Бағалы қағаздар нарығы: мазмұны, құрылымы, экономикадағы ролі.

Багалы кагаздар турлері. Багалы кагаздар рыногы.Багалы кагаздар иесіне табыс әкелетін, онын кәсіп орын мүліктеріне катысы барлыгын куәландыратын коммерциялык документ. Багалы кагаздар табысты иелеріне дивидентпен пайызы турінде әкелінеді. Қыры президентінін «багалы кагадар жане кор биржасы туралы» 1996 жылга 21 сәуірдегі жарлыгыны байланысты елімізде багалы кагаздар нарыгы айналымына акция, облегация, мемлекеттік казыналык міндеттемелер, жинак пен дипозит, сертификаттар жане вексел жіберіледі. Акция акционерлік кагамнын мулкіне белгілі пайызды салганын куаттайтын багалы кагаз және онын иесіне пайданын бір болігін дивидент турінде алу кукыгын береді. 7.Бюджет тапшылығы және оның себептері. Бюджет тапшылығын қаржыландыру әдістері. Бюджет- табыс пен шығыстың тепе-теңдігі (смета, баланс). Бюджеттің табысы: кәсіпорын табысына салық, сатудан түскен табысқа салық, жергілікті салық, сыртқы экономикалық қызметтен табыс, рента төлемдері, салықсыз табыс, табыс салығы, ссуда қорының құралы және т.б.Бюджеттің шығысы экономиканы, қоғамдық – мәдени бағдарламаны, ҒЗҰ және ҒТ бағдарламасын, қорғанысты, басқаруды, мақсатты бағдарламаны қаржыландыру, несие және басқа мемлекеттерге көмек.Мемлекеттік бюджеттің тапшылығының себебтер:1.Эконмикалык дағдарыс жағдайыында табыстың төмендеуі және ұлттык табыстың өсуінің азаюы2. Мемлекеттік бюджетке тусетін акциз салығының азаюы3.Бюджет шығысының өсуі4.Қаржы –экономикалык саясаттың тұрақсыздығы. Бюджет тапшылығын төмендету шаралары:1.Конверсия.2.Қаржыландырудан несие беруге өту.3.Зиянды кәсіпорындарға дотация беруді жою4.Салық салу жүйесін өзгерту.Бюджет тапшылығын жабатын 3 дәстүрлі амал бар:1.Мемлекеттік займ шығару2.Салық салудың қатаңдығы;3.Ақша өндірісі немесе «сеньораж»,яғни ақша басу.Экономикаық теорияда бюджет тапшылығын шешетін бірнеше тәсілдер бар:1.Бюджет жыл сайын балаиста болуы тиіс.Мұндай саясат антициклдық ағымды мәселені мемлекеттің қолын байлайды.Мәселен,экономикада жұмыссыздық ұзақ жүруде, демек халық табыссы төмендеп, бюджетке салық кірісі де азаяды. Бюджеттің балансы үшін, үкімет салықты көтереді немесе мемлекет шығысты қысқартады, осы екі шараның байланысы қолданылады. Бірақ бұл шаралардың салдары жинақталған сұранысты қысқартады.Келесі мысал: елде инфляция делік. Ақша табысы жоғары және салық кірістері көп. Бюджет артықшылығын жоюүшін үкімет салықты төмендетеді немесе мемлекеттік шығысты көбейтеді, екі шараның байланысын қолданады. Осының бәрі инфляцияны күшейтеді.

Бюджет тапшылығын қаржыландырудың жолдары:

1. Ақша белгілерін шығару. Бұл жол теріс әлуметтік-экономикалық салдарлары болатын инфляцияға жеткізеді. Өз кезегінде ақша эмиссиясы айналысқа ақша белгілерін тікелей шығаруда да, жанама түрде мемлекеттік бағалы қағаздар шығару жөне оларды коммерциялық банктерге өткізу арқылы да түлғалануы мүмкін, коммерциялық банктер өзінің резервтерін көбейтеді және банктік мультипликатордың арқасында айналыстағы ақшаның санын

көбейтеді.

2. Мемлекеттік қарыздар. Бүл жағдайда қаржыландыруға бос ақша қаражаттары бар компаниялар, банкгер және т.б. қатысады.

3. Шетелдік қарыздар. Оларды Дүниежүзілік валюта қоры, басқа халықаралық қаржы үйымдары, үкіметтер, банктер береді.

4. Ұлттық байлықты пайдалану. Бұл орайда мемлекет басқа субъектілерге өзінің активтерін сатады.

Салықтардың мөлшерлемелерін көбейту бюджет тапшылығын қаржыландырудың өдісі емес, оны қысқартудың амалы болып табылады.

Бюджеттің кірістерін көбейтуге және шығыстарын қысқартуға, бюджет тапшылығын реттеуге, басқа экономикалық дағдарысқа қарсы шаралардың жиынтығында нысаналы басқаруға бағытталған шараларды әзірлеу және дәйекті іске асыру мемлекеттің қаржы жағдайын тұрақтандыруға жағдай жасайды, оның әлеуметтік экономикалық дамуына жәрдемдесетін болады.

8.БДСҰ Қазақстанның БДСҰ – на енуінің мүмкін салдары. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы сарапшыларының дерегі бойынша халық денсаулығының 49-50 % өмір салтына, яғни адамның өз денсаулығына қалай қарайтынына тәуелді, 17-20 % қоршаған орта ерекшеліктеріне байланысты. Сонымен қатар денсаулық қатерінің негізгі факторларына мыналар да енеді: қозғалыс күшінің кему салдарынан қимылдың кемуі (гиподинамия) дене массасының артуы, жүйесіз тамақтану, қоршаған орта нысандарының барлығының көптеген уытты заттармен ластануы, өндірісте және тұрмыста күйзеліс туғызатын жағдайлар, зиянды әдеттердің – шылым шегу, алкоголь пайдалану, нашақорлық көп таралуы. 29 қыркүйек пен 1 қазан аралығында Астана қаласында өтіп жатқан Денсаулық сақтау министрлерінің Үшінші Ислам конференциясы барысында

Бүкіләлемдік денсаулық сақтау ұйымының Еуропалық аймақтық бюросы мен Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің арасында еліміздің денсаулық сақтау саласының дамуын қолдау мақсатындағы Екіжылдық ынтымақтастық жөніндегі келісімге қол қойылды. Бұл туралы Денсаулық сақтау министрлігінің баспасөз қызметі хабарлайды.

Бұл ынтымақтастық «Денсаулық-2020» денсаулық сақтау саласының жаңа еуропалық саясатын жүзеге асырып, оны нығайту, салауатты өмір салтына екпін жасап, жұқпалы емес дерттер мен жұқпалы аурулардың алдын алуды күшейту, қоғам өкілдері денсаулықтарының және қоршаған ортаның қауіпсіздігін қамтамасыз ету болып табылады. Сонымен қатар құжат ақпараттармен, статистикалық деректермен алмасу, ғылыми зерттеулер жасау және денсаулық сақтау саласына инновациялар ендіру мәселелерін қарастырады.

9.Жекешелендірудің Қазақстандағы кейбір ерекшеліктері. Рынокқа өту және ТМД елдерінде ҚР мемлекеттік меншекті мемлекетсіздендіру мен жекешелендіру процесінің басталуы мемлекеттік меншік үлесін қысқартуға оның монополиялық үстемдігін жоюға бағытталған. Сондай-ақ қоғамдық өндірістің тиімділігін арттыру үшін бәсекелестік ортаны құрып, оны тұрғындардың сұранымың бағыттау қажет. Мемлекетік меншік үлесі 30-40 % шеңберінде бекітіледі. Жеке мещіктің гүлдену кезеңінде еркін бәсеке барынша қарқындап жеке кәссіпкерлердің өндіріс тиімділігін көтеруге және тұрғындардың өсіп келе жатқан қажеттіліктерін қанағаттандыруға итермелейді. Қазіргі өркениетті қоғамда меншік иесі мынез-құлқының белгілі ережелері жасалған, соеымен қатар артық өндіру экономикалық дағдарысының ескерту туралы шаралар қарастырылған. Жеке меншік жаңа бағыт алуда және оның келешелі алда. Қазіргі уақытта жеке меншік жекеленген ғана емес, сондай-ақ ұжымдық, акционерлік және кооперативтік түрде меншік иесі ұжымдарын біріктіретін болды. Үш кезеңде жүргізіледі. Жаппай жеке.у-1992 дан басталды. Мақсаты мемлекеттік меншікті басқа нысандарға айналдыру, азамат.ң мемл.кәсіпорын.ң мүліктерін сатып алу. 2 кезең-1993-1995 нарықты зерртеу және сегменттеуге көшуге жағдай жасау. 3 кезең 1996-1998 жекешелендіру үрдісін аяқтап зерттеу және сегменттеуде жеке сектордың басымдылығына жету. Жекешелендіру- бұл ақысыз тапсыру, сату, акционерлеу, жеке тұлғаларға жалға беру, монополистік мемл.к меншікті бөлшектеу.