Тақырып: Гормондардың биохимиясы.

2.Мақсаты: Физиологиялық қызметтердің координациясы, зат алмасу процесстердің жағдайы ағзаның реттеуші жүйелерінің қызметеріне тәуелді. Осыған байланысты реттелудің механизмдерін, гормондар мәнін оқып білу тек тірі жүйелердің жалпы биологиялық заңдылықтарының ұйымдастығын түсіну үшін ғана емес, сонымен қатар бір қатар аурулардың патогенез механизмдерін ашу және емдеу тактикасын беру үшін қажет.

3. Оқудың және оқытудың мақсаттары: Гормондардың құрылымын, синтезін, биологиялық мәнін және әсер ету механизмдерін оқып білу. Студенттерді инсулинді анықтау және қанты диабетің жасырын түрінің диагностикасы үшін қажетті глюкозо-толерантты тестіні орындауды үйрету.

4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:  

1.Инсулин және глюкагон, химиялық табиғаты және заттар алмасуынының реттелуінде әсер ету механизмі.

2.Қантты диабет. Қантты диабетте негізгі биохимиялық бұзылыстар

3.Бүйрек үсті безінің минералокортикоидтері және глюкокортикоидтері химиялық табиғаты өкілдері, зат алмасуға осы гормондардың әсер ету механизмі. 

4.Жыныс безінің гормондарының жалпы міңездемесі.

Тәжірибелік жұмыстары:

1.Инсулинның белокты табиғатын дәлелдейтің сапалық реакциялар.

2.Кортизолға сапалық реакциялар

3.17-кетостероидтерді анықтау.

5. Оқытудың тәсілдері: Ауызша сұрау.Шағын топтарда жұмыс істеу.

6. Әдебиет:

Негізгі әдебиет:

145. Медициналық биохимия. Тапбергенов С.О., 2011г.

146. Медицинская клиническая биохимия. Тапбергенов С.О. Тапбергенов Т.С. 2009 г.

147. Медицинская и клиническая биохимия. Тапбергенов С.О. Тапбергенов Т.С. 2012 г.

148. Интерпретация клинико-биохимических анализов. Тапбергенов С.О. Тапбергенов Т.С. 2008 г.

149. Медициналық биохимия. Тапбергенов С.О. 2007 г.

150. Биологическая химия с упражнениями и задачами Под ред. С.Е.Северина. 2011 г.

Қосымша әдебиет:

97. Руководство к практическим занятиям по биологической химии. Под ред. Тапбергенова С.О. 2012 г.

98.  Биохимия. Под ред. Е.С.Северина. 2009 г.  

99. Сеитов З.С. Биохимия: Өзгертіліп, толықтырылып үшінші рет басылып шығуы / З. С. Сеитов. - Алматы: "ЭВЕРО", 2012. - 570 с.: ил.

100. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. Биохимия в вопросах и ответах: учебное пособие / Т. С. Сейтембетов, Б. И. Төлеуов. - Алматы: ТОО"ЭВЕРО", 2010 г.

7. Бақылау:   Ситуациялық есептер.

Есеп № 1

         60 жастағы ауру аузының құрғатылуына,денесінің ыстықтауына,мөлшерден тыс зәр шығаруына, тамаққа зауқының жоғарылауына, әлсіздікке,арықтауына,терісінің қышуына,ұйқысының бұзылуына,қабілетінің төмендеүіне арыз айтады.

         Қан анализі:

                                 Глюкоза мөлшері – 20 ммоль/л

                                 Сүт қышқылының мөлшері – 1,8 ммоль/л

                                 Этерифицирленнбеген май қышқылының мөлшері – 1000 мкмоль/л

                                 Кетон денелерінің мөлшнрі – 12 ммоль/л

                                 Холестериннің мөлшері – 9,0 ммоль/л

                                 Мочевинаның мөлшері – 9 ммоль/л

                                 Бикарбонаттардың мөлшері – 15 ммоль/л

           Зәр анализі:

                                  Тәүлік диурезі – 5 л

                                  Зәр түсі – ашық сары

                                  Ортаның реакциясы – қышқыл

                                  Салыстырмалы тығыздығы – 1,045

                                  Глюкозаның мөлшері – 1

                                  Ацетон денелері – табылады

               Қандай ауруда осыған тән арыздар,қан мен зәрдің өзгерістері байқалады? Осы өзгерістерді атап, олардың пайда болуын түсіндіріңіз.  

                                            Есеп № 2

          20 ауру адам қайта-қайта шөлдейтіндігіне(полидипсия),көп мөлшерде зәр шығаруына,(полиурия) және жиі-жиі зәр шығаруына,тамаққа зауқымының төмендеуіне,әлсіздікке,басының ауыратындығына, ұйқысыздыққа,нәжістің шықпай бітеліп қалғандығына шағымданады.

            Қан анализі:

                                Гематокриттік мөлшер эритроциттердің жалпы көлемі – 55

                                Қан сары суындағы белок мөлшері – 95 г/л

                                Гемоглобин мөлшері – 174 г/л

                                Қан сары суындағы глюкозаның мөлшері – 3,9 ммоль/л

                                Қан плазмасындағы натрий мөлшері – 170ммоль/л

                                Қан сары суындағы мочевинаның мөлшері – 9 ммоль/л

           Зәр анализі:

                                Тәүліктік диурез – 30 л.

                                Зәр – түссіз

                                 Ортаның реакциясы – әлсіз қышқылды

                                Зәрдің салыстырмалы тығыздығы – 1,003

                                Мочевинаның мөлшері – 220 ммоль/л(тәүлік)

                Осы құбылыстар қандай ауру кезінде байқалады? Осы құбылыстарды атаңыз және аурудың пайда болу механизмін түсіндіріңіз.

Есеп № 3

         40 жастағы ауру бұлшық етінің әлсірегеніне,тез шаршайтынын,тердің көп бөлінүіне,жылуды көтере алмайтынына,субфибрильді температура пайда болуына,жүрек соғысының жиілеүіне(120соғ/мин),аяқ-қолының дірілдеүіне,арықтауына арыз айтады.Осы ауруда көзінің бақыраюы(экзофтальм)байқалады,офтальмометриясы – 17+0, мойынының алдыңғы бөлігінің қалыңдауы(жуан мойын)және ентігү байқалады.

       Қандай ауруда осындай құбылыстар байқалады? Осының пайдй болу механизмін түсіндіріңдер.

Есеп № 4

        60 жастағы ауру үнемі шаршап жүретініне, ұйқышылдығына,көңіл-күй жоқтығына,қимылының шабандығына,суыққа сезімталдығына,есте сақтау қасиетінің нашарлауына,іш қатуына,аяқ-қол сырқырауына арыз айтты.

         Беті ісінген,қабақтарының астында қалта тәрізді ісік,ерін,жағы ісіген,көз қиықтары тар. Негізгі алмасу төмен. Қандай патологияда осындай құбылыс байқалуы мүмкін? Пайда болу механизмін түсіндіріңіздер.

Есеп № 5

4 жасарлық жас баланың бойының өсүінің тоқталуы, физикалық және санасының өсуінің кемуі байқалады. Сүйек жүйесінің өсүі бұзылған.Түтікше сүйектер кеңейген,қысқа. Тістері аз. Іші үлкен, кіндікті грыжамен. Еңбегі ашық.Бала нашар жүреді, сөйлеуі жетілмеген.  Мұндай белгілер қандай патологияда байқалады? Пайда болу механизмін түсіндіріңіз.

Есеп № 6

               40 жастағы аурудың арыздары мынандай: шөлдеу(полидипсия),зәрдің көп бөлінүі(полиурия),әлсіздік,жүдеү,сүйектерінің ауруы, тістерінің босап түсүі,спонтанды қайталанып отыратын,ұзақ жазылатын сынулар. Ауру екі жағына теңселіп жүреді (үйрек тәрізді),жүргенде шалыныса береді.

Қан анализі(қан сары суы)

                  Кальций мөлшері – 3,3 ммоль/л

                  Неорганикалық фосфордың мөлшері – 0,5 ммоль/л

 Зәрдің анализі:

                  Тәүліктік диурез – 10л.

                  Ортаның реакциясы – сілтілік

                  Салыстырмалы тығыздық – 1,005

                  Фосфаттың мөлшері – 33 ммоль/л тәүлік

      Қан мен зәр анализіндегі өзгерістер мен осындай жағдайлар қандай патологияда болуы мүмкін? Осы құбылыстар мен өзгерістерді атаңыз және олардың шығу механизмдерін түсіндіріңіз.

 

Есеп № 7

    40 жастағы ауру адамда симметриялық бұлшық ет топтарына әсер ететін тамырлар тартылып қалу мүмкіндігі байқалады. Ауру адамда «сардоникалық»,жымию(бет бұлшық еттерінің тартылуы) және опистотонус(арқа бұлшық еттерінің спазмасынан артқа шалқаюы).

     Қан анализі(қан сары суында)

                       Кальцийдің мөлшері-1,8 ммоль/л

                       Неорганикалық фосфордың мөлшері – 3 ммоль/л

     Қандай патологияда қан анализінде осындай құбылыстар байқалады? Осы құбылыстардың және аурудың пайда болу механизмін түсіндіріп беріңіз.

Есеп № 8

     Ауру жасы 30-да, жалпы әлсіздікке,бас ауруына,сыртқы келбетімен бет түсінің өзгерүіне,шашының еркек типтес өсуіне,ұйқышылдығына,көңіл-күй нашарлауына,инфекциялық ауруларға бейімділігінің артқанына арыз айтады.

      Ауруды қарау кезінде майлардың бетте,кеудеде, іште,мойында орналасуы байқалады.Ал аяқ-қолы салыстырмалы түрде қарағанда арық. Терісін фурункулалар басқан және күрең тамыр түсті. Иықта,санының ішкі бетінде жәнебасқа дене бөліктерінде қызыл-күлгін түсті кең дистрофиялық көлденен жолақтары(стриялар) бар. Еркек типтес шаштану(гирсутизм) байқалады және бас шаштары түсіп қалған. Остеопороз,сүйек деформациясы байқалады. Артериялық қысымы жоғарылаған.

       Қандай патологияда,осындай құбылыстар байқалуы мүмкін? Пайда болу механизмін түсіндіріңіз.   

Есеп № 9

30жастағы аурудың арызы бойынша қатты әлсіздік байқалады,тез шаршайды,аппетиті жоқ,жүрегі айниды,арықтады,терісі қарайды,әр түрлі ауруларға бейімділігі артады. Ауруда тері және ауыз қуысы мен жақ аймақтарының сілекейлі қабықшасының пигментациясы,гипотония(негізінен систоликалық қысымы төмендеуі кезінде),жиі,кішкентай,жұмсық пульс,асқазан-ішек жолдары жағынан диспепсикалық құбылыстар байқалады.

  Қан анализі:

                      Гематокриттік мөлшер-(эритроциттердің жалпы көлемі) – 55%

                      Гемоглобин мөлшері -174 г/л

                      Қан сары суындағы жалпы белок мөлшері – 95 г/л

                      Қан сары суындағы мочевинаның мөлшері – 9 ммоль/л

                      Қан сары суындағы натрийдің мөлшері – 130 ммоль/л

                      Қан сары суындағы калийдің мөлшері – 6 ммоль/л

                      Қан сары суындағы бикарбонаттың мөлшері – 19 ммоль/л

  Қан анализінің өзгерісі мен осы көрсетілген құбылыстар қандай патологиялық жағдайда байқалуы мүмкін? Пайда болу механизмін түсіндіріңіз.

Есеп № 10

    35 жастағы ауру әйел басының қатты ауырғанына,бұлшық еттерінің ұстамалы түрде әлсіреүіне,дірілдеп қалшылдауына,бұлшық еттерінің кенеттен ауруына,журек тұсының сыздап ауруына,жүрек қағуына арыз айтады. Аурудың артериялық қан қысымы жоғары, көрү қабілеті төмендеген.

     Қан анализі: (қан плазмасының анализі).

                   Калийдің мөлшері – 2,4 ммоль/л

                   Рениннің активтілігі – 0

                   Бикарбонаттардың мөлшері – 35 ммоль/л

     Осындай құбылыстар және қан анализінің өзгерістері қандай патологияда байқалуы мүмкін. Осы өзгерістерді атаңыз және олардың болу механизмін көрсетіңіз.    

Жауаптың эталоны  № 1

    Ауруда гипер гликемия және глюкозурия,гиперлактацидемия,гиперкетонемия және кетонемия,НЭЖК мөлшерінің көбеюі,мочевина және қанда бикарбонаттың мөлшері төмен болуы,полиурия,зәрдегі салыстырмалы тығыздықтың жоғарлауы және ондағы глюкоза мөлшерінің көбеюі байқалады. Гипергликемия байқалатын жағдайлар:

    а) глюкоза үшін клетка мембранасының өткізгіштігінің бұзылуы,яғни олардың клеткаға өтіп кетүі.

    б) гексокиназа ферментінің активтілігінің төмендеүі нәтижесінен глюкозаның фосфорлауының бұзылуы.

    в) глюкозаның тотығып ыдырауының төмендеуі және ыдырау өнімдері – майлар мен аминқышқылдарына айналуының өтмендеуі.

    г) глюкозаның ақырғы өнімдерінің және олардың глюконеогенздің күшеюі,глюкоза - 6 фосфотаза ферментінің активтілігінің күшеюінен бауырдың қанға өтүінің жоғарлауы.

    Глюкозаның қандағы концентрациясының көбеюінен глюкоза зәр арқылы шыға бастайды. Инсулин, глюкоген,адреналин,контргормондар әрекеті әсерінен глюкозаның утилизациясының бұзылуынан қандағы НЭЖК мөлшері көбейеді.

    Бауырдағы НЭЖК ыдырауының күшеюі,Кребс цикліндегі түзілген кетон денелерінің ыдырауының азаюы және олардың май қышқылына айналуы гиперкетонемия және кетонурияға әкеліп соғады.Ацетил КоА және ацетилсірке қышқылының мөлшерінің көбеюі холестерин синтезін күшейтеді,бұл гиперхолестеринемияны түсіндіреді.

    Қант диабеті кезіндегі көмірсулардың анаэробты ыдырауы гиперлактадицемияға әкеліп соқтырады.

Жауаптың эталоны  № 2

Бұл құбылыстар қантты емес диабеті кезінде байқалады.Ауруда гематокриттің көбеуі байқалады және гемоглобин мен белок мөлшерінің көбеюі,қан сары суында,сонымен қатар мочевина мөлшерінің өсүі,гипернатриемия,біршама полиурия,зәрдегі мочевина мөлшері мен салыстырмалы тығыздық азаюы білінеді.

    Қандағы глюкоза мөлшері қалыпты жағдайда,ал зәрде глюкоза жоқ.Антидиуретикалық гормондардың биологиялық эффектісінің болмауы қант емес диабетте бүйректің каналшаларында судың реабсорбциясының азаюына әкеліп соғады,яғни диурездің көбеюіне(полиурия).

    Сусыздандыру кезінде қанның концентрациялануы, гематокриттің өсуі қан сары суындағы белок пен гемоглобин мөлшерінің өсүі,әлсіз көрінген уремия,гипернатриемия дамиды.

    Полиурияның әсерінен зәрдің салыстырмалы тығыздығы осмоляльдығы және мочевинаның мөлшері төмендейді.

Жауаптың эталоны  № 3

     Бұл құбылыстар гипертиреоз кезінде байқалды және тиреоидты гормондардың биологиялық эффектісімен байланысты.Тиреоидты гормондардың артық әсері белок катаболизмінің күшеюіне көмірсулардың майға айналуының тежелүіне,май мобилизацисының күшеюіне, аурудың арықтауына әкеліп соғады.

    Тиреоидты гормондардың артық мөлшері және олардың метаболизмінің өнімі тканьдік тыныс алу процессін және тотығу фосфорильдеуін ажыратады,бұл АТФ-тің жетіспеушілігіне,бұлшық еттің әлсіреуіне,субфибриллетке әкеліп соғады.

    АТФ-тің жетіспеушілігінің және жүрек тканінің катехоламиндерге сезімталдығының күшеюі нәтижесінде тахикардия, ентігу,жүрек бұлшық етінің дегенеративті зақымдануы байқалады.Экзофтальмикалық әсер тиреостимуляциялық қасиетінен айрылған тиреотропты гормондардың дериват молекуласының әсеріне байланысты.

Жауаптың эталоны  № 4

    Мұндай құбылыстар гипотиреозда байқалуы, мүмкін. Тиреоидты гормондардың әсерінің жетіспеушілігі алмасудың барлық түрлерінің бұзылуына әкеліп соғады: көмірсулардың (комірсуларға толерантылықтың артуы, гипогликемияға бейімділік), су-тұзды алмасуы (тканьде су мен натрий хлоридінің жинақталуы), липидтік) қанда бета- липопротеидтердің, холестриеннің көбеюі), белоктық белок синтезі мен ыдырауының төмендеуі), энергетикалық өттегін пайдаланудың, тканьдік тыныс алу жылдамдығының азаюы, негізгі алмасудың төмендеуі). Көрсетілген құбылыстар тез шаршауға, үйқылқылдыққа, көңіл-күйі нашарлауына, қимылдың шабандауына, тоңғыққа, есте сақтаудың әлсіреуіне, брадикардияға әкеліп соғады. Тканьдердің ісінуі лимфостазбен байланысты. Лимфатикалық тамырлардың жиырылғыштық қасиетінің төмендеуінен сары судың альбумині қан тамырларынан тыс жинақталып қалады.

 

Жауаптың эталоны  № 5

Бұл құбылыстар балаларда гипотиреоз кезінде байқалады және тканьдердің өсуі және дифференцировкасы, олардың энергетикалық қамтамасыз етілуі, скелетің қалыптасуы, нерв және психикалық іс- өрекеттің жағдайына әсер етуші тиреоидты гормондардың әсерінің жетіспеушілігімен байланысты

Жауаптың эталоны  № 6

    Бұл құбылыстар гиперпаратиреозда байқалады. Паратгормонның шектен тыс көп әсеріне байланысты сүйектерден фосфаттар мен кальций қанға өтеді,ол сүйектердің кистозды қайта құрылуына және жұмсаруына,қисайып сынуына әкеліп соқтырады. Паратгормонның әсерінен бүйрек каналшаларындағы фосфордың реабсорбциясы төмендейді.Ол гиперфосфатурия мен гипофосфатемияны тудырады да фосфордың неорганикалық қосылыстарының сүйектен қанға компенсаторлы түрде шығуына ынталандырады. Паратгормонның шектен тыс көп әсерінен сүйектен қанға кальцийдің өтуі көбейеді,бүйректің кальцийді шығаруы төмендейді.Нәтижесінде нервті – бұлшық еттік қозу қасиеті төмендеп,бұлшық еттердің гипотониясы пайда болады.

    Гиперкальциемия мен гиперкальциурия антидиуретикалық гормонның бүйрек каналшаларында әсерін төмендетеді,кейіннен полидипсияға әкеліп соғады. Қан мен зәрде кальцийдің концентрациясының жоғары болуы нефрокалькулез бен нефрокальциноздың дамуына жағдай туғызады,ал ол бүйректің ауыр патологиясын тудырады.

Жауаптың эталоны  № 7

     Бұл құбылыстар гипопаратиреоз кезінде байқалуы мүмкін.Паратгормонның әсерінің төмендеуі кальцийдің сүйек тканінен қанға түсүінің азаюына және бүйректің проксимальды каналшаларының фосфор реабсорбциясының көбеюіне әкеледі,нәтижесінде гипокальцемия және гиперфосфатемия туады.

    Гипокальцемия нәтижесінде натрий және калий иондарының арасындағы тепе-теңдік бұзылады,сонымен қатар кальций мен магний арасында да,бұл қажетті бұлшық ет қозғыштығының бірден кетуіне әкеледі.

Жауаптың эталоны  № 8

    Мұндай құбылыстар гиперкортицизизмде (Иценго-Кушинга ауруы кезінде) байқалады. Глюкокортикостероидттердің артып кетуі артериялық гипертонияға, остеопорозға (сүйек тканінің белок каркасының түзілүінің бұзылуы,мұның нәтижесінде кальций тұздарының жиналуының төмендеүі,семіздікке,теріде кең керілу жолақтарының пайда болу ына,антиденелер түзілүінің төмендеуіне байланысты инфекциялық ауруларға төмен резистенттілікке әкеледі. Глюкостеройдттердің артып кетүі кезінде глюконеогенездің күшеюі және мембраналардың глюкоза үшін өткізгіштігі бұзылуы стероидты диабетке әкеледі. Бүйрек үсті безінің торлы зонасының функциясының күшеюі андрогенді қасиеттері бар стероидтердің гиперфункциясына әкеледі(гирсутизм, аналық бездердің міндетінің бұзылуы және т.б.). 

                                                                                             

Жауаптың эталоны  № 9

    Ауруда қанның анализі бойынша гематокриттің мөлшері жоғарылаған,қан сары суындағы гемоглобин,мочевина және белоктың мөлшері көбейген,гиперкалиемия қан плазмасындағы бикарбонаттардың мөлшері азайған.

    Бұл аурудың көрінісі бүйрек үсті бездерінің гормондарының  

- глюкокортикостероидтер (кортизол, кортикостероид) мен минералокортикостероидтердің (альдестерон) жетіспеушілігіне байланысты.

    Глюкокортикостероидттердің жетіспеушілігі инсулинге жоғары сезімталдыққа, ашығу жағдайында гипогликемия болуы мүмкін ағзаның адаптациялық мүмкіншілігінің төмендеүіне, әр түрлі ауруға бейімділікке және бауырдың белок пен гликоген түзу және антитоксикалық міндеттерінің бұзылуына әкеліп соғады.

    Минералокортикостероидтердің жетіспеушілігі су және тұз алмасуының бұзылуына және ағзаның натрийлік резервінің натрийдің мөлшерінің төмендеуне әкеледі. Натийдің төмендеуі, оның бүйрек каналшаларындағы реабсорбциясының бұзылуына байланысты, сондықтан зәрде натрийдің жоғары концентрациясы сұйықтың азаю деңгейіне сәйкес келмейді.

    Ағзамен натрийді жоғалтуы гемеостатикалық механизмдерді іске қосуына әкеліп соғады:

 

               Ағзаның натрийді жоғалтуы

                 Қан плазмасының осмоляльды төмендеүі

               АДГ секрециясының тоқтатылуы (антидиуретикалық гормон)

 

               Ағзамен суды жоғалтуы (осмоляльдық қалпына келгенше)

               Айналудағы қанның мөлшерінің азаюы.               

 

Жауаптың эталоны  № 10

    Ауруда гипокалиемия,қан плазмасында бикарбонаттардың мөлшерінің көбеюі байқалады. Бұл құбылыстар Конн синдромы (1 – ші реттік альдостеронизм) кезінде болады. Альдостеронның мөлшері артқанда бүйрек каналшаларында натрий реабсорбциясы күшейеді және калий, сутекті иондардың зәрмен шығарылуы жоғарылайды.

                          Альдестеронның мөлшерінің артуы

Ағзада натрийдің жиналуы

 

 

Ағзада е калийдің азаюы                    

Гипокалиемия                                       АДГ секрециясының ынталандыру стимуляциясы

 

                                                                   Ағзада судың жиналуы

                                                                    Қан плазмасында натрийдің мөлшерінің  

                                                                                                                     

                                                                    қалпына келуі                         

 

Альдостерон артық мөлшері,кері байланыс бойынша рениннің түзілүін тежейді. Ағзада калийдің азаюы бұлшық еттің әлсізденуіне,жүректің қызметінің бұзылуына әкеліп соғады. Гиперкалиемия нәтижесінде клетка ішіндегі калийді,натрий мен сутекті иондар алмастырады.Ал ол клетка ішілік ацидоз және клеткадан тыс алкалоз тудырады.Онымен қоса тетания болады. Ағзада су мен натрийдің жиналуы гиперволемия,артериялық гипертония және сонымен байланысты симтомдарды тудырады (бастың ауруы, көз түбінің өзгерүі,жүрек қызметінің бұзылуы).

 

Тестілі

1.Қантты диабет үшін заттар алмасуының бұзылыстарының қандай симптомдары тән?

1. гипоглюкоземия, кетонемия, полиурия, полидипсия және кетонурия

2. азотемия, гипоурия және полидипсия

3. ацидоз, гипергликемия, гиперкетонемия, полиурия, полидипсия және кетонурия

4. алкалоз, гиперкетонемия, полидипсия, полиурия және кетонурия

5. полиурия, полидипсия, кетонурия және гипоглюкоземия

2. Аддисон ауруы кезінде (қола ауру) гипокортицизммен қатар терінің пигментациясы рын алады. Бұл симптомның механизмі қандай?

1 МСГ синтезі күшейеді

2 мелатонин синтезі күшейеді

3 АКТГ синтезі күшейеді

4 АКТГ синтезі азаяды

5 бәрі дұрыс

3.Эмоциональды глюкозурияның себебі болып табылады:

1 гиперинсулинемия

2 гиперадреналинемия

3 гипертироксинемия

4 гиперкортизолемия

5 дұрыс 2, 3

4.Қандай гормондар глюкокортикоидтарға жатады?

 1. кортизол, кортизон, кортикостерон, 11-дезоксикортизол және 11-дегидрокортикостерон

 2 11-дезоксикортизол, 11- дегидрокортикостерон, прогестерон және эстрадиол

 3 11-дезоксикортикостерон, альдостерон, прогестерон және эстрадиол

 4 прогестерон, эстрадиол, 11- дезоксикортизол және 11-дегидрокортикостерон

 5 кортизол, альдостерон, гидрокортизон, 11-дезоксикортизол және 11 - 

дегидрокортикостерон

5.Кетонемия және кетонурияның себебі болып табылады:

1. адреналиннің деңгейінің жоғарылауы
2. глюкагон және инсулиннің төмендеуі
3. гипогликемия
4. инсулин / глюкагон қатынасының төмендеуі
5. гипергликемия

6.Қандай гормондар стероидтарға жатады?

1. вазопрессин және окситоцин
2. глюкокортикоидтар және минералокортикоидтар
3. партгормон және тиреокальцитонин
4. тироксин және үшйодтиронин
5. инсулин және глюкагон

7.Инсулин өзінің ең негізгі әсерін көрсетеді:

1. цитоплазматикалық мембрананың өткізгіштігін төмендете отыра, катаболитикалық реакцияларды жылдамдатады
2. май тканьдерінде липолизді ынталандырады
3. бос май қышқылдарының бета - тотығуын күшейтеді
4. глюкоза, нуклеотидтер, аминқышқылдары үшін цитоплазматикалық мембрананың өткізгіштігін жоғарылата отыра, анаболикалық реакцияларды жылдамдатады
5. белоктардың, көмірсулардың, липидтердің ыдырауын күшейтеді

8.Қантты диабетте жоғарылайды:

1. кетон денелерінің синтезі, қанда глюкозаның деңгейі
2. май тканьдерінде липогенез, қанда глюкозаның деңгейі
3. май қышқылдарының, кетон денелерінің синтезі
4. қанда глюкозаның деңгейі, белоктардың синтезі
5. белоктардың, липидтердің синтезі

9.Глюкагон цАМФ арқылы ықпал етеді:

1. жүрек қағысының күшеюіне
2. жүрек қағысының жиілігінің жоғарылауына
3. гликогенолиз, липолизге
4. липогенез, липонеогенезге
5. гликогеногенезге

10.Қантты диабетте қандай симптомдар гипергликемиямен байланысты:

1. глюкозурия, полиурия
2. олигурия, полидипсия
3. полидипсия, кетонурия
4. кетонемия, кетонурия
5. гиперхолестеринемия

11.Инсулиннің антагонисты болып табылады:

1. гипофиздің алдыңғы бөлігінің гормондары
2. простагландиндер
3. соматомединдер
4. глюкагон және катехоламиндер
5. соматостатиндер

12.Лангерганс аралшаларының альфа -клеткаларында синтезделетін гормон аталады:

1. глюкагон
2. тироксин
3. инсулин
4. адреналин
5. партгормон

13.Кортикостероидтердің алдын алушысы болып табылады:

1. триптофан
2. арахидон қышқылы
3. холестерин
4. үшацилглицерин
5. глюкоза

14..Кортизол және кортикостерон ынталандырады:

1 Т –лимфоциттердің дифференцировкасын

2 сүйектердің деминерализациясын

3 бауырдың белоктарының ыдырауын

4 бұлшық еттің белоктарының ыдырауын, аминқышқылдардан глюконеогенезді

5 сүйектің минерализациясын

15.Аталған гормондардың қайсысының қабынуға, аллергияға қарсы әсері бар?

1 катехоламиндердің

2 инсулиннің

3 жыныс гормондарының

4 глюкокортикостероидтардың

5 минералокортикостероидтердың

16. Минералокортикостероидтер әсер етеді:

1 Na реабсорбциясына, К ⁺, Н ⁺ экскрециясына

2 Na экскрециясына

3 К ⁺ реабсорбциясына және Н⁺ экскрециясына

4 Н ⁺ реабсорбциясына және Na ⁺, К ⁺ экскрециясына

5 К ⁺ реабсорбциясына және Na ⁺, Н ⁺ экскрециясына

17.Жыныс гормондары түзіледі:

1 гипоталамуста

2 орталық жүйке жүйесінің өзгешелік бөлімдерінде

3 Лангерганс аралшаларының С –клеткаларында

4 семенниктер  мен яичниктерде

5 бүйрек үсті безінің шумақты бөлігінде