Бап. Журналистің заңды кәсіби қызметіне кедергі жасау

1. Журналисті ақпаратты таратуга не таратудан бас тартуга мәжбүрлеу жолымен, сол сияқты журналистің заңды кәсіптік қызметін орындауына кедергі жасайтын не оны осындай мүмкіндіктен толық айыратын жағдай туғызу жолымен оның заңды кәсіптік қызметіне кедергі жасау-

2. Адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып жасаган, сол сияқты журналиске не-месе оның жақындарына қатысты күш қолданып немесе оны қолдану қатерін төндіріп не олардың мүлкін Бұлдіріп немесе жойып жасалган дәл сол іс-әрекет -

Қылмыстық құқық бүзушылықтың тікелей объектісі - сөз бен шығармашылық еркін-дігі, қосымша тікелей объект - журналистің заңды кұ-қыктары мен мүдделері. Қазақстан Республикасының Конституциясының 20-бабынын 2-тармағына сэйкес эркімнің заң жүзінде тыйым салынбаған кез келген тәсілмен еркін ақпарат алуға жэне таратуға қү-Қығы бар делінген. Бұқаралық ақпарат қүралдары туралы Қазақстан Республикасының 1999 жылғы шілденің 23-інде қабылданған заңына сэйкес журналистің заңды кэсіптік қызметіне кедергі келтірулер үшін заңдылық, оның ішінде қылмыстық қүқық бұзушылық үшін жауаптылық көзделгені көрсетілген.

Осы қылмыстық қү_қық бұзушылыктың заты болып - ақпарат мэліметтері жатады. Қылмыстық қүдық бұзушылықтың жәбірленушісі заңды кэсіби қызмет атқаратын кез келген бұқаралық ақпарат күралдарында кызмет істейтін журналист.

Объективтік жағынан қылмыстық құқық бұзушылық журналистің заңды кэсіптік қызметіне оны ақпарат таратуға не оны таратудан бас тартуға мэжбүрлеу арқылы кедер-гі жасау арқылы жүзеге асырылады. Бү_л жерде кылмыстың мэжбүрлеу тэсілін қолдану арқылы іске асырылатындығы көрсетіліп отыр. Мэжбүрлеуге журналистке немесе оның жақындарына мүліктік зиян келтіремін, олар жөнінде қолайсыз мэліметтер тара-тамын деген бопсалау эрекеттері жатады. Кінэлі адам осындай мэжбүрлеу амалдарын қолдана отырып журналистің шындыққа сай акпаратты таратуына кедергі келтіреді. Қылмыстық құқық бүзушылық формальдық қүрамға жатады жэне ол осы мэжбүрлеу эрекеті істелген сэттен бастап, одан нэтиже болғанына немесе болмағанына қарамастан аяқталған деп танылады. Қылмыстық кұқық бұзушылық субъективтік жағынан тек тікелей қасақаналықпен істеледі. Кінэлі адам журналисті ақпаратты таратуға немесе таратпауға мәжбүрлеп отырғанын сезеді және соны жүзеге асыруды тілейді. Мэжбүрлеу мақсаты - заңның өзінде ақпаратты таратуға немесе таратудан бас тартуға мэжбүрлеу деп көрсетілген.

Қылмыстық қүқық бүзушылықтың субъектісі — 16-ға толған кез келген есі дүрыс адам.

Адам өз қызмет бабын пайдалана отырып, сондай-ақ күш қолданып немесе күш қолданамын деп қорқыта отырып, оның мүлкін Бұлдіріп немесе жойып жасаған эрекеттер осы қылмыстық қүдық бұзушылықтың ауырлататын түріне жатады (158-баптың 2-тармағы).

Қызмет бабын пайдаланудың түсінігі Қылмыстық кодекстің 3-бабының 26, 27-тармағында көрсетілген үғыммен бірдей. Яғни бұған журналистің бағынышты лау-азым адамы оны ақпарат таратуға немесе таратпауға, қызметін пайдаланып мэжбүр ету-лері жатады. Күш қолдануға немесе оны қолданамын деп қорқытуға өлтіремін, денеге эр түрлі жарақат саламын, үрып-сабаймын, баска зорлық эрекеттерін жасаймын, балаңды ұрлаймын, көлігінді айдап экетемін деген шындығында жүзеге асатын мэжбүрлеу тэсілдері жатады.

Бап. Ақпараттық ресурстарға қол жеткізу құқығын заңсыз шектеу

Ақпараттық ресурстарга қол жеткізу қүңыгын заңсыз шектеу -

Қазақстан Республикасының Конституциясына сэйкес эрбір азамат тиісті мемле-кет мекемелерден, басқадай мемлекеттік, немесе қоғамдық үйымдардан, лауазымды түлғалардан өзіне қажетті акпараттарды алуға қүқылы. Заңда жариялануға берілу-ге болмайтын ақиқат көздері бар. Олардан басқасын заңсыз беру, қол жеткзуге шектеу қылмыстық ісүдык бұзушылық болып табылады. Қылмыстың объектісі азаматтардан конституциялық қүқықтардан шектеу;

Қьілмыс объективтік жағынан эрекет күйінде заңсыз ақпараттың ресурстарға қол жет-кізу қүқығын шектеу арқылы жүзеге асырылады.

Субъективтік жағынан қылмыс тікелей касақаналықпен істеледі.

Қылмыс субъектісі осы іс-әрекеттерді жасайтын 16-ға толған, есі дұрыс адам.