Ық қорғау қызметіндегі моральдық шарттың ерекшелігі

25.Құқық қорғау қызметкерлерін моральдық сайлаудың түсінігі және құрылысы. Мораль дегеніміз – адамның бір-біріне деген және қоғамға деген қатынасын, сондай-ақ таптық қоғамда өз тобымен партиясында және дұшпан топтар мен партияларға деген қатынастарын бейнелейтін қоғамдық сананың формасы. Мораль дегеніміз – адамның қоғамдағы мінез-құлқына қойылатын талаптар мен ережелер, нормалардың жиынтығы. Ол қоғамдық сананың ең көне түрі. Адамның, қоғамның немесе топтың алдында тұрған моральдық таңдау қажеттігін анықтайтын мақсаттардың ауқымы өте кең. Ол субъектілердің ортақтығы дәрежесімен де, маңыздылығымен де, күрделілік деңгейімен де сипатталады. Яғни, әртүрлі мақсаттарды адамгершілік бағалаудың бірдей болуы мүмкін емес. Құқық қорғау органдары мен олардың қызметкерлерінің алдында тұрған мақсаттар қылмыстылықпен күрес міндеттерімен тығыз байланысты, олар әлеуметтік маңызды сипатқа және терең гуманистік мазмұнға ие. Бірақ, бұл құқық қорғау органдары мен олардың қызметкерлерінің алдына қойылған мақсаттардың кез-келгені оң адамгершілік мазмұнға ие дегенді білдірмейді. Бұл мазмұн заңдылықты сақтауға, құқықтық сананың деңгейіне, қызметтің нысандары мен әдістеріне және басқа да көптеген факторларға байланысты. Әрекетті таңдау тәжірибелік жағынан да, адамгершілік жағынан да мейлінше тиімді болу үшін адам мүмкін әрекеттердің барлық түрлерін танып, одан кейін солардың ішінен өз көзқарасы бойынша ең жақсысын таңдап алуы тиіс. Қылмыстылықпен күрестің ерекшеліктері таңдау түрлерін таңдауға бірқатар ерекшеліктерді енгізеді. Олардың ішіндегі ең бастысының мәні мынада: құқық қорғау органдары қызметкерлеріне таңдау түрлерінің барлығын анықтау қиын жағдайларда жиі моральдық таңдау жасауына тура келеді.

26.Құқық қорғау қызметіндегі ізгілік шиеленістер. Құқық қорғау қызметі қылмыскерлермен күресуінің, арнайы күшқұралдарды қолдануы нәтижесінде өз қызметкерлерін адамгершілік келіспеушілік жағдайына жиі алып келеді. Адамгершілік келіспеушіліктің ерекшелігі — белгілі бір жағдайдағы моральдық нормаға негізделген әрекеттің басқа бір норманы бұзуы. Бұл жердегі күрделілік адамның кейбір адамгершілік нормаларды білмеуі салдарынан таңдау жасай алмауында емес, тіпті, оның моральдық талаптарды орындағысы келмейтінінде де емес, мәселе — осы талаптардың бір-біріне қайшы келмеуін болдырмаудың қажеттігінде. Мысалға, құқық қорғау органдарының қызметкері сезіктінің немесе айыпталушының пәтеріне тінту жасауға келгенде төсек тартып жатқан науқас адамды көрді делік. Оның алдында мынадай таңдау тұрады: заң талаптарын орындай отырып, қатты науқас болсадағы, сол тұлғаның төсегіне тінту жасау немесе адамгершілік көзқарастар негізінде төсекті тінтуден бас тарту. Құқық қорғау органдары қызметкері үшін кәсіби мәні бар шиеліністердің қатарынан сыртқы және ішкі шиеліністерді атауға болады. Сыртқы шиеліністер адамдар арасындағы адамгершілік шиелінстер ретінде көрініс табады. Ал ішкі келіспеушіліктер - олардың қайнар көзі болып тұлғаның жүріс-тұрысының бір-біріне бағынышты себептерінің күрделілігі, әртүрлі сипатта болуы табылады.Келіспеушілік жағдайдан ең жақсы, оңтайлы жолмен шығу үшін тұлғаның өз мүдделерін ескермеуге талпынысы ғана емес, сонымен қатар, қоғамның тұлғаның мүдделерін қанағаттандыруға деген ұмтылысы да қажет.

 

 

27.Құқық қорғау қызметіндегі мақсаттар мен амалдардың байланысы. Таңдау жағдайында қабылданған шешімді жүзеге асыру үшін қойылған мақсатқа жетудің белгілі бір құралдары қажет. Этикалық ой тарихы мақсат пен құралдардың өзара байланысы туралы мәселеге қатысты екі баламалық жауап ұсынған. Олар макиавеллизм концепциясынан және абстрактілі гуманизмнен көрініс тапқан. Бірінші бағыт “мақсат кез-келген құралды ақтайды” қағидасы түрінде белгілі. Бұл бағытқа сәйкес, құралдар мақсатқа тәуелді, оған бағынады, ал мақсат құралдардан тәуелсіз. Екінші концепция жоғарыдағы концепцияға қарама-қарсы бағытты ұстанған, бұған сәйкес, ешқандай мақсат оған жету құралдарын ақтай алмайды. Құралдар мақсаттан толығымен тәуелсіз және өзіндік оң немесе теріс құндылыққа ие. Есімін “мақсат кез-келген құралды ақтайды” қағидасымен байланыстыратын Макиавеллидің өзі де мақсатқа жету барысында қолданатын құралдардың адамгершілік мазмұнын толығымен есепке алмауға қарсы болған. Адамның, қоғамның және мемлекеттің қауіпсіздігін қорғауға байланысты адал ниетті мақсаттардың болуы да құқық қорғау органдары қолданатын құралдар мен әдістерді қоғамдық пікірдің теріс бағалауынан құтқармайды. Мейлінше дұрыс деп мақсат пен құралдардың объективті түрдегі байланысын, диалектикалық әрекеттесуін танитын көзқарасты атаған дұрыс болар. Мақсат құралдардың құрамын анықтап, олардың адамгершілік мазмұнына мән береді.Қылмыстылықпен күрес пен мәжбүрлеуді мақсат пен құрал түрінде қарастырсақ, мұндай теріс бағалау жоғалып кетеді. Егер сот біреуді тонағаны үшін қылмыскерді бас бостандығынан айыру жазасына кессе — бұл әділ жаза, мұнда құрал (мәжбүрлеу түріндегі түрмеде қамау) мен мақсаттың (қылмыстылықпен күрес) сәйкестігі көрінеді. Ал, керісінше, көшені тыйым салған жерден кесіп өту үшін бас бостандығынан айыру әділетсіз жаза ретінде қабылданады, себебі, бұл жағдайда мақсат пен құралдың сәйкестігі қағидасы бұзылады.

28.Құқық қорғау органында құқықтық мәжбүрлеуге ізгі жол беру. Құқық қорғау қызметіндегі мәжбүрлеу шараларын – қылмыстылықпен күресте арнайы құрал ретінде пайдалану мәселесі ерекше орын алады. Бір жағынан, бұл құралдарды құқыққорғау қызметінде қолдану объективті жағдайлармен байланысты, ал екінші жағынан, бұл шаралардың, сезікті немесе қылмыс жасалған болса да, азаматтардың жеке бостандықтарына нұқсан келтіретіні белгілі. Бірақ, құқықтық мәжбүрлеу шараларын қолдану құқыққорғау органдары қызметкерлерінің өздеріне де теріс әсер етеді. Нақты айтқанда, моральдық сананың өзгеруі, тіпті, кейбір жеке қасиеттерінің өзгеруі де орын алуы мүмкін. М., кез келген мәжбүрлеуді қолдануға, азаматтардың жеке және қоғамдық өміріне қол сұғушылыққа дағдылар пайда болуы мүмкін, адам бостандығы құндылығының төмендеуі орын алуы мүмкін. Сондықтан, «зұлымдыққа күшпен қарсы тұру» мәселесіне ерекше көңіл бөлген орыс ойшылы И.А.Ильин «тек ең жақсы адамдар ғана осы қызметті өзгермей жүзеге асыра алады» деп ескерген. Олар өздерінің қызметі қай жерде, неден және неліктен шындық жолынан мүлт кеткенін білуі және мұны зұлымдықпен күрес қажет ететінін шекте ғана болдырмауы керек. Бұл мәселе тек құқықтық мәжбүрлеу шаралары мен жедел іздестіру құралдарын қолдану мүмкіндігі туралы ғана емес, әрбір нақты жағдайдағы оларды қолданудың негізділігі мен шегі туралы болуы керек.

29.Құқық қорғау органындағы қызметтік ұжымның түсінігі және оның негізгі кәсіби ізгілік мінездемелері. Құқық қорғау органындағы қызметтік ұжым - ол бір қызметтегі адамдардың қызмет атқаруы. Құқық қорғау органындағы қызметтік ұжымға қойылатын этикалық талаптарды бастық пен оның бағыныстыларымен арасындағы қарым- қатынас ережесімен сәйкестендіруге болады.Бастықтың жүріп – тұру ережесіне келесілерді жатқзуға болады:

үйрету және олардан үйрену

бағыныстыларына айқайлап, балағат сөздер айтпау

талап ету

оларды итермелемей, оларды еттіп жүру

олармен қатынаста ұстамды болу

өзін- өзі бағалауда қарапайым болып, бірақ бағыныстыларындағыларды бағалағанда ашық болу

олармен қарым- қатынас жасай білу

рқырсық болмай, принципиалды болу керек

Бағыныстылардың жүріп – тұру ережесіне келесілерді жатқзуға болады:

1. бастықты сыйлау, оған жағымпазданбау

2. сыпайы болу

3. өзін абыроймен ұстау, өркөкіректілік көрсетпеу

4. қарапайым болу

5. шыншыл болу керек

6. атқарушылық қасиетке ие болу к/к.

 

 

30.Құқық қорғау органындағы қызметтік ұжымдардың тиімділік қызметті анықтайтын негізгі кәсіби ізгілік шарттар мен жағдайлар. Құқық қорғау органындағы қызметтік ұжым - ол бір қызметтегі адамдардың қызмет атқаруы. Құқық қорғау органындағы қызметтік ұжымға қойылатын этикалық талаптарды бастық пен оның бағыныстыларымен арасындағы қарым- қатынас ережесімен сәйкестендіруге болады.Бастықтың жүріп – тұру ережесіне келесілерді жатқзуға болады:

үйрету және олардан үйрену

бағыныстыларына айқайлап, балағат сөздер айтпау

талап ету

оларды итермелемей, оларды еттіп жүру

олармен қатынаста ұстамды болу

өзін- өзі бағалауда қарапайым болып, бірақ бағыныстыларындағыларды бағалағанда ашық болу

олармен қарым- қатынас жасай білу

рқырсық болмай, принципиалды болу керек

Бағыныстылардың жүріп – тұру ережесіне келесілерді жатқзуға болады:

1. бастықты сыйлау, оған жағымпазданбау

2. сыпайы болу

3. өзін абыроймен ұстау, өркөкіректілік көрсетпеу

4. қарапайым болу

5. шыншыл болу керек

6. атқарушылық қасиетке ие болу к/к.

31.Құқық қорғау органындағы қызметтік ұжымдардың моральдық климаты және кәсіби ізгілік әлеует. Құқық қорғау органындағы қызметтік ұжым - ол бір қызметтегі адамдардың қызмет атқаруы. Құқық қорғау органындағы қызметтік ұжымға қойылатын этикалық талаптарды бастық пен оның бағыныстыларымен арасындағы қарым- қатынас ережесімен сәйкестендіруге болады.Бастықтың жүріп – тұру ережесіне келесілерді жатқзуға болады:

үйрету және олардан үйрену

бағыныстыларына айқайлап, балағат сөздер айтпау

талап ету

оларды итермелемей, оларды еттіп жүру

олармен қатынаста ұстамды болу

өзін- өзі бағалауда қарапайым болып, бірақ бағыныстыларындағыларды бағалағанда ашық болу

олармен қарым- қатынас жасай білу

рқырсық болмай, принципиалды болу керек

Бағыныстылардың жүріп – тұру ережесіне келесілерді жатқзуға болады:

1. бастықты сыйлау, оған жағымпазданбау

2. сыпайы болу

3. өзін абыроймен ұстау, өркөкіректілік көрсетпеу

4. қарапайым болу

5. шыншыл болу керек

6. атқарушылық қасиетке ие болу к/к.

 

 

32.Ізгілік қатынас қоғамдық қатынатың бір түрі ретінде. Этика философиядан туындайтын дербес ғылым саласы, оның пәні – мораль,яғни өнегелі кқатынастары, демек адамдардың өміріндегі қоғамдық сананың ерекше нысаны. Өнегелік – моральдық идеялардың, көздемелер мен бекімелердің әлеуметтік өмірдің әр қилы нысандарында нақты іске асуын білдіреді. Ғалымдар мораль мен өнегелі синонимдес деп қарастырады. Мораль дегеніміз – адамның бір-біріне деген және қоғамға деген қатынасын, сондай-ақ таптық қоғамда өз тобымен партиясында және дұшпан топтар мен партияларға деген қатынастарын бейнелейтін қоғамдық сананың формасы.Басқаша айтқанда мораль дегеніміз – адамның қоғамдағы мінез-құлқына қойылатын талаптар мен ережелер, нормалардың жиынтығы.

33.Құқық қорғау органындағы қызметтік ұжымның ізгілік қарым қатынас ерекшелігі. Құқық қорғау органдары қызметкері тұлғаны, қоғамды және мемлекетті қорғаудың объективтік қажеттіктерінен туындайтын, мемлекеттік-құқықтық талаптармен және адамгершілік ішкі сезімдермен толықтыруға міндетті. Қоғамдық борышқа деген қатынас тек тұлға туралы ғана емес, сонымен қатар, ұжым туралы, қоғамның рухани күштері туралы мәліметтер бере алады. Құқық қорғау органдарында борышқа олардың қызметкерлерінің қызметін тікелей реттеуші құрал ретінде негізгі мән беріледі. Құқық қорғау органдары қызметкерлерінің жүріс-тұрысының механизмі, олардың ұжымындағы адамгершілік қатынастардың мәні үш маңызды факторға негізделеді:

— қызметкердің ұжымнан, мемлекеттен және қоғамнан тәуелділігі, абырой сезімінен көрініс табатын оның қоғамдық қолдауға мүдделілігі;

— объективтік анықталған мүмкіндіктер түрінің шегінде қызметкердің белгілі бір жүріс-тұрыс түрін таңдау мүмкіндігінен көрініс табатын тәуелсіздігі, бостандығы;

— өз әрекеттерінің “еркіндігінің” нәтижелері мен салдары үшін қызметкерлердің жауапкершілігі, яғни, әрбір жекелеген қызметкердің ұжым мен қоғам қалыптастырған адамгершілік нормалар шегінде өзінің моральдық таңдауына жауап беру міндеті.

34.Қызметтік ұжымдағы ізгілік қатынасты басқарудың түсінігі мен тәртібі. Қызметтік ұжымдағы ізгілік қатынасты басқару дегеніміз ол ұжымда болып жатқан процесстерді, әрекеттерді, өзгерістерді ретке келтіріп, жүйеге келтіру. Оны реттеу маңызды болып табылады, себебі қандай да жақсы механизм болмасын оны басқарудың маңызы зор,оны жөнге келтіріп отырмаса ол ерте ме кеш пе өзінің жөнді түрде жұмыс істеуін қояды, сол себепті оны реттеу керек. Оның жүргізу тәртібіне келетін болсақ ұжым арасында бірқалыпты жақсы атмосфераны сақтау үшін бірқатар іс шаралар жүргізу керек. Мысалы, белгілі уақытта, жерде мүмкіндігінше адам жина оларға дәрістер,тренингтер өткізу және т.б. оны жүргізу мен әр түрлі мінезді адамдармен қарым қатынасқа түсу оңайға түспейді. Осы органдарда ізгілік этика категориясы ретіде басты орынды иеленеді. Қоғамдық борышқа деген қатынас тек тұлға туралы ғана емес, сонымен қатар, ұжым туралы, қоғамның рухани күштері туралы мәліметтер бере алады. Құқық қорғау

 

 

35.Жетекші қызметтік ұжымдағы ізгілік қатынастарды ұйымдастырушы ретінде. Ұжымда болып жатқан жағдайлар, оқиғалар мен іс әрекеттерді ретке келтіретін олады зерттеп, талдап, тұырымдап ретке келтіретін адам ол ұжым жетекшісі. Осы өз ұжымында болып жатқан өзгрістерді біліп талдайтын да ол. БасШы міндетті түрде өз көшбасшылық қасиеттерін көрсетіп қана қоймай, өз қарамағындағы азаматтарға жқмыс істейтіндей жағдай жасауы керек. Осы жұмыста рахаттанып, ляззат алатындай атмосфера болған жағдайда олардың да жұмыс істеуге деген талпынысы арта түседі. Ұжымның басқа мүшелерімен араласуға деген талпынысы пайда болады.ізгілік принципін ұстану ең алдымен жетекшіден басталады, өз қарамағындағы адамдарға қандай көзқараста болса, қалай сөйлессе, қалай қарым қатынас жасаса оның адамдары соған сәйкес әрекет етіп,жұмыс істеп, өзара қарым қатынасқа түседі.жетекші ең алдымен өз сөзіне берік адам болуы керек. Сөзінде тұратын адам! Бұл — адамның маңызды қасиеті, тіпті, оны кейде абырой түсінігімен теңестіріп жатады. Сөз бердің бе — сөзіңде тұр, уәде бердің бе — орында. әйтпесе, адамдар сені сыйлаудан қалады және өтірікші, бос сөздің адамы деген атқа қаласың. Құқық қорғау органдары қызметкерлерінің абыройын құртатын басты кемшілік — айтқан сөзінде тұрмау. Ақыр аяғында мұндай қызметкер беделінен айырылады.

36.Құқық қорғау органындағы қызметтік ұжымдағы жеткшінің негізгі қызмет ережелері. Құқық қорғау органының жетекшісінің негізгі жүріс-тұрыс ережелері:

бетараптылығы

істі шешу кезінде өз сеніміне берілуі

сөзде тұратындығы

басқа мүшелермен сыйластық қарым қатынаста болуы

сыпайылық таныту

адал болу

өз қарамағындағы мамандарды құрметтеуі

өз мүддесін қозғамауы

бәріне тең қарауы

қарым қатынасты жүйеге келтіріп реттеуі

басшылықты тиянақты жүзеге асыруы

 

37.Құқық қорғау органы қызметкерлерінің ізгілік мәдениетінің түсінігі. Құқық қорғау қызметі қылмыскерлермен күресуінің, арнайы күшқұралдарды қолдануы нәтижесінде өз қызметкерлерін адамгершілік шиелініс жағдайына жиі алып келеді. Адамгершілік шиеліністің ерекшелігі — белгілі бір жағдайдағы моральдық нормаға негізделген әрекеттің басқа бір норманы бұзуы. Бұл жердегі күрделілік адамның кейбір адамгершілік нормаларды білмеуі салдарынан таңдау жасай алмауында емес, тіпті, оның моральдық талаптарды орындағысы келмейтінінде де емес, мәселе — осы талаптардың бір-біріне қайшы келмеуін болдырмаудың қажеттігінде. Мысалға, құқық қорғау органдарының қызметкері сезіктінің немесе айыпталушының пәтеріне тінту жасауға келгенде төсек тартып жатқан науқас адамды көрді делік. Оның алдында мынадай таңдау тұрады: заң талаптарын орындай отырып, қатты науқас болсадағы, сол тұлғаның төсегіне тінту жасау немесе адамгершілік көзқарастар негізінде төсекті тінтуден бас тарту. Моральдық шиеліністерді шешуде қоғамдық мүдденің жеке мүддеден үстемдігі туралы ереже көп жағдайда орын алады. Шиелініс жағдайды көбінесе жеке мүдделерге зиян келтіре отырып шешу орын алады. әрине, қоғамдық мүдде жеке мүддеге қарағанда әлдеқайда маңызды.

38.Құқық қорғау органы қызметкерлерінің ізгілік мәдениетінің құрылысы. Құқық қорғау қызметі қылмыскерлермен күресуінің, арнайы күшқұралдарды қолдануы нәтижесінде өз қызметкерлерін адамгершілік шиелініс жағдайына жиі алып келеді. Адамгершілік шиеліністің ерекшелігі — белгілі бір жағдайдағы моральдық нормаға негізделген әрекеттің басқа бір норманы бұзуы. Оның алдында мынадай таңдау тұрады: заң талаптарын орындай отырып, қатты науқас болсадағы, сол тұлғаның төсегіне тінту жасау немесе адамгершілік көзқарастар негізінде төсекті тінтуден бас тарту. Құқық қорғау органдары қызметкері үшін кәсіби мәні бар шиеліністердің қатарынан сыртқы және ішкі шиеліністерді атауға болады. Сыртқы шиеліністер адамдар арасындағы адамгершілік шиелінстер ретінде көрініс табады. Ал ішкі шиеліністер - олардың қайнар көзі болып тұлғаның жүріс-тұрысының бір-біріне бағынышты себептерінің күрделілігі, әртүрлі сипатта болуы табылады. Ішкі шиеліністің ерекшелігі — оған тұлға өзі дұрыс деп санайтын құндылықтардың, нормалардың күресі тән. Ал сыртқы шиелініске өзінің көзқарастарына қайшы сенімдердің, көзқарастардың, құндылықтардың, идеялардың дұрыстығын жоққа шығару тән. Моральдық шиеліністерді шешуде қоғамдық мүдденің жеке мүддеден үстемдігі туралы ереже көп жағдайда орын алады. Жеке мүддені қоғамдық мүддеге бағындыру — шешімі қиын жағдайларда жиі кездесетін мәселе. Шиеліністі жағдайдан ең жақсы, оңтайлы жолмен шығу үшін тұлғаның өз мүдделерін ескермеуге талпынысы ғана емес, сонымен қатар, қоғамның тұлғаның мүдделерін қанағаттандыруға деген ұмтылысы да қажет. Осындай, тұлғаның қоғамға, қоғамның тұлғаға дұрыс қатынасы жағдайында ғана дұрыс моральдық таңдау жүзеге асырылады

39.Кәсіби ізгілік деформацияның көрсеткіші мен оның себептері негізгі фактор ретінде. Борыш - әрдайым міндет, міндеттілік, жауапкершілік негіздерімен ұштасады.Құқық қорғау органдары қызметкерінің борышы-тұлғаны, қоғамды және мемлекетті қорғаудың объективтік қажеттіктерінен туындайтын, мемлекеттік-құқықтық талаптармен және адамгершілік ішкі сезімдермен толықтылыратын ерекше міндет. ҚҚО қызметкерлерінің адамгершілік қатынасының мәні үш маңызды факторға негізделеді: қызметкердің ұжымнан, мемлекеттен және қоғамнан тәуелсіздігі, абырой сезімінен көрініс табатын оның қоғамдық қолдау/ға мүдделілігі; объективтік анықталған мүмкіндіктер шегінде қызметкердің белгілі бір жүріс-тұрыс түрін таңдау мүмкіндігінен көрініс табатын тәуелсіздігі мен бостандығы; өз әрекеттерінің еркіндігінің нәтижелерімен салдары үшін қызметкерлердің жауапкершілігі, яғни ұжым мен қоғам қалыптастырған адамгершілік нормалар негізінде өзінің моральдық таңдауына жауап беру міндеті. Өз этикалық қасиеттерімізге орай біздің қылықтарымызды сынайтын немесе қорғайтын ішкі дауыс ұятты білдіреді. Ұят адамның ішк дауысы, қайырымдылықты іштей анықтау үрдісі. Сонымен, ұят — бұл біздің өзімізге өзіміз беретін жауабымыз. Бұл бізден жемісті өмір сүруді, толық және үйлесімді дамуды талап ететін біздің нағыз «Меніміздің» дауысы.Бұл біздің адалдығымыздың қорғаны, өзімізге тұра алу қабілеті.

40.Құқық қорғау органы қызмекерлерінің кәсіби әдебінің негізгі қағидалары мен нысаны. Кәсіби этика деп – белгілі бір қауымдастықтың арасында қалыптасқан қызмет функцияларын ж. а. Барысында моральдық- ізгілік талаптарынан туындайтын, ұстауға міндетті мінез-құлық үлгілерін айтуға болады. Құқық қорғау органдарының кәсіби қызметі – мемлекеттік қызмет болып табылады. Құқық қорғау қызметі мемлекеттің тұрақтылығын қамтамасыз ету құралы десе де болады, сондықтан мемлекет құқық қорғау органдарының қызметін жақсарту мақсатында қайта дайындау және қызметкерлердің білімін, кәсіби деңгейін, біліктілік дәрежесін арттыру болып табылады. Бұл талап барлық құқық қорғау жүйесінің буындарына және жеке әр-бір қызметкерге қатысты талап болып табылады. Құқық қорғау органдары қызметінің негізгі мәні олардың атауынан айқын көрінеді: бұл мемлекеттің маңызды конституциялық міндеті — адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғауды және сақтауды жүзеге асыру. Олардың басқа да қалған функциялары — қоғамдық тәртіпті сақтау, меншікті қорғау, қылмыстылықпен күрес, қоғамға қарсы бағытталған құбылыстардың алдын алу және т.б.— осы маңызды міндеттің элементтері. Құқық қорғау органдары өз қызметін жүзеге асыруда мынадай негізгі әдістерді қолданады: құқықбұзушылықтардың алдын алу (яғни, азаматтармен тәрбие жұмыстарын жүргізу) және ерекше жағдайларда тікелей зорлау нысанын иеленетін мәжбүрлеу санкцияларын қолдану. Құқық қорғау органы қызмекерлерінің кәсіби әдебінің негізгі қағидалары:

Жүктелген құқықтар мен міндеттерді атқару кезінде заңдылықтың жоғары болуы

Адамдар ме азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын, қоғам мен мемлекеттің мүдделерін қылмыстық және өзге де құқыққа қайшы қол сұғушылықтан қорғау міндеттілігі

Құқық қорғау органдарындағы құқық қорғау қызметін ұйымдастыруды бірдейлендіру

құқық қорғау қызметіндегі субординация (бағыныстылық)

Мемлекеттік органдармен, лауазымды тұлғалармен, ұйымдармен, азаматтармен өзара байланыс