па спецыяльнасці “Журналістыка” (друкаваныя СМІ).

Пытанні да комплекснага дзяржаўнага экзамену

 

1. Журналістыка як сацыяльны інстытут: асноўныя мэты і задачы журналістыкі, структурныя асаблівасці, нарматыўныя дакументы, якія рэгулююць дзейнасць СМІ.

2. Асаблівасці ўзаемадзеяння грамадскай думкі і журналістыкі: грамадская думка як спецыфічны стан грамадскай свядомасці, журналістыка як сродак грамадскага выхавання.

3. Гістарычныя тыпы журналістыкі: феадальна-манархічны, рэлігійна-клерыкальны, буржуазны, сацыялістычны.

4. Характарыстыка тэорый журналістыкі паводле працы “Чатыры тэорыі прэсы” Ф. Сіберта, Т. Піцярсона, У. Шрама: аўтарытарная, лібертарыянская, сацыяльная, камуністычная.

5. Спецыфіка інфармацыі ў журналістыцы. Масавая інфармацыя як частка сацыяльнай. Віды журналісцкай інфармацыі і іх асаблівасці.

6. Фарміраванне сацыяльнай пазіцыі журналіста. Каменціраваная інфармацыя. Некаменціраваная інфармацыя. Праблема прынцыповасці журналіста.

7. Характарыстыка прынцыпаў журналістыкі: гуманізм, патрыятызм, дэмакратызм, праўдзівасць, аператыўнасць і іншыя.

8. Агульная характарыстыка функцый журналістыкі. Падыходы да класіфікацый функцый журналістыкі.

9. Прафесійная этыка журналіста. Прынцыпы і правілы журналісцкай этыкі. Этычныя кодэксы журналістыкі.

10. Асноўныя палажэнні Закона Рэспублікі Беларусь “Аб сродках масавай інфармацыі”.

11. Прававое рэгуляванне дзейнасці СМІ (Законы Рэспублікі Беларусь “Аб сродках масавай інфармацыі”, “Аб інфарматызацыі” і іншыя прававыя дакументы).

12. Аўтарскае права ў журналістыцы. Паняцце “аўтарскае права”. Гісторыя ўзнікнення аўтарскага права. Міжнародная ахова аўтарскіх правоў. Журналісцкі твор як аб’ект прававой аховы. Праблема аховы аўтарскіх правоў у СМІ.

13. Журналісцкі твор як аб’ект аховы аўтарскіх правоў. Функцыянаванне Закона Рэспублікі Беларусь “Аб аўтарскім праве і іншых сумежных правах”. Узнікненне аўтарскага права. Знак аховы аўтарскага права. Маёмасныя і немаёмасныя правы.

14. Паняцце рэдакцыі СМІ: мэты, задачы, структура. Творчы персанал рэдакцыі.

15. Параўнальная характарыстыка асаблівасцей прэсы, радыёвяшчання, тэлебачання, прэсы ў сетцы Інтэрнэт.

16. Асноўныя прынцыпы тыпалогіі сродкаў масавай інфармацыі. Характарыстыка сегментаў прэсы.

17. Характарыстыка дзейнасці неперыядычных друкаваных СМІ. Значэнне неперыядычнага друку ў сістэме журналістыкі.

18. Спецыфіка кнігі як сродка масавай інфармацыі. Гісторыя кнігі, лёс кнігі як сродка масавай інфармацыі.

19. Спецыфіка альманаха, зборніка як сродкаў масавай інфармацыі. Характарыстыка неперыядычных друкаваных сродкаў масавай інфармацыі, якія выходзяць на сучасным этапе на Беларусі.

20. Газета як від перыядычнага выдання. Гісторыя ўзнікнення газет (рукапісныя, друкаваныя выданні). Асноўныя тыпы газет.

21. Характарыстыка часопіса як СМІ (выдзеліць і ахарактарызаваць асноўныя сегменты).

22. Радыёвяшчанне ў сістэме журналістыкі. Функцыі радыёвяшчання. Агульная характарыстыка радыёвяшчання на Беларусі.

23. Гісторыя беларускага радыёвяшчання. Характарыстыка сучаснага стану радыёвяшчання Беларусі: асноўныя напрамкі дзейнасці дзяржаўнага радыё, асаблівасці функцыянавання недзяржаўных (камерцыйных) радыёстанцый, прыход на беларускі рынак расійскіх радыёстанцый.

24. Жанры і формы радыёжурналістыкі. Інфармацыйныя жанры радыёжурналістыкі. Аналітычныя жанры радыёжурналістыкі. Дакументальна-мастацкія жанры радыёжурналістыкі. Формы радыёжурналістыкі.

25. Тэлебачанне ў сістэме журналістыкі. Функцыі тэлебачання. Асаблівасці тэлевізійнай публіцыстыкі. Перспектыўныя кірункі развіцця тэлебачання.

26. Асноўныя этапы стварэння і развіцця беларускага тэлебачання. Спецыфіка дзейнасці беларускага рэгіянальнага тэлебачання.

27. Інтэрнэт як крыніца пошуку інфармацыі. Значэнне Інтэрнэту ў рабоце журналіста. Тыпы он-лайнаўскіх рэсурсаў. Гісторыя ўзнікнення і развіцця Інтэрнэт-журналістыкі.

28. Інтэрнэт як сродак распаўсюджання інфармацыі. Он-лайнаўская журналістыка. Сеткавая прэса Беларусі.

29. Інфармацыйныя агенцтвы: асноўныя задачы і функцыі, асаблівасці работы. Гісторыя ўзнікнення інфармацыйных агенцтваў.

30. Дзейнасць беларускіх інфармацыйных агенцтваў (БелТА, БелаПАН, Агентство финансовых новостей (АФН), “Интерфакс-Запад” і іншЫЯ), спецыфіка іх дзейнасці.

31. Гісторыя стварэння і накіраванасць дзейнасці інфармацыйнага агенцтва “БелТА”.

32. “Жоўтая прэса” як з’ява ў кантэксце “новага журналізму”. Асаблівасці функцыянавання жоўтай прэсы на Беларусі.

33. Эканамічныя ўмовы і магчымасці рэалізацыі права на свабоду ў журналісцкай дзейнасці. Праблема свабоды друку і журналісцкай дзейнасці. Сацыяльна-творчыя фактары свабоды сродкаў масавай інфармацыі.

34. Аўдыторыя як аб’ект журналістыкі.Паняцце аўдыторыі, віды аўдыторыі ў журналістыцы. Метады і сродкі вывучэння аўдыторыі СМІ.

35. Дзейснасць і эфектыўнасць журналістыкі. Узаемазалежнасць эфектыўнасці і дзейнасці і шляхі іх павышэння.

36. Характарыстыка рэлігійнага сегмента прэсы на Беларусі (на прыкладзе праваслаўных выданняў).

37. Маладзёжная прэса Беларусі на сучасным этапе: праблематыка, жанры, дызайн.

38. Жанры журналістыкі (агульная характарыстыка). Праблема класіфікацыі жанраў журналістыкі.

39. Інфармацыйныя жанры журналістыкі. Спецыфіка навінаў. Характарыстыка інфармацыйных жанраў у перыядычных друкаваных выданнях, на радыё, у тэлежурналістыцы.

40. Аналітычныя жанры журналістыкі. Характарыстыка аналітычных жанраў у перыядычным друку, на радыё, у тэлежурналістыцы.

41. Мастацка-публіцыстычныя жанры журналістыкі. Характарыстыка мастацка-публіцыстычных жанраў у перыядычным друку, на радыё, у тэлежурналістыцы.

42. Змест і форма журналісцкага твора. Спецыфіка журналісцкага твора: асноўныя кампаненты. Асаблівасці формы журналісцкага твора (жанр, кампазіцыя, стыль).

43. Працэс стварэння твора. Рэалізацыя задумы журналісцкага твора. Тэма, ідэя журналісцкага твора.

44. Журналістыка як спецыялізаваная галіна творчай дзейнасці. Творчая індывідуальнасць журналіста. Тыпалогія творчасці ў журналістыцы. Рэдактарская, арганізатарская, аўтарская дзейнасць журналіста.

45. Прафесійныя абавязкі журналіста. Арганізатарская работа журналіста. Рэдактарская дзейнасць работніка СМІ. Аўтарская сфера дзейнасці журналіста.

46. Прафесійныя арганізацыі журналістаў. Характарыстыка дзейнасці сусветных прафесійных арганізацый журналістаў. Асаблівасці арганізацыі і функцыянавання грамадскага аб’яднання “Беларускі саюз журналістаў”.

47. Узнікненне перыядычнага друку на Беларусі (“Навіны грозныя...”, “Кур'ер Віленскі”, “Гродзенская газета” і іншыя). Выхад губернскіх ведамасцей.

48. Дзейнасць Кастуся Каліноўскага як рэдактара і выдаўца. Газета «Мужыцкая праўда» (1862-1863) – рэвалюцыйна-дэмакратычны друкаваны орган беларускага народа. Жанрава-тэматычныя і мастацкія асаблівасці выдання. Значэнне газеты «Мужыцкая праўда» ў гістарычным працэсе на Беларусі.

49. Журналістыка Беларусі другой паловы XIX ст. («Виленский вестник», «Губернские ведомости», «Минский листок» і іншыя).

50. Гісторыя стварэння і развіцця газеты “Наша ніва”. Пісьменнікі і публіцысты ў «Нашай ніве» – Янка Купала, Якуб Колас, Ядвігін Ш., Максім Гарэцкі, Цішка Гартны і іншыя. Значэнне газеты для развіцця беларускай журналістыкі.

51. Беларуская журналістыка ў гады Вялікай Айчыннай вайны (І941-І945 гг.).

52. Выбар тэмы і яе распрацоўка. Паняцце выбару тэмы ў шырокім і вузкім значэнні. Адпаведнасць тэмы задачам моманту, профілю выдання, запатрабаванням аўдыторыі. Распрацоўка тэмы.

53. Факт – дакументальная аснова журналістыкі.

54. Інтэрв'ю як метад журналістыкі. Віды інтэрв'ю.

55. Правядзенне інтэрв'ю. Пастаноўка пытанняў, выслухоўванне адказаў, назіранне, фіксацыя звестак. Тры этапы інтэрв'юіравання: пачатковая, сярэдняя ці асноўная частка гутаркі, заключэнне.

56. Асаблівасці падрыхтоўкі да інтэрв’ю, патрабаванні да пытанняў інтэрв’ю, іх віды.

57. Інтэрв’ю як жанр у журналістыцы. Унутрыжанравыя віды інтэрв'ю. Спецыфіка інфармацыйнага, аналітычнага і партрэтнага інтэрв’ю.

58. Майстэрства загалоўка. Паняцце “загаловак”, функцыі, структура загаловачнага комплексу, віды загалоўкаў.

59. Метады журналісцкай дзейнасці (назіранне, інтэрв’ю, праца з дакументамі і іншыя).

60. Характарыстыка дзейнасці рэгіянальнай прэсы на сучасным этапе (рэгіён на выбар студэнта).

61. Характарыстыка крыніц інфармацыі, якія выкарыстоўвае журналіст (дакументы, матэрыялы СМІ, он-лайнаўскія рэсурсы і іншыя).

62. Лід як кампанент журналісцкага тэксту. Віды лідаў.

63. Аргументацыя ў журналістыцы. Паняцце “аргумент”, аргумент як элемент доказу, віды аргументаў, якія выкарыстоўваюцца ў журналісцкім творы.

64. Асаблівасці нагляднай навіны. Рэпартаж. Галоўная асаблівасць рэпартажнага адлюстравання. Аператыўны і сінтэзаваны рэпартаж. Віды рэпартажаў.

65. Навіна і інфармацыя (паняцце “навіна”, віды інфармацыі ў журналістыцы).

66. Навіны ў падрабязнасцях. Справаздача. Віды справаздач. Унутрыжанравыя віды справаздачы. Хранікальная справаздача. Разгорнутая справаздача. Вынас найбольш цікавых выступленняў за рамкі справаздачы. Патрабаванні да літаратурнага афармлення справаздачы.

67. Сціслая навіна: структура і варыянты. Асаблівасці заметкі як інфармацыйнага жанру журналістыкі. Асноўнае прызначэнне заметкі. Падзел заметак на ўнутрыжанравыя віды. Хранікальныя заметкі. Стандартная заметка. Дэталізаваная заметка.

68. Гісторыя рускай журналістыкі першай паловы ХХ ст.: журналістыка ў перыяд Лютаўскай і Кастрычніцкай рэвалюцый, савецкія СМІ ў перыяд таталітарызму, Вялікай Айчыннай вайны.

69. Гісторыя рускай журналістыкі другой паловы ХХ ст. – пачатку ХХІ ст: пасляваенны перыяд савецкай журналістыкі, радыё, тэлебачанне і друкаваныя СМІ ў перыяд Перабудовы. СМІ Расійскай Федэрацыі.

70. Лагічныя і псіхалагічныя асновы рэдагавання: спецыфіка працы рэдактара друкаваных СМІ.

Літаратура.

 

І. Асноўная.

1. Ахмадулин Е.В. Краткий курс теории журналистики. Учебное пособие. / Е.В. Ахмадулин. – М.: МарТ, 2006.

2. Ворошилов, В.В. Журналистика / В.В. Ворошилов. – СПб.: Изд-во Михайлова В.А., 2002.

3. Дубовик, В.И. Основы журналистики / В.И.Дубовик – Минск: Современные знания, 2005.

4. Корконосенко, С.Г. Основы журналистики: Учебник для вузов / С.Г. Корконосенко. – М.: Аспект Пресс, 2001.

5. Прохоров, Е.П. Введение в теорию журналистики: Учебное пособие. / Е.П. Прохоров – М.: РИП-холдинг, 2001.

6. Социология. Учеб. пособие. / А.Н. Елсуков, Е.М. Бабосов, А.Н. Данилов и др. Под ред. А.Н. Елсукова. – Минск: ТетраСистемс, 1998.

 

ІІ. Дадатковая

7. Белякова, Л.П. Мир газетного образа / Л.П. Белякова. – Минск: БГУ, 2003.

8. Вараб’ёў В.П. Журналістыка: ад А да Я: Даведнік / В.П. Вараб’ёў, С.В. Дубовік. – Мінск: БДУ, 2002.

9. Вараб’ёў, В. Не “чацвёртая ўлада”, а палітычны інстытут грамадства / В. Вараб’ёў // Беларуская думка. – 2003. - № 4. – С. 108-118.

10. Вараб’ёў, В.П. Паліталогія журналістыкі: шляхі станаўлення / В.П. Вараб’ёў // Веснік БДУ. Сер. 4. Філалогія. Журналістыка. Педагогіка. – 2001. – № 3. – С. 85-88.

11. Горшенков, Г.Г. Опасность манипулирования общественным мнением и правонастроением / Г.Г. Горщенков // Вестник МУ. Сер. 10. Журналистика. – 2005. – № 3. – С. 37-41.

12. Демина, И.Н. Специфика средств массовой информации в общественном и экономическом пространстве / И.Н. Демина // Вестник МУ. Сер 10. Журналистика. – 2004. – № 2. – С. 89-96.

13. Дзяношинский, И.М. Манипулятивные технологии в масс-медиа (окончание) / И.М. Дзяношинский // Вестник МУ. Сер 10. Журналистика. – 2005. – № 2. – С. 56-75.

14. Дзяношинский, И.М. Манипулятивные технологии в масс-медиа / И.М. Дзяношинский // Вестник МУ. Сер. 10. Журналистика. – 2005. – № 1. – С. 29-54.

15. Дубовік, В.І. Даведнік журналіста. / С.В. Дубовік – Мінск: Выд. Цэнтр БДУ, 2006.

16. Дубовік, С.В. Сацыяльны нарыс у беларускай перыёдыцы як сродак кансалідацыі гармадства // Перспектывы развіцця журналістыкі. Выпуск 2. Зборнік артыкулаў. Рэдкал.: В.П. Вараб’ёў і інш. / С.В. Дубовік – Мінск, 2000. – С.47-53.

17. Информационный ресурс Беларуси / В.В. Русакевич. Л.С. Ананич, В.П. Воробьев. – Минск: Ас.Дах, 2004.

18. Мацецкая Л.В. Роля СМІ ў сістэме фарміравання экалагічнай свядомасці моладзі // Журналістыка: вопыт, праблемы і перспектывы. Тэзісы дакладаў рэспубліканскай навукова-практычнай канферэнцыі, прысвечанай 50-годдзю факультэта журналістыкі БДУ. – Мінск, 1994.

19. Падаляк, Т.У. Хто валодае інфармацыяй, той валодае светам: сучасная журналістыка ў кантэксце гістарычнага развіцця / Т.У. Падаляк // Роднае слова. – 2005. – № 5. – С. 66-69.

20. Палякоў, У.А. СМІ і развіццё масавай свядомасці / У.А. Палякоў // Журналістыка: вопыт, праблемы і перспектывы. Тэзісы дакладаў рэспубліканскай навукова-практычнай канферэнцыі, прысвечанай 50-годдзю факультэта журналістыкі БДУ. – Мінск, 1994.

21. Прохоров Е.П. Журналистика и демократия. / Е.П. Прохоров. – Минск: РИП-холдинг, 2001.

22. Прохоров, Е.П. Массовое сознание как предмет социального исследования / Е.П. Прохоров // Веснік МУ. Сер 10. Журналистика.– 2005. – № 1. – С. 30-46.

23. Силина-Ясинская Т. Телевидение как современный фактор информационно-куоммуникативного воздействия на человека // Сучасныя аспекты развіцця беларускай журналістыкі. Вып. 6: Зборнік артыкулаў. / Рэдкал.: В.П. Вараб’ёў (адк. рэд.) і інш. – Мінск, 2003.