Тақырып: Липидтердің алмасуы және липидтері.

2. Мақсаты: Май қышқылдардың биосинтезі туралы сұрақты қарау. Бауырдағы майлар мен тін майлары биосинтезінің ерекшеліктері. Майлардың қорға жыйналуы мен ыдырауы. Осы процестердің бұзылуы. Кетон денелерінің физиологиялық маңызы және пайдалануы, синтезі. Фосфолипидтер мен триацилглицеридтердің калетішілік алмасуы. Зәр мен кетондық денелерге және қан сары ауындағы майлы қышқылдарды анықтау әдістерін игеру.

3. Оқудың және оқытудың мақсаттары: Ағзаның тіршілік процесінде кетондық денелер мен майлы қышқылдар және липидтер маңызы мәні атқарады.

Олардың жеткілікті деңгейде болуы липидтердің құпамы мүше мен ағзаның тутастығына тәуелді липидтердің құрамы мен алмасуы тіннің және құрылымы мүше мен ағзаның тутастығына тәуелді липидтер алмасуының бұзылыстар қалыптасына әкелетін себептерді талдау.

4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Май қышқылдарының биосинтезі.

2. Бауыр және май тіндері май тіндерінде майлардың биосинтезінің ерекшеліктері.

3. Майлардың қорға жиналуы және ыдырауы (мобилизациязациясы). Бұл процестердің бұзылуы.

4. Майлардың қорға жиналуы мен ыдырауының (мобилизациязациясының) реттелуі.

5. Семіруде бұл процестердің бұзылуы.

6. Кетонды денелердің синтезі,қолданылуы және физиологиялық мәні.

7. Үшацилглицеридтердің және фосфолипидтердің жасушаішілік алмасуы.  

Тәжірибелік жұмыстар:

1.Зәрде кетон денелерді анықтау. Алейникова Т.Л. Практикум. 1988. 119 (1,2).

2.Қан сары суында фосфолипидтерді анықтау. Алейникова Т.Л. Практикум. № 84. 

 

 

5. Оқытудың тәсілдері: Ауызша сұрау, аз топтар, тестілер.

6. Әдебиет:

Негізгі әдебиет:

79. Медициналық биохимия. Тапбергенов С.О., 2011г.

80. Медицинская клиническая биохимия. Тапбергенов С.О. Тапбергенов Т.С. 2009 г.

81. Медицинская и клиническая биохимия. Тапбергенов С.О. Тапбергенов Т.С. 2012 г.

82. Интерпретация клинико-биохимических анализов. Тапбергенов С.О. Тапбергенов Т.С. 2008 г.

83. Медициналық биохимия. Тапбергенов С.О. 2007 г.

84. Биологическая химия с упражнениями и задачами Под ред. С.Е.Северина. 2011 г.

Қосымша әдебиет:

53. Руководство к практическим занятиям по биологической химии. Под ред. Тапбергенова С.О. 2012 г.

54.  Биохимия. Под ред. Е.С.Северина. 2009 г.  

55. Сеитов З.С. Биохимия: Өзгертіліп, толықтырылып үшінші рет басылып шығуы / З. С. Сеитов. - Алматы: "ЭВЕРО", 2012. - 570 с.: ил.

56. Биохимия сұрақтары мен жауаптары. Биохимия в вопросах и ответах: учебное пособие / Т. С. Сейтембетов, Б. И. Төлеуов. - Алматы: ТОО"ЭВЕРО", 2010 г.

 

7. Бақылау: Ағымды бақылау. Тапсырмалардың орындауын және нәтижелерін тексеру, өз-өзін бағалау және сабақта жұмыс ітсеуде топты бағалау (қосылған)

 

Тесті бақылау

1. Простагландиндер – бұлар:

1. олеин қышқылының туындылары, заттар алмасуын реттеушілері

2. гормондар, стеарин қышқылының туындылары

3. арахидон қышқылының туындылары және мембраналардың компоненті

4. мембраналардың құрылымдық компоненті және гормон тәрізді қосылыстар

    5. клеткаішілік процестердің реттеушілері, арахидон қышқылының туындылары

2. Гормонсезімтал үшацилглицеридлипаза майларға әсер еткен кезде қандай өнімдер   

түзіледі?

1. глицерин және май қышқылдары

2. глицерофосфат және май қышқылы

3. диглицерид және май қышқылы

4. моноглицерид және май қышқылдары

5. фосфатидті қышқыл және май қышқылдары

3. Бутирил КоА –ның кротонил КоА –ға айналуын катализдейтін фермент қалай аталады?

1. гидролаза
2. трансаминаза
3. дегидрогеназа, коферменті НАД
4. дегидрогеназа, коферменті ФАД
5. тиолаза

4. Мына заттар бауырда қарқынды түзіледі, олар қалай аталады?

CH₃                   CH₃                          CH₃

 |                         |                           |

C = O                CH₂OH               C = O

 |                         |                           |

CH₂                   CH₂                     CH₃

 |                         |

COOH               COOH

1. оксалоацетат, глутарат, ацетат

2. ацетоацетат, бета –оксибутират, ацетон

3. кетоглутарат, бутират, ацетат

4. ацетоацетат, цитрат, ацетон

5. ацетат, оксибутират, сукцинат

 

5. Май қышқылдарының синтезіне бастапқы зат ретінде қандай қосылыстар пайдаланбайды?

1. ацетил КоА және СО₂
2. АТФ және НАДФН₂
3. ацетоацетат және оксибутират
4. АТФ және СО₂
5. малонил КоА

 

6. Мына реакцияны қамтамасыз ету үшін не қажет:

кротонил -КоА - - - - - - > бутирил –КоА?

1. НАДФН2
2. дегидрогеназа
3. ацетил –КоА
4. су
5. АТФ

 

7. Қантты диабетте майлар алмасуының қандай өзгерістері орын алады?

1. май қышқылдарының синтезі жоғарылайды және кетон денелерінің түзілуі жоғарылайды
2. май қышқылдарының бета-тотығуы жылдамдайды және кетон денелерінің түзілуі жоғарылайды
3. кетон денелерінің түзілуі төмендейді және хиломикрондардың мөлшері жоғарылайды
4. хиломикрондардың мөлшері жоғарылайды және кетон денелерінің түзілуі төмендейді
5. ТЖЛП мөлшері төмендейді және кетон денелерінің түзілуі жоғарылайды

 

8. Көрсетілген қосылыстардың қайсысы май тканінде үшацилглицеридтердің синтезіне пайдаланбайды?

1. альфа –глицерофосфат
2. глицерин
3. май қышқылдары
4. фосфодиоксиацетон
5. ФАД

 

9. Бауырда альфа – глицерофосфаттың қандай айналу жолдары іске асырылмайды?

1. СО₂ және Н₂О –ға дейінгі катаболизмі
2. глюконеогенез
3. лецитин синтезі
4. үшацилглицеридтердің синтезі
5. кефалиндердің синтезі

 

10. Бір пациенттің қанында 5, 3 г/л жалпы липидтер, 1, 5 ммоль/л үшацилглицеридтер,

  5,6 ммоль/л холестерин, 690 мкмоль/л кетон денелері анықталған. Бұзылыстар бар ма      

   егер     болса, онда қандай?

1. липидтер көп
2.  үшацилглицеридтер көп
3. холестерин көп
4. кетон денелері көп
5. бұзылыстар жоқ

 

11.Қай ауруда қанда кетон денелердің құрамы жөғарлайды?

1.сфинголипидозда

2..гликогенозда

3.агликогенозда

4.қанты диабет

5.акромегалия

 

 

12. Фосфатидті қышқыл үшацилглицеридтердің синтезіне пайдаланылады, егер клеткада мына зат болмаса:

1. холин
2. глицерин
3. фосфор қышқылы
4.  глюкоза
5. қаныққан бос май қышқылдары

 

13. Бос май қышқылдары түзіледі:

1. цитраттан
2. фосфоглицерин альдегидінен (ФГА)
3. ацетил КоА (АУК)
4. НАДФН₂
5. бутираттан

 

14. Бос май қышқылдарының синтезінде НАДФН₂ –нің қайнар көзі болып табылады:

1. малатты шунт
2. гликолиз
3. ЦТК
4. пентозды цикл
5. Кори циклы

 

15. Кетон денелері болып табылады:

1. бета - тотығудың аралық өнімдері
2. бос май қышқылдарының синтезі үшін  ацетосірке қышқылының  қайнар көзі
3. глюконеогенездің субстраты
4. энергияның қайнар көзі
5. липонеогенездің субстраты

 

Ключи к тестам.

1.      5

2.      3

3.      4

4. 2

5.  3

6. 1

7. 2

8  5

9.  4

10.  4

11.  4

12 1

13.   3

14.    4

15 4