Ылыми мәліметтер бойынша қарапайым тірі ағзалар немесе прокариоттар қанша жыл бұрын пайда болды.

Д) Ю.Либих

Д.И. Сапожников (1959) бойынша биосфера эволюциясы заттар алмасуының типтеріне сәйкес ажыратты: алғашқы гетеротрофтар, автогетеротрфтылық, хеморедукторлар, фоторедукторлар, фотосинтетикалар

Дайын органикалық заттармен қоректенетін организмдерді қалай атаймыз? Консументтер

Дәстүрлі емес энергия көздері: судың көтерілу мен қайтуы, жел, күн

Дивергенция дегеніміз не: Табиғи сұрыпталудың әсерінен түр немесе популяция ішіндегі даралардың белгілерінің ажырауы.

Дүниежүзіндегі ең таза көл: Байкал

Е) көктемдегі өзендердің жойылуы

Екінші реттік атомдардың биогендік миграциясы: жануарларда, көпжасушалы ағзаларда, жоғары организмдерде

Еүрделі органикалық молекулалардың синтезіне қажетті энергияны береді: ультракүлгін сәулелер, жоғары радиация

Жер бетінде тіршіліктің пайда болуы туралы қазіргі кездегі атауы: биогенез, биопоэз теориясы

Жер биосферасының құрамына енетіндер: жер қыртысының жоғарғы бөлігі.

Жер ғаламшарындағы судың түрлері: атмосфералық, тамшылық

Жер қабатындағы кездесетін химиялық элементтердің формалары: минералдар мен тау жыныстары

Жер қыртысындағы кең таралған химиялық элементтер: темір, кремний

Жер қыртысының бөлімшелерінің жасын анықтау әдісі: радиоактивті, палеонтологиялық

Жерде тіршіліктің пайда болуының концепцияларына жатады: тіршіліктің өлі заттардан пайда болуы- өздігінен пайда болу

Жерде тіршіліктің пайда болуы алғашқы «қоректік сорпада» ерекше тамшылардың түзілуімен сипаттайды: полимерлі қосылыстар, коацерваттардың пайда болуы, органикалық заттар жүйесінің қалыптасуы

Жерде тіршіліктің пайда болуының 4 этапы биологиялық эволюцияның кезеіне сәйкес келеді: тіршіліктің пйда болуын анықтайтын период, қарапайым жасушалардың пайда болуы, матрицалық синтез

Жердегі геохимиялық цикл және заттар алмасуындағы энергияның көзі: күн энергиясы

Жердегі тіршіліктің пайда болуы туралы гипотезалар: креационизм гипотезасы, биопоэза гипотезасы, панспермии гипотезасы

Жердің концентрлі қабаттары: гидросфера, литосфера, атмосфера, литосфера, атмосфера, гидросфера

Жердің мезозой дәуіріне тән белгілер: триас, юра, бор кезеңдерінен тұрады; Алып бауырмен жорғалаушылар пайда болды

Жердің озон қабатының жұқару себептері: атмосферада фреондардың концентрациясының артуы; атмосферада хлорфторкөмірсутегі конц.артуы

Жердің озон қабатының жұқару себептері: атмосферада фреондардың концентрациясының артуы, атмосферада хлорфторкөмірсутегі конц.артуы

Жердің су қабатын зерттейтін салалық ғылым: гляциология, құрлық гидрологиясы

Жойылған түрлердің жасанды жолмен аймақта қайта қалпына келуі: қалпына келуі, реакклиматизация, қайта өрлеу

Жылыжай газдарын шығаруды қысқарту бойынша елдерге міндеттемелерін орындауға мүмкіндік беретін қандай шаралар жүйесі Киото Хаттамасымен қарастырылған:

Зат алмасу – ол мынадай процестердің жиынтығы: Ассимиляция және диссимиляция

Зат алмасу дегеніміз, ол мынадай процестердің жиынтығынан тұрады: Ассимиляция және диссимиляция

Зооценоз – бұл: Жануарлар қауымдастығы

И.Долоның «Эволюцияның кері айналмау» заңына сәйкес жердегі тіршіліктің пайда болуы байланысты қосылыстар: H₂O, CO₂, N₂

Идеалистердің ойынша Құдай жаратты: өсімдіктерді

Квази табиғи орта тұрады: ландшафты саябақтардан, бақтардан, егінді жерлерден.

Киота хаттамасы келесі шығарылымдардың деңгейін төмендетуге арналған: көмірқышқыл газының; парникті газдардың; метанның

Коацерват тамшылары динамикалық тұрақтылығы түрліше болады: аз өмір сүреді

Коммонердің 3-ші заңы: табиғатпен қоғам байланысы, табиғат өзі «жақсы біледі», барлығы барлығымен байланысты, тегін ешнарсе жоқ, табиғат ешқашан құрылмайды

Конвергенция дегеніміз не: Табиғи сұрыпталу барысында ұқсас бірдей ортада тіршілік етуге байланысты, әртүрлі систематикалық топтарға жататын тірі ағзаларда ұқсас сыртқы жақындасуы.

Косты зат-бұл: тастар, бейорганикалық зат, тау жыныстары

Көміртекті қосылыстардың эволюциясы нәтижесінде тіршілік пайда болған деген теория: абиогенезді концепция, биохимиялық эволюция теориясы

Көптеген мемлекеттерде өлімнің төмендеуі: медицинаның дамуы (антибиотиктерді пайдалану), санитарлық-гигиеналық жағдайдың жақсаруы, тамақтанудың жақсаруы

Криосфера дегеніміз - бұл: мәңгілік мұз аймағы, шағылыстыру қабілеті (альбедо) жоғары климаттық жүйенің компоненті, жылу өткізгіштігі төмен климаттық жүйенің компоненті

Криптозой дәуірінде тіршілік еткен ұсақ прокариотты организмдер: көкжасыл балдырлар, бактериялар

Күкірттің биологиялық айналымындағы негізгі рольді организмдердің қандай тобы атқарады. Е) микроорганизмдер

Күн жүйесі тұрады: ғаламшарлар, метеорлы денелер, кометалар

Қазақстанның шөл-шөлейтті жерлері мен таулы өңірінде өсетін өсімдіктердің биохимиясын зерттеген ғалым: А. Өтешов, З.Кайыпова

Қазіргі заманғы әлеуметтік-экологиялық мәселелерге қарсы күреспен айналысатын Ұйым: БҰҰ

Қазіргі заманғы биосфера туралы ілімнің авторы кім: Вернадский В.И

Қазіргі заманның әлеуметтік-экологиялық мәселелеріне жатады: халық санының өсуі, азық-түлік проблемасы, ортаның агрессивтілігінің артуы

Қай ғалым мына 4 заңды тұжырымдаған: барлығы барлығымен байланысты, бірі үшін түгел қажет, барлығын бір жаққа жіберу қажет, табиғат өзі барлығын жақсы біледі. А) Б.Коммонер

Қалпына келмейтін табиғи ресурстар: қоңыр теміртас, мұнай

Қатерлі ісік ауруының 75-80% мына химиялық заттардың әсерінен пайда болады: ксенобиотиктер, полициклды көмірсутектер

Қой организміндегі биохимиялық өзгерістер, төл организміндегі зат алмасу процесін ұсынған ғалым: Е.Ертаев, Ә.Сарсенов, Ө.Ташмухаметов

Қолайсыз экологиялық жағдайдың салдарынан тұрғындар денсаулығына келтірілген зияндылық, нақтырақ айтқанда: өмір сүру ұзақтығының қысқаруы, терратогенді әсер коэффициентінің артуы

Қолайсыз экологиялық жғдайдың салдарынан тұрғындар денсаулығына келтіілген зияндылық, нақтырақ айтқанда: барлық деңгейдегі мутация, онкологиялық аурулар түрлерінің көбеюі, өмір сүру ұзақтығының қысқаруы

Қорғауға алынған биосфералық жерлер: 4 млн км², 3,5 млн км², 3 млн км²

Қоршаған ортаның антропогендік ластануына жатпайтындар: Вулкан және гейзерлер

Қоршаған табиғи ортаның сапа нормативтері топтарға бөлінеді: экологиялық, санитарлы гигиеналық, кешенді

Құрылық жануарларын ылғалға қатысты топтарға бөледі: Ксерофилдер, мезофилдер

Ламарк көрсеткен тіршіліктің пайда болу факторлары: жылу, жарық

М.А. Голубец (1982) биосфера дамуын 3 этапқа бөлді: тотықсыздану жағдайындағы гетеротрофты биосфера, тотығу жағдайында организмдердің пайда болуы, биосфера дамуына антропогендік әсердің ықпалы.

Макроэволюция дегеніміз не: Микроэволюция нәтижесінде пайда болған түрлерден – жаңа туыстардың, туыстардан – жаңа тұқымдастардың пайда болуы.

Макроэлементтер тобына жататын химиялық элементтер: N, C, O

Масштаб бойынша экологиялық мониторингтің түрлері: аймақтық, мониторинг, ғаламдық мониторинг, ұлтттық мониторинг

Метаболизмнің грек тілінен аударғандағы мағынасы: алмасу, ыдырау

Микроэлементтер тобына жататын химиялық элементтер: Zn, I, Br

Н.Ф Реймерс бойынша адамды қоршаған орта өзара байланысқан құрауыштардан тұрады: табиғи орта, арте табиғи орта, квази табиғи орта

Ноосфера – биосфера эволюциясының заңды даму сатысы деген қай жылы енгізген: 1913

Ноосфера терминін ұсынған (1927) француз ғалымы: Э. Леруа

Ноосфера: сана сферасы, В.И. Вернадскиймен ілім ретінде ұсынылды, адамзаттың жаһандық мәселелерінің пайда болуымен сипатталынады

Озон қабаты биосфераның тіршілігі үшін ең қажетті, себебі озон қабаты: ультракүлгін сәулелердің жер бетіне өтпеуіне кедергі болады

Озон қабатының бұзылуы келесі қауіпті ауруларды тудырады: теріде қауіпті түзілістердің пайда болуы, тері қауіпті дерт

Озон тесігі дегеніміз - бұл: фреондар әсерінен озонның бұзылуы, озон концентрациясының төмендеуі

Ол тұқым қуалайтын өзгергіштік негізінде табиғи сұрыпталудың бақылауымен жүзеге асып – жаңа түрлердің пайда болуын тудырады: Микроэволюция

Опарин Жердегі тіршіліктің пайда болуын химиялық эволюция нәтижесінде деп көрсетті, нақты айтсақ: биологиялық полимерлердің пайда болуынан, органикалық заттар жүйесінен қалыптасуы, төменгі молекулалы органикалық қосылыстардың синтезі

Организмдегі биохимиялық процестің бағыты: организмнің химиялық құрамын анықтайды, тіршілік әрекетіне арқау болатын химиялық құрылымдарды, процестерді зерттейді, организмдегі биохимиялық қосылыстардың бір түрден екінші түрге айналу жолдарын зерттейді

Организмдердің анатомиялық және морфологиялық өзгерістеріне алып келетін әсерлер: модификациялық, трансформациялық, түрөзгергіштік

Организмдердің биохимиялық энергиясы терминін енгізген ғалым: Вернандский

Организмдердің өз денелерінде шашыранды химиялық элементтерді жинақтау қабілеті, олардың мөлшерін қоршаған ортамен салыстырғанда бірнеше есе көбейту: Жинақтау

Органикалық заттарды ыдыратып, бейорганикалық заттарға айналдыратын ағзалар: микроағзалар, деструкторлар, редуценттер

Органикалық заттардың түзілуі: фотосинтез, биогендік жолмен, хемосинтез

Ормандарды ең көп шығынға ұшырап жатқан елдер қатары: Бразилия, Мексика

Ортаның антропогендік факторларына мыналар жатады:

Ортаның микробиогендік биотикалық факторларына мыналар жатады. микробтар мен вирустар

Өзгергіштік, тұқым қуалаушылық және табиғи сұрыпталу негізінде жүзеге асатын тірі табиғаттың тарихи даму процесі: Эволюция

Өзгергіштік, тұқым қуалаушылық және табиғи сұрыпталу негізінде жүзеге асатын тірі табиғаттың тарихи даму процесі.

Өлі биогенді зат: мұнай, көмір, көл тұнбалары

Өлі материядан тірі заттардың пайда болуы теориясын ұсынған ғалым: А.И.Опарин

Өлі органикалық заттарды, қайтадан бейорганиқалық қосылыстарға айналдыратын тірі организдерді қалай атаймыз? Редуценттер

Өлі табиғатта макроэлементтерден басқа көбірек кездесетін элементтер: магний

Өсімдіктер популяциясы қалай аталады? Фитоценоз

Палеонтология ілімі -: тірі организмдердің ертедегі түрлерін зерттейді, өткен геологиялық кезеңдерде тіршілік еткен организмдерді, организмдердің қазба қалдықтарын

Парникті эффект негізінен қандай зат атмосфераға шығарылуынан болады. В) көмірқышқыл газы

Планетадағы тіршіліктің ең жоғарғы деңгейін атап көрсетіңіз: биосфера

Планетаішілік табиғи апаттар: дауылдар, жер сілкінісі

Популяция дегеніміз не: Шығу тегі, генетикалық негізі бір, бір-бірімен еркін будандаса алатын, ареалдың белгілі бөлігінде тіршілік ететін бір түрге жататын даралардың жиынтығы.

Популяция санының қандай өсу типтері болады? Экспоненциальдық және логистикалық

Популяцияны зерттейтін экология бөлімін қалай атайды? Демэкология

Р.В. Фейбридж (1970) биосфера дамуын биогеохимиялық революция атап 5 сатыға бөлді: (3,8 ± 0,3) · 10⁹ жерде тіршілік пайда болды, (2,9 ± 0,2) · 10⁹ алғашқы фотосинтездеуші организмдер пайда болды, (6,2 ± 0,3) · 10⁸ жыл карбонатты раковинасы бар организмдер пайда болды, (2,5 ± 0,3) · 10⁸ көмір тізілуінің ұлы кезеңі, (1,0 ± 0,2) · 10⁸ жыл фораминифералардың таралуы.

Рекультивция қандай маңызды шараларға жатады. жер құнарлығын қалпына келтіру

С) ылғалдылық, жарық, температура

С.И.Колесников бойынша тірі ағзалар тіршілік ететін орталар: сулы, топырақ, жер беті-ауалық

Саналы адамдың қызметтер дамудың басты факторы ретінде анықталатын табиғат пен қоғамның өзара қарым-қатынасының саласы: Ноосфера

Санитарлық нормаларды әзірлеу негіздері және өндіріс орындарын жабу немесе тоқтату шешімдерінің негіздері: заттардың ішекті рауалы нормасы, заттардың шектік рауалы концентрациясы, заттардың шектік рауалы нормасы

Су бетінің шағылыстыру қабілеті қалай аталады. альбедо

Су қоймалардың экологиялық жағдайын көрсетеді: антропогендік әрекет, гидрологиялық көрсеткіштер

Су тұтынушы: қалалық сумен қамтамасыздандыру орталығы, мыс қорытатын завод, шойын қорытатын зауыт

Суды тазартудың электро химиялық әдісі нені қолдануға негізделген: аниониттер мен катиониттерді

Судың жағымсыз иісін жою процесі қалай аталады? флотация

Судың сапасын бақылаудың автоматтанған автономды жүйесі келесі ақпараттарды береді: судың физикалық қасиеттерін; судың химиялық құрамы; судың физикалцық және химиялық қасиеттері

Сукцессия деп нені айтамыз: Белгілі бір жерде, белгілі бір кезеңде бір биоценоздардың басқа биоценозға ауысуы.

Сыртқы топқа жататын Күн жүйесінің ғаламшарлары: Марс, Сатурн, Юпитер

Сыртқы топқа жататын Күн жүйесінің ғаламшарлары: Сатурн, Юпитер, Уран

Табиғаттағы заттардың ең кіші айналымы: Биологиялық

Табиғаттағы заттардың негізгі айналымының қанша түрі бар: 2

Табиғи орта дегеніміз не: Организмдердің өмір сүретін ортасы

Табиғи орталардың жағдайын тексеру және бақылау жүйесі: АНКОС-А; АНКОС; АНКОС-В

Табиғи суларды нарықтық классификациялау тұрады: экспорттық мәні бар ресурстар, стратегиялық мәні бар ресурстар, ішкі нарықтық ресурстар

Табиғи сұрыпталу дегеніміз не: Сыртқы орта факторларының әсер етуінен белгілі бір орта жағдайына бейімделген даралар сақталып қалады да, белсенді немесе қарқынды түрде көбейіп артына ұрпақ қалдырады.

Топырақ қабатындағы химиялық элементтердің кездесетін формасы: тірі заттарда, минералды және тау жыныстарында, магмаларда

Топырақ құнарлығын қалпына келтірудің биологиялық кезеңі келесі шаралардан тұрады: флора және фаунаны қалпына келтіру, өнімділігі жоғары биогеоценоздарды түзу

Топырақ мекендеушілеріне жататын жануарлар тобы: мезофауна

Топырақ эрозиясының мынадай түрлері ажыратылады: жел және су

Топырақты қорғау шаралары: су эрозиясымен күресу, Жерді жел эрозиясынан қорғаудың негізгі тәсілдері

Топырақтың құнарлы қабатының бұзылуына алып келетін жағдайлар: жел эрозиясы, су эрозиясы