125.
419. . . , .
(culpa) , .
Si omnia quae oportuit, observavit, caret culpa (D. 9. 2. 30. 3).
( , , .)
(culpa) : ) (dolus), , ) (culpa - ), , .
Culpam esse quod cum a diligente provideri potent, non esset provisum (D. 9. 2. 31).
( , , .)
; , , .
Celsus putat non vaiere, si convenerit ne dolus praestetur (D. 50. 17. 23).
( , () .)
, (), , (neve eo nomine quid praestaret), , (D. 19. 1. 6. 9. ).
, -
haec conventio contra bonam fidem contraque bonos mores est et ideo nec sequenda est (D. 16. 3. 1. 7).
( .)
420. . culpa .
, -, culpa lata, , , , .
Lata culpa est nimia neglegentia, id est non intellegere quqd omnes intellegunt (D. 50. 16. 213. 2).
( - , .. , .)
: . , , (beneficii loco) , (honorarium). - (civiliter obligatus non est). , , culpa lata dolo comparabitur - (D. 11. 6. 1. 1).
I .
Quod Nerva diceret latiorem culpam dolum esse Proculo displicebat, mihi (Celso) verissimum videtur (D. 16. 3. 32).
( , ; ( ) () .)
|
|
culpa velis, , culpa. , , , - bonus paterfamilias, diligens paterfamilias. - homo diligens et studiosus paterfamilias (D. 22. 3. 25), .
, culpa (levis) in abstracto, .. () .
: , (), , , - talis diligentia praestanda est, qualem diligentissimus paterfamilias adhibet.
, culpa (levis) in concreto, .. , . , , .
.
Socius socio culpae nomine tenetur... sufficit etenim taiem diligentiam communibus rebus adhibere, qualem suis rebus adhiberesolet (D. 17. 2. 7. 2).
( ... , .)
, , , diligentia quam suis rebus, ( ) , .
, culpa () culpa levis, .. , , ; culpa lata, .. , . Dolus () culpa () culpa .
(D. 9. 2. 44) (culpa levissima); , , . , neglegentia - , imperitia - .
Celsus etiam imperitiam culpae adnumerandam scripsit: si quis vitulos pascendos vel sarciendum quid poliendumve conduxit, culpam eum praestare debere et quod imperitia peccavit culpam esse: quippe, ut artifex, inquit, conduxit (D. 19. 2. 9. 5).
( , ; - , , , , , , .)
, , , . ( , ), ( ), ( ) regula iuris, .. ( ), , - , .
|
|
, , , :
Ex iure quod est regula fiat (D. 50. 17. 1).
( , , .)
421. Custodia. , . , , diligentiam praestare debet - . : custodia - . , , , custodiam praestat, ; , .. , (. 3. 205 - 206).
custodia diligentia? , custodia , , , , . , - custodia.
(3. 23. 3-): ( ) ; (custodia) , - ad ipsius periculum is casus pertinet; .
custodia . ().
Custodia, , exactissima diligentia custodiendae rei - (D. 44. 7. 1. 4).
custodia , , .. casus - .
422. . "" , . , , , :
Culpa heredis res periit, sine culpa periit (D. 30. 47. 4).
( ; .)
casus. , casus mortesque, quae sine culpa accidunt, .. , (D. 50. 17. 23. i.f.).
, , casus a nullo praestantur - .
casus maior - vis maior, .. , , , - casus cui resisti non potest. : , , , , , .
, . , , :
|
|
Sed et in maioribus casibus, si culpa eius interveniat, tenetur (D. 44. 7. 1. 4).
( , .)
: , . Violentia ventorum vim habet divinam - (D. 39. 2. 24. 4).
"" , , .. , .
Eum teneri, si aedificii vitio id acciderit - , (D. ibid).
, , . . , . , , , , . , , . , 133 . .., (qui fundaverunt ius civile) (D. 1. 2. 2. 39), . :
Ea sententia Publii Mucii est: Quod res dotales in ea seditione qua Gracchus occisus erat perissent, ait, quia Gracchi culpa ea seditio facta esset, Licinniae praestari oportere (D. 24. 3. 66).
( : , , , , , .)
, , , "".
, , , , , - . . , , , , , dolus, culpa.
423. . , , , , (culpa) , .. .
, .
(1) , (dolus). , ; , .
, , , (), () . .
|
|
(2) , dolus, culpa, culpa levis. , , dolus, culpa. ( ), , , . culpa , , , , .. . , : - , (Collatio. 10. 2. 1). , , (culpa, , culpa levis).
- , ; , , - , . , (D. 13. 6. 5. 7).
(3) , (diligentia quam rebus suis). (. 524).
(4) , custodia, .
(5) ( ) (receptum nautarum cauponum et stabulariorum). , (. 547).
126.
424. . (damnum praestare).
, , , .. (damnum iniuria datum - , , ).
, , .. , .
425. . (4. 47) , () : ) quanti ea res erit, tantam pecuniarii condemnato - , , ) quiquid ob eam rem dare facere oportet ex fide bona, eius condemnato - , .
(1) - vera rei aestimatio, iustum pretium rei. , , . , "" (D. 32. 14. 2). - moderata aestimatio (D. 39. 2. 40).
(2) quidquid dare facere oportet. "". Id quod interest interdum pretium egreditur si pluris interest, quam res valet, .. , (D. 19. 1. 1). interesse " ", " ". (interesse) , , , , , . :
Non corpus solum aestimatur, sed potius quanti interfuit (D. 9. 2. 21. 2).
( , .)
, :
|
|
, , , , . , (. 3. 212; D. 9. 2. 22. 1. ). "" :
Quantum mea interfuit id est quantum mihi abest quantumque lucrari potui (D. 46. 8. 13).
( , .. , , , .)
, :
Non solius damni, puto et lucri habendam rationem (D 13. 4. 2. 8).
( , .)
damnum emergens et lucrum cessans, .. .
426. . . , , . , , , , , .
Pretia rerum non ex affectione nec utilitate singulorum, sed communiter fungi (D. 9. 2. 33).
( , .)
I . . , .
, , - circa rem ipsam.
Cum per venditorem steterit, quominus rem tradat, omnis utilitas emptoris in aestimationem venit, quae modo circa ipsam rem consistit (D. 19. 1. 21. 3).
( , , , .)
. , , . , . , (non circa ipsam rem), .
( ) . , , ( 200 . ..), .
Cum in vendundo rem eam scisset et non pronuntiavisset, emptori damnum praestari oportere (Cicero, De offic. 3. 86).
(, , , .)
, , , , , ; .
Damni iniuriae actio ob ea ipsa sit, quae non extrinsecus alia causa oblata, damno quis anectus est (D. 19. 2. 57).
( , , .)
. . . , , . , , alia causa extrinsecus oblata - ; , , .
427. . , , - , , (compensatio lucri cum damno).
. . . , , . , , , . , non compensandum lucrum cum damno - (D. 17. 2. 23. 1).
, , , , -. , , . -
si in quibusdam lucrum factum fuerit, in quibusdam damnum, absens pensare lucrum cum damno debet (D. 3. 8. 10.)
( , , .)
compensatio lucri cum damno - .
VIII