1. Үç³ðä³ң íàқòû áîëóû.
2. Үç³ðä³ң òîқòàìàóû.
3. Үç³ð òîқòàé ìà äåï, íàìàçäû ñîңғû óàқûòûíà äåé³í êåø³êò³ðó³. Ìûñàëû, íàìàç óàқûòû ê³ðä³. Ìұðûííàí íåìåñå æàðàäàí қàí àғûï òұð. Қàííûң òîқòàóûí íàìàçäûң àқûðғû óàқûòûíà äåé³í êүòåä³. Åãåð қàí òîқòàìàñà, äәðåò³í àëûï, íàìàçûí îқè áåðåä³. Қàííûң íàìàç óàқûòû øûққàíғà äåé³í òîқòàìàéòûíäûғû ñåç³ëñå, íàìàçûí îқè áåðåä³ æәíå íàìàçû үç³ðãå қàòûñòû æàðàìäû áîëàäû. Áåñ³í íàìàçûíûң óàқûòû êåç³íäå æàðàäàí қàí àқñà, îíûң òîқòàóûí áåñ³íí³ң ñîңғû óàқûòûíà äåé³í êүòåä³. Ñîñûí ñîңғû óàқûòûíäà îқèäû. Қàí êåëåñ³ íàìàçäûң óàқûòû ê³ðó³ìåí á³ðãå òîқòàñà, үç³ð æîéûëûï, îқûғàí íàìàçûí қàéòà îқèäû.
Үç³ðë³ ê³ñ³í³ң үç³ð³ á³ð àïòàäàí êåé³í òîқòàñà, á³ð àïòà áîéû îқûғàí íàìàçäàðûí қàéòà îқûìàéäû. Өéòêåí³ үç³ðë³ æàғäàéäà îқûғàí íàìàçäàðûíûң áәð³ - äұðûñ. Үç³ðë³ ê³ñ³í³ң êè³ì³íå үç³ð³í³ң íәæ³ñ³ òèñå, êè³ì³í æóóû øàðò åìåñ. Өéòêåí³ үç³ð³ òîқòàìàéûíøà òàçà êè³ì³ қàéòà áûëғàíàäû. Àëàéäà әð ïàðûç íàìàçûíà æàңà äәðåòïåí òұðóû øàðò.
Áåñ³íø³ áөë³ì: Ìәñ³í³ң үñò³íå ìәñõ[170]æàñàó
Ìәñ³ äåãåí³ì³ç - àÿқ òàáàíûíàí òîáûққà äåé³í êè³ëåò³í áûëғàðûäàí ò³ã³ëãåí өêøåñ³ç àÿқêè³ì.
Үê³ì³.Ìұñûëìàíäàð үø³í æåң³ëä³ê ìàқñàòûìåí, әñ³ðåñå ñàïàðäà, ñîíäàé-àқ қûñòûãүí³, ñóûқ êүíäåð³ әñêåð қàòàðûíäàғû ñàðáàçäàðғà, çàóûòòàðäà ұçàқ ³ñòåéò³í æұìûñêåðëåðãå, äәðåò àëó ìүìê³íä³ã³ қèûíғà ñîққàí îқó îðûíäàðûíäà á³ë³ì àëóøû òàëàïêåðëåðãå áåð³ëãåí øàðèғàòòûң ðұқñàòû.Åð ê³ñ³ãå äå, әéåë ê³ñ³ãå äå, ìåéë³ æîëàóøû áîëñûí, ìåéë³ òұðғûëûқòû áîëñûí,äәðåò àëғàí êåçäå àÿқòû æóóäûң îðíûíà ìәñ³í³ң үñò³íå ìәñõ æàñàóûíà áîëàäû.
Äәëåë³:
Ñåêñåííåí àñòàì ìóòàóàòèð[171] õàäèñ àÿқòû æóóäûң îðíûíà ìәñ³í³ң үñò³íå ìәñõ æàñàóäûң çàңäû åêåí³í äәëåëäåéä³. Ìұғèðà èáí Øàúáà, Àëëàһ òàғàëà îғàí ðàçû áîëñûí, àéòàäû:
)كنت مع النبي صلى اللّه عليه وسلم في سفر، فأهويت لأنزع خفيه فقال: (دَعْهما فإني أدخلتهما طاهرتَيْن، فمسح عليهما)
Ìåí Àëëàһòûң åëø³ñ³ìåí (ñàëëàëëàһó àëàéһè óà ñàëëàì) á³ðãå ñàïàðäà áîëғàí åä³ì. (Äәðåò àëғàí êåç³íäå) ìәñ³ëåð³í øåøóãå åңêåéãåí³ìäå îë:«Ìәñ³ëåð³ìä³ øåøïå. Îë åêåó³í äәðåòò³ àÿқòàðûìà êèä³ì»-äåï, ìәñ³ëåð³í³ң үñò³íå ìәñõ æàñàäû[172].
Ñàôóàí èáí Àññàë, Àëëàһ òàғàëà îғàí ðàçû áîëñûí, áûëàé äåä³:
(كان رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم يأمرنا إذا كنا سَفراً أن لا ننزع خفافنا ثلاثة أيام ولياليهن إلا من جنابة، ولكن من غائط وبول ونوم)
Àëëàһòûң åëø³ñ³ (ñàëëàëëàһó àëàéһè óà ñàëëàì) æîëàóøû êåç³ì³çäå òүçãå îòûðó ìåí ұéқûíû åñåïêå àëìàғàíäà, æүí³ï áîëìàéûíøà ìәñ³ëåð³ì³çä³ үø òәóë³ê áîéû øåøïåó³ì³çä³ áұéûðàòûí»[173].
Èìàì Әáó Õàíèôà, Àëëàһ òàғàëàíûң îғàí ðàқûìû áîëñûí, áûëàé äåä³: «Ìàғàí êүíí³ң æàðûғûíäàé àéқûí äәëåë êåëãåíøå, ìәñ³í³ң үñò³íå ìәñõ æàñàó ìәñåëåñ³íäå åøíәðñå àéòïàäûì».
Øàðòòàðû
1. Äәðåòò³ àÿққà êè³ëó³. Äәðåòò³ àÿққà êèþ äåãåí³ì³ç - òîëûқ äәðåò àëғàí áåòòå íåìåñå á³ðàçäàí êåé³í äәðåò áұçûëìàé êèþ.
Ìұғèðà èáí Øàúáà, Àëëàһ òàғàëà îғàí ðàçû áîëñûí, àéòàäû:«Ìåí Àëëàһòûң åëø³ñ³ìåí (ñàëëàëëàһó àëàéһè óà ñàëëàì) á³ðãå ñàïàðäà áîëғàí åä³ì. Äәðåò àëғàí êåç³íäå ìәñ³ëåð³í øåøóãå åңêåéãåí³ìäå îë:«Ìәñ³ëåð³ìä³ øåøïå. Îë åêåó³í äәðåòò³ àÿқòàðûìà êèä³ì»-äåï, ìәñ³ëåð³í³ң үñò³íå ìәñõ æàñàäû[174].
2. Ìәñ³í³ң íәæ³ñòåí òàçà áîëóû æәíå àÿқòû òîáûқïåí қîñà æàáóû. Òîáûққà æàïïàғàí ìәñ³ãå ìәñõ æàñàóғà áîëìàéäû. Ñîíäàé-àқ äîңûçäûң òåð³ñ³íåí ò³ã³ëãåí áîëìàóû.
3. Ìәñ³í³ң á³ð ôàðñàõ[175] æåðä³ æүðóãå æàðàóû.
4. Ìәñ³í³ң àÿқòà áàóñûç áåð³ê òұðóû.
5. Ìәñ³äå үëêåí òåñ³êò³ң áîëìàóû. Àÿқòûң ê³ø³ үø áàøïàéûíûң êөëåì³íäåé òåñ³ê үëêåí ñàíàëàäû. ʳøêåíå òåñ³êò³ң áîëóûíà ðұқñàò åò³ëóä³ң ñåáåá³ àÿқêè³ìí³ң ê³øêåíå òåñ³êòåí àìàí áîëóû ñèðåê êåçäåñåò³í æәéò.
6.Ñó өòê³çáåó³. Ìәñ³ áûëғàðûäàí íå ñó өòê³çáåéò³í ìàòåðèàëäàí ò³ã³ëãåí áîëóû øàðò. Өéòêåí³ êåç êåëãåí àÿқêè³ìí³ң ìàқñàòû àÿққà ñó өòê³çáåó. Àë ñó өòê³çåò³í àÿқêè³ì àÿқòû æûëûòïàéäû.
Ìåðç³ì³
Òұðғûëûқòû àäàì үø³í - á³ð òәóë³ê, æîëàóøû үø³í - үø òәóë³ê.Әëèäåí, Àëëàһ òàғàëà îғàí ðàçû áîëñûí, ìәñ³í³ң ìåðç³ì³ æàéûíäà ñұðàëғàíäà áûëàé äåä³:
(جعل رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم ثلاثة أيام ولياليهن للمسافر، ويوماً وليلة للمقيم)
«Àëëàһòûң åëø³ñ³ (ñàëëàëëàһó àëàéһè óà ñàëëàì) (ìәñ³í³ң ìåðç³ì³í) æîëàóøû үø³í үø òәóë³ê, òұðғûëûқòû àäàì үø³í á³ð òәóë³ê қûëäû»[176].
Òұðғûëûқòû àäàì үø³í á³ð òәóë³ê áîéû, æîëàóøû үø³í үø òәóë³ê áîéû ìәñ³ëåð³í øåøïåóëåð³ ðұқñàò. Äәðåò àëғàí ñàéûí îëàð àÿқòàðûí æóóäûң îðíûíà ìәñ³ëåð³í³ң үñò³íå ìәñõ æàñàéäû.
Òұðғûëûқòû àäàì ìәñ³ñ³í³ң үñò³íå ìәñõ æàñàï, æîëғà øûқñà, ìåðç³ìä³ үø òәóë³êêå òîëòûðàäû. Æîëàóøû ê³ñ³ á³ð òәóë³êòåí ñîң, қàéòûï êåëñå, ìåðç³ì³ òîқòàëàäû. Ìåðç³ì ìәñ³ àÿққà êè³ëãåííåí êåé³í, äәðåòò³ң áұçûëóûìåí áàñòàëàäû.
