Петрография.Тау кен орындарының негізгі теориялық генезисі,өнеркәсіп тау кен орындары

Петрография - тау жыныстары туралы ғылым. «Петра» грекше жартас, тас, бұдан «петрография» - тастардың сипаттамасы деген мағына береді.

Жер қабыршағы тау жыныс деп аталатын әр түрлi минералды агрегаттардан қосқан. Тау жыныстары (мәрмәр) бiр минералды немесе (гранит) полиминерлiк бола алады. Әрбiр тау-кен жыныстарымен минералды құрам аз-кем бiрдей. Табиғи, химия құрамы оны оның минералдарынан тұратынын тәуелдi болады.

Тау жынысы нақтылы геологиялық шарттарда құрастырады. Бұл шарттар оның жатуын форманы, сипат және құрайтын оның (құрылымды) минералдарының арақатынастарында ықпал етедi.

Әрбiр тау жынысы физикалық қасиеттерге арналған сонымен бiрге басқа жыныстардан айырмашылығы болады: түс, меншiктi салмақтар, механикалық берiктiк, балқығыштық және тағы басқалар.

Сайып келгенде, тау жынысы - бұл физикалық өз ствамиының нақтылы Құрылыс айырмашылығы болатын сандай және сапалы тұрақты минералды Рена зелерi және бiлiмнiң геологиялық шарттарымен агрегат аз-кем.

Барлық тау жыныстарының беттерiнше тегiне үш үлкен топтарға бөлiнедi: - 1) магмалық, - процесстерге қатысты магмалық қызметтерi, 2) тұнба, Тическийлер және тұнба жыныстардың магмасы құрастыратын өрнектеудiң нәтижесiнде,- деп сабақтас экзогендi процесстерiмен, және 3) метаморфиче ские.

Тау жыныстарының жан-жақты зерттеуiмен және петрография ғылыммен шұғылданады. Ол әр түрлi жыныстардың арасындағы жату, арақатынастың ческий шарттары тау жыныстарының минералды және химия құрамы, олардың Құрылыс, тегi, геологтер үйренедi, сонымен бiрге уақыт өткенде тау жыныстарының өзгерiсi. Петрография туралы оқуын негiзделедi көмбе маңызды геологиялық дисцип линдар бiр болып табылады.

Петрологиямен литологиямен магматиче ских және метаморфиялық жыныстардың негiзiнен тек шұғылданатын ғылымдарды дәл қазiр түсiнедi - шөккен тау жыныстары туралы ғылымды. Техникалық петрорафия жөнінде түсінік.

Техникалық петрография жалпы петрографияның жаңа бір саласы болып табылады, ол жасанды техникалық тас жыныстары туралы ілім.

Техникалық силикат өнiмдерiне мыналарды жатқызуға болады: керамикалық бұйымдар, цементтер, отқа төзімді және түрпілі(абразивные) материалдар, әйнектер және т.б. әр түрлі күйінділер(шлаки). Бұл өнiмдер өнеркәсiпте және құрылыста маңызды орын алады. Техникалық петрографияның дамуына едәуір үлес қосқан Д.С. Белянкин, Н.А. Тропова, В.В. Лапин және де Г.В.Ивановтың еңбектері, және тағыда басқа көптеген бақылаулар.

Көп жағдайда табиғи тау жыныстары мен техникалық тас жыныстары бір-біріне ұқсас болады. Бұл алдымен олардың түзілу процесстерiнiң ұқсастығынан. Шамот, фарфор, динас және цементтiк клинкер, метаморфиялық жыныстар сияқты шамамен бір қалыпты жағадйда түзіледі; домен күйінділері(шлаки) – ағып жатқан магмалық жыныстар секілді; бетон өзінің түзілу әдiсi бойынша цементтелген табиғи конгломераттарға ұқсайды және т.б.

Техникалық өнiмдер химия құрамы бойынша көп жағдайда силикатты болып келеді және, оларды әсіресе тау жыныстарымен ұқсастырады. Олардың құрамына Si0₂, A1₂0₃ және Fe₂0₃, FeO, MgO мен CaO, Na₂0, K₂0 және де басқада тотықтар(окислы) кіреді. Техникалық тас жыныстарының ерекшеліктері: 1) үнемі дерлік олардың құрамында судың болмауы, 2) табиғи дене үшін әр түрлі химиялық элементтердің тіркестері(сочетание). Мысалға алып қарасақ шамот Si0₂ мен А1₂0₃, ал басқада тотықтардың құрамы өте аз; домен күйінділері СаО, А1₂0₃ және Si0₂ тұратын тау жыныстарында өте сирек кездесетін өте күрделі өнім. Химиялық құрамының барлық ерекшелiктерi олардың минералогиясында өз көрнісін табады. Бір жағынан, техникалық өнімдер құрамына табиғи түзілуіне тән минералдар кірсе (кварц, диопсид, шпинель, оливин және т.б.), екінші жағынан олардың құрамына табиғи тау жыныстарынды кездеспейтін бірнеше жасанды минералдар кіреді(алит, белит, мул­лит және т.б.).

Жасанды материалдардың минералогиялық құрамының белгiлi өзiндiк ерекшелiгi, олардың басқа кәдімгі табиғи тау жыныстарының түзілуіндегі температурадан айрықша жоғары температурада минаралдарының түзүлуі.

Силикат технологиясының ерекше бір бөлігі петрургия- қайсы бір базальт қосындалары және тау жыныстарымен қайта балқыту. Нәтижиесінде жақсартылған механикалық және термикалық қасиеттерге ие, керекті қалыптағы(форма) тасқұймалы бұйымдар алынады.

Алуан түрлі техникалық силикат өнімдерін өндіру және пайдалануда ең маңыздысы олардың құрамы мен құрылысын және қасиетін бақылау әдісі болып табылады.