1. Суретте атмосфераның ғаламдық циркуляциясы берілген.
(a) Жоғары қысым аймағы орналасқан климаттық белдеуді анықтаңыз.___________ [1]
(b) Төменгі қысым аймағы орналасқан климаттық белдеуді анықтаңыз.___________ [1]
(c)
Тропиктік белдеуден соғатын тұрақты желдерді атаңыз._____________________ [1]
2. Солтүстік Америка және Евразия материгіндегі қоңыржай белдеудің ұқсастығы менайырмашылығын кестеге жазыңыз.
ҚОҢЫРЖАЙ БЕЛДЕУ
| a.Қоңыржай белдеудің тек | b.Ұқсастықтары | с. Қоңыржай белдеудің тек |
| Солтүстік Америкаға тән | Евразия материгіне тән | |
| ерекшелігі | ерекшелігі |
[3]
3. Сурет бойынша жер асты суларының пайда болу жолдарын анықтаңыз.
(a) Артезиан суларының пайда болу жолын анықтаңыз. _______________________ [1]
(b) Қабат аралық сулардың пайда болу жолын жазыңыз. ______________________ [1]
16
ЖОБА
4. Сырдария өзенінің гидрологиялық режимін түсіндіріңіз.
| (a) Гидрограф бойынша су көлемінің ең төмен айын анықтаңыз. _______________ | [1] |
| (b) Су көлемінің азаюына әсер еткен бір факторды жазыңыз.__________________ | [1] |
5. Климат түзуші факторларды атап, әрқайсысының өзіне тән ерекшеліктерін талдаңыз.
| (a) Географиялық ендікке байланысты климат өзгерісін жазыңыз.________________ | [1] |
| (b) Географиялық орынның климатқа әсерін анықтаңыз. ________________________ | [1] |
| (c) Жер бедерінің әсерін түсіндіріңіз._________________________________________ | [1] |
| (d) Ауа массаларының климат өзгерісіне әсерін сипаттаңыз.______________________ | [1] |
6. Мәтінмен танысыңыз.Осы мәтін негізінде талдау жасаңыз.
Климаттың ауыл шаруашылығына тигізетін әсері де ерекше. Бір дақылдарға жылу, екіншілеріне ылғал, үшіншілеріне жарық көбірек керек. Республиканың солтүстік және орталық аудандарындағы климат жағдайлары егін шаруашылығымен айналысуға мүмкіндік береді, ал оңтүстік аудандарда суармалы егіншілік дамыған. Бірақ климат жағдайлары адамның шаруашылық әрекетіне барлық уақытта қолайлы емес. Қолайсыз, тіпті зиянды атмосфералық құбылыстарға қуаңшылық, аңызақ, үсік, көктайғақ, шаңды дауылдарды жатқызуға болады.
| (a) Климаттың ауыл шаруашылығына жағымды жағын жазыңыз._______________ | [1] |
(b) Өзіңіз анықтаған қолайлы климаттық жағдайлар Қазақстанның қай аймақтарында
| кездесетіндігін анықтаңыз.______________________________________________ | [1] |
(c) Өз аймағыңызда жиі кездесетін қолайсыз атмосфералық құбылысты атаңыз.
| _____________________________________________________________________ | [1] |
| (d) Осы құбылыстың шаруашылыққа тигізетін әсерін бағалаңыз.______________ | [1] |
7. Төмендегі суретте антропогендік факторлардың климат пен атмосфераға тигізетін әсері көрсетілген.
17
ЖОБА
(a) Климат пен атмосфераға әсер ететін антропогендік факторды топтастырыңыз.
_____________________________________________________________________ [1]
(b) Климаттың өзгеруінен болатын қауіпті климаттық құбылыстарды атаңыз.
_____________________________________________________________________ [1]
(c) Өз аймағыңызда болатын қауіпті климаттық құбылыстың негізгі көзі қандай фактордан болатынын жазыңыз.
_____________________________________________________________________ [1]
(d) Қауіпті климаттық құбылыстардың алдын алу жолдарын ұсыныңыз.
___________________________________________________________________________ [1]
8. Жергілікті жердегі құрлық суларының бір түрін мысалға ала отырып, талдаңыз. (а) Өз жеріңіздегі құрлық суының бір түрінің қолданылу аймағын жазыңыз.
_____________________________________________________________________ [1]
(b) Құрлық суының ластану көзін атаңыз.
_____________________________________________________________________ [1]
(c) Ластанудан туындайтын бір экологиялық мәселені (проблема) жазыңыз.
_____________________________________________________________________ [1]
(d) Экологиялық мәселені шешу жолын ұсыныңыз.
_____________________________________________________________________ [1]
9. Өз аймағыңызда болатын су апаты түрін төмендегі жоспар негізінде талдаңыз.
(a) Су апатының түрін атаңыз.
_____________________________________________________________________ [1]
(b) Пайда болатын мерзімін анықтаңыз.
_____________________________________________________________________ [1]
(c) Қандай құбылыстарға байланысты болатынын түсіндіріңіз.
_____________________________________________________________________ [1]
(d) Су апатының алдын алу жолын ұсыныңыз.
_____________________________________________________________________ [1]
18
ЖОБА
Балл қою кестесі
| № | Жауап |
Балл
