Кәсіпорындағы жоспарлаудың жіктелуі. Бизнес – жоспар және оны әзірлеу әдістемесі.

Жоспарлау – қазіргі экономика ғылымының маңызды құрамдас бөлігі, ол кәсіпорынның мақсатына жетуі мен қоғамның қажеттіліктерін барынша қанағаттандыру мақсатымен шектеулі өндірістік ресурстарды тиімді пайдалану проблемасын зерттейді.

Жоспарлау – басқарудың негізгі функцияларының бірі. Ол келесі кезеңдерден тұрады:

1)мақсаттарды анықтау және міндеттерді белгілеу;

2)мақсатқа жету мен міндеттерді шешуге бағытталған іс-әрекеттерді анықтау;

3)қажетті ресурстар мен оларды табу көздерін айқындау;

4)жоспардың орындалуын ұйымдастыру.

Жоспарлаудың келесі қағидалары болады:

-біртұтастық қағидасы;

-үздіксіздік қағидасы;

-икемділік қағидасы;

-дәлдік қағидасы;

-қатысу қағидасы.

Кәсіпорын жоспары – алға қойылған нәтижеге жетуге бағытталған өзара байланысты шешімдер жүйесін сипаттайтын құжат. Олар әртүрлі белгілер бойынша келесідей жіктеледі.

1.Жоспарлау мерзімі бойынша: ұзақ, орта және қысқа мерзімді;

2.Жоспарлау шешімдерінің мазмұны бойынша: стратегиялық, тактикалық, оперативтік, бизнес жоспарлау;

3.Жоспардың міндеті бойынша: директивті, индикативті.

4.Жоспарды дайындау сатысы бойынша: бастапқы, соңғы;

5.Жоспарды жасау типі бойынша: мақсатты және ізденушілік жоспарлау;

6.Іс-әрекет функциялары бойынша: маркетингтік жоспар, өндірістік жоспар, табыстар мен шығыстар жоспары, қаржылық жоспар.

Æîñïàðëàð ìûíàäàé ê¼ðñåòêòøòåðäi ºîëäàíó àðºûëû æàñàëûíàäû:

- ñàíäûº;

- ñàïàëûº;

- ê¼ëåìäiê;

- ¾ëåñòiê.

Ñàíäûº ê¼ðñåòêiøòåðãå – æàëïû ¼íiì ìåí òàóàð ¼íiìiíiң ê¼ëåìi; ñàòóäûң ê¼ëåìi; æ½ìûñøûëàðäûң ñàíû; æàëàºûíûң ºîðû; ïàéäà ê¼ëåìi, ¸ðò¾ðëi ¼íäiðiñòiê øû¹ûíäàðäûң ì¼ëøåði æàòàäû.

Ñàïàëûº ê¼ðñåòêiøòåðãå - ¼íäiðiñòiң ýêîíîìèêàëûº òèiìäiëiãi, åңáåê ¼íiìäiëiãiíiң ¼ñói; ¼çiíäiê º½íäû àçàéòó, ¼íäiðiñ ò½ðàºòûëû¹û, ºîð ñûéìäûëû¹û; ¼íiìíiң ñàïàñû æàòàäû.

Ñàíäûº æ¸íå ñàïàëûº ê¼ðñåòêiøòåð áið-áiðiìåí òû¹ûç áàéëàíûñòà áîëàäû.

ʼëåìäiê ê¼ðñåòêiøòåðãå - ¼íäiðiñòiң æàëïû ê¼ëåìi, æåêå ïðîöåñòåð ìåí ôàêòîðëàðäûң ê¼ëåìi æàòàäû.

¶ëåñòiê ê¼ðñåòêiøòåðãå – áið-áiðiìåí áàéëàíûñòû áiðíåøå ê¼ðñåòêiøòåðäiң àðàºàòûíàñû æàòàäû; ìûñàëû: áið ¼íiìäi øû¹àðó¹à êåòêåí ìåòàëë øû¹ûíû.

´íåðê¸ñiïòiң æîñïàðëûº ê¼ðñåòêiøòåðií åñåïòåó ¾øií òàáè¹è, åңáåê æ¸íå º½íäûº ¼ëøåìäåð ºîëäàíûëàäû.

Òàáè¹è ¼ëøåìäåð - ¼íäiðiñòiң ê¼ëåìií, ìàòåðèàëäû ðåñóðñòàðäû æîñïàðëà¹àíäà ºîëäàíûëàäû. Îëàð ñàïàëûº æ¸íå ñàíäûº ê¼ðñåòêiøòåðäi ºàìòèäû.

Aring;ңáåê ¼ëøåìäåði – åңáåê ¼íiìäiëiãií åñåïòåãåíäå, æàëºûíûң ì¼ëøåðií, ¼íiì íîðìàñûí åñåïòåãåíäå ºîëäàíûëàäû. °äåòòå íîðìà-ñà¹àòïåí áåëãiëåíåäi.

²½í ¼ëøåìäåði - ê¼ðñåòêiøòåðäiң º½íûí ê¼ðñåòåäi. ²½í ¼ëøåìi àðºûëû ¼íiìäi ñàòó ê¼ëåìi, òàóàð æ¸íå æàëïû ¼íiì æîñïàðëàíàäû.

Бизнес-жоспар - жоспарланған істің нақты іске асатындығын көрсететін экономикалық тұрғыда негізделген аналитикалық құжат немесе оны кәсіпорын қызметінің жаңа сферасын меңгеруге қажетті кәсіпорынның даму жоспары деп атауға болады.

Тәжірибеде бизнес-жоспардың келесі түрлері болады:

-ұйымның бизнес-жоспары;

-құрылымдық бөлімшенің бизнес-жоспары;

-инвестициялық жобаның бизнес-жоспары;

-несие алуға арналған жоспар;

-грантқа арналған бизнес-жоспар;

-аймақты дамытудың бизнес-жоспары;

-мекеменің бизнес жоспары.

Оның құрылымы келесі бөлімдерден тұрады:

1. мекеменің жалпы сипаттамасы (резюме);

2.кәсіпорынның сипаттамасы;

3.өнімнің немесе қызметтің сипаттамасы;

4.нарықты талдау;

5.ұйымдастырушылық жоспар. Персонал және басқару.

6. өндірістік жоспар.

7.маркетинг жоспары.

8.тәуекелді бағалау.

9.қаржылық жоспарлау.

10. қосымшалар.

Сонымен қатар, бизнес-жоспар қарапайым, түсінікті, сауатты және пайдалануға қолайлы болуы қажет.