңгейгекөтеребілгенӨмірзақСұлтанғазинболды. Академик тек қана теориямен айналыспай, қолданбалы математиканың тиімді тәсілдерін ел экономикасының күрделі проблема­ларын шешуге пайдаланған. Бұл салада оның ашқан жаңалық­тарына сәйкес Қазақстанда техникадан ауқымды, мысалы, ғарышқа ұшатын аппараттарды немесе ядролық реакторларды есептеу және оларды қолдану туралы ғылыми жоба жасау мәселелері қолға алынбады. Дегенмен, өнеркәсіпорындарынтиімдіорна­ластыру, сужүйелерінреттеу, әртүрліэкологиялықтүйіндердішешу, жердіңастыменүстінжаңатәсілдермензерттеу, осысияқтыбасқадакүрделімәселелерҚазақстандабаршылықболатын. Өзініңғылымиізденістерініңнәтижелеріносымәселелердітиімдішешугеарнады.

Олашқантасымалдаутеңдеуініңнегізіндеғарыштықмониторингбағдарламасыжасалды, осыменқатаратмосфералыққұбылыстардыңматематикалықмоделідежасалды. ОсыныңнегізіндеАлматықаласыатмосферасыныңластануболжамынжасап, оныҮкіметназарынаұсынды. Қазақстанның эколо­гиялық жүйесінің математикалық моделі, қашық­тықтан зондтау (дистанционное зондирование) тәсілдерін ауыл шаруашылығында пайдалану, КСРО-ның Орталық Азиядағы атмосфералы аэ­розалдар, қашықтықты зондтауды табиғи байлық­тарды зерттеу­ге қолдану, тағы басқа осындай күрделі проблемалар шетелдердің жетекші маман­дарының қатысуымен талқыланды, сонда қаралған ұсыныстар Үкімет назарына ұсынылып, кейбі­реулері біздің тәжірибе­мізде бүгін тиімді пайда­ланылып отыр.

АкадемикӨ.Сұлтанғазинніңсоңғы 15-20 жылғығылымиізденістеріғарышәлемінзерттеугеарнал­ды. СоныңнегізіндеҒарыштықзерттеулеринсти­тутықұрып, оны 15 жыл, өмірініңсоңғыкүнінедейінбасқарды. Ендіосыинституттыңатқарғаністерінегізгібағытықашықтықтанзондарқылыбағдарлау­дыңтеориялықпроблемаларын –ғарышсырынзерттеді,қазақхалқының, бүкілқазақстандықтардыңмақта­нышы, тұңғышғарышкерТоқтарӘубәкіровтыңға­рышқаұшубағдарламасынжүзегеасырды,ТалғатМұсабаевтыңтөртайлықсапа­рынаарналғанғылыми-эксперименттікбағдарламасын әзірледі, елаумағындағытабиғиресурстардыңмони­то­рингісі, биотех­нологиялықтәжірибелер, меди­ци­н­алық, био­логиялық, технологиялықжәнеастрофизи­калық, т.б. зерттеулер жүргізді.Қарапайымтілменайтарболсақ, ғарыштағыжерсеріктері­ненқабылданатынақпараттардыңкөмегіменелаумағыналақандағыдайкөругеболады және соларқылытиістіорындарғабарлықжағдайлархабарланады.

2004 жылыакадемик “Ғарыштықмониторинг­тіңқазақстандықұлттықжобасын” жасауғаар­налғанғылыми-техникалықбағдарламағабас­шылықетті.Оныңбасшылығымен “Қазақстан­дағарыштағыіс-қимылдың 2005-2007 жыл­дар­ғаарналған” Мемлекеттікбағдарламасыжасалды. Соныңбірайғағы, ғарышқашыққанҚазақстанныңтұңғышжерсерігі – Қазсат арқылықазақелікосмостықдержа­вадәрежесінеқолсозуынақосқанӨмірзақСұлтанғазинніңүлесіорасанзор, олҚазақстанғарышыныңнегізінсалушысыда, шынайыатасыдаболабілді. Сондықтандаоныңеңбегіешқашанұмытылмайды.

Мұндайбіртуаразаматтекқанағылымиізденістерменшұғылданыпқойғанжоқ, соныменқатар, көпжылдарғылымдыұйым­дас­тыру, басқарумәселесінедетікелейараласты. Әл-ФарабиатындағыҰлттықуниверситеттекафед­рамеңгерушісі, ҰлттықғылымакадемиясыныңМатематикажәнемеханикаинститутыныңдирек­торы, академияныңфизика-математикабөлімініңакадемик-хатшысы, ҰҒА-ныңвице-президенті, ҰлттықғылымакадемиясыныңПрезиденті, Ғылымминистрініңбіріншіорынбасары, Ғарыштықзерттеуинститутыныңдиректоры. ОсыбиікмәртебеліқызметтердіңөзіакадемикСұлтанғазинҚазақстанғылымыныңкөшбастаушыларыныңбіріемес, бірегейіболғанынкөрсетеді.

АкадемикӨмірзақСұлтан­ғазинҰлттық Ғылым Академиясындапрезидентболған жылдарыакадемияғалым­дарыөндіріскекеректиімдітехнологиялардыжа­сап, оныкәсіпорындарғаұсыныпжатты. Мысалы, Балқаштамысқорыту, Өскемендеметаллургияөндіру, Павлодардаалюминийалу, Қарағандыдағыметаллургиякомбинатындағытехнологияларакаде­мияғалымдарыныңізденісінентуғанболатын. Осыжылдарыакадемиягеологтарыбірнешежерқойнауындағыбайлықтардыашты, оларбүгінгікүніелигілігінепайдаланылуда. Физика, химия, биология, ядролықфизика, металлогениясаласын­дағығалымдардаауқымдыжаңалықтарыменелдіқуантты.Дәлірекайтсақ, солкездердеакадемиягеолог­тарыОңтүстікТорғай, Каспийтеңізініңтөңірегі, еліміздіңбасқадаөңірлеріндежерастынанмұнай-газтабумақсатыменкешендібарлау, зерттеужұ­мыстарынжүргізді. Нәтижесіндебайкенорындарыашылды. Құмкөлде, яғниТорғайбассейніндемұнайшығарудыңмүмкіндігісолкездеғылымижобала­ныпеді. БүгінаталмышбассейнҚазақстанныңмұнайөндіріпжатқан, келешегідемол, іріөңір­лерініңбіріболыпотыр.

Солжылдарытүстіметалдарды (мыс, мырыш, қорғасын, т.б.) қорытудыңтиімдітехнологиялары­менқатар, Металлургияжәнекенбайытуинститу­тындагаллийметаллургиясы, яғнигаллийалудыңтехнологиясыжасалынып, өндіріскеұсынылды. Азуақытішіндееліміздегаллийалуөндірісі 20 есеөсті.ХимияинститутыныңашқанжаңалықтарыБра­зилия, Қытай, Австралия, Грецияелдеріндепатент­кеиеболды. Жамбылдағы суперфосфат зауыты осы академия химиктерінің ұсынған технологиясының негізінде жұмыс істеді. Органикалық катализ және электрохимия институты ғалымдарының ізденістері Жамбыл, Шымкент фосфор зауыттарының, Гурьев химия зауытының, Балқаш түсті металдар өңдеу зауытының, Өскемен қорғасын-мырыш комбина­ты­ның сұраныстарымен жалғасып жатты.

Ядролық физика, физикалық техника институт­тарында жаңа, өте сапалы, оның ішінде кремний де бар, материалдар алудың тиімді технологиялары ашылды. Осының негізінде физика техника инс­титуты базасында бүгін әлем деңгейіндегі ғылымға қол созған ұлттық нанолаборатория жұмыс істей бастады.

Академияның жоғары энергиялық физика, астрофизика, ионосфера, молекулярлық биология және биохимия, тарих және этнология, археология, әдебиет және өнер институттарында іргелі ғылымның нәтижелері дүниеге келді. Сол заманда академия ғалымдары, өзінің Одақ көлеміндегі әріптестерімен тығыз байланысын есептемегенде, 50-ден астам шетел мемлекеттерінің ғалымдарымен ортақ ізденістер жасаған.

Мысалы, 1995 жылы академияда өндіріске ен­гізуге дайын немесе тәжірибелік-өндірістік сынаққа дайын 184 технологияның тізбесі жасалынып, олар Үкіметке, коммерциялық банктерге, акционерлік кәсіпорындарға, жеке кәсіпкерлерге ұсынылды.

Ғылыми қауымдастық Ө.Сұлтанғазиннің дарындылығын өте жоғары бағалады. 39 жасында Ұлттық ғылым академиясына мүше-корреспон­дент, 47 жасында толық мүшесі (академик) болып сайланды. Ол – КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, КСРО Ғылым академиясының, Чехо­словакия Ғылым академиясы сыйлықтарын алды. Ресейдің К.Э. Циолковский атындағы Космонав­тика академиясының мүше-корреспонденті, Қашықтықтан зондтау жөніндегі Канада ғылыми қоғамының мүшесі, Қазақстанда математиктер ұлттық қоғамының төрағасы болды. Көптеген мемлекеттік атақтармен марапатталды.

Осындай дарынды ғалым, шебер ғылым көш­басшысын Қазақстан жұртшылығы жақсы білетін, ел алдындағы құрметі өте жоғары еді. Қазақстан Жоғарғы Кеңесінің, КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты болып сайланып, осы міндеттерін де үлкен жауапкершілікпен атқарып жүрді.