шбұрышты жұлдызшаға түрлендіру

n-сәулелі жұлдызша жалғанған кедергілерді көпбұрышты эквивалентті

схемасына түрлендіруде n(n-1)/2 тең тармақтарын аламыз. 4.1-суретте көп

сәулелі жұлдызша жалғанған кедергілер бейнеленген. Осы схема үшін

электрлік күйіне байланысты теңдеулер құрылады. Осы заң бойынша

тармақтағы токтарды көрсетеді.

 

I₁ = (φ₁-φ₀)g₁ ; I₂= (φ₂-φ₀)g₂ ; I₃= (φ₃-φ₀)g₃; I₄= (φ₄-φ₀)g₄;

 

I₅= (φ₅-φ₀)g₅. (4.1)

 

Кирхгофтың бірінші заңына теңдік жазады да (4.1) ток мәндерін ауыстырып

қояды.

 

І₁+І₂ +І₃+І₄+І₅= (φ₁-φ₀)g₁+(φ₂-φ₀)g₂+(φ₃-φ₀)g₃+(φ₄-φ₀)g₄+(φ₅-φ₀)g₅=0 (4.2)

 

Мұндағы φ_1, φ₂ , φ₃ , φ₄ , φ₅ , φ₀ – схеманың тиісті нүктелеріндегі

потенциалдар. Соңғы теңдеуден С нүктесіндегі потенциалды аламыз.

 

φ₀ = (φ₁g₁ + φ₂g₂ + φ₃g₃ + φ₄g₄ + φ₅g₅)/(g₁ + g₂ + g₃ + g₄ + g₅)

 

4.1-теңдеуде мәнін ауыстырады:

 

І₁= (φ₁-(φ₁g₁ + φ₂g₂ + φ₃g₃ + φ₄g₄ + φ₅g₅)/(g₁ + g₂ + g₃ + g₄ + g₅))g₁=

1/g [(φ₁- φ₂)g₁g₂ + (φ₁- φ₃)g₁g₃+ …].

 

Мұндағы

 

g = g_k =g₁ + g₂ + g₃ + g₄ + g₅; k=1,2,3…

Алынған формулаға потенциалдар айырымын нүктелер арасындағы 1,2,3...,... кернеу арқылы ауыстырылады.

U_ni= φ_n- φ_i

I₁=U₁₂(g₁g₂)/g +U₁₃(g₁g₃)/g +U₁₄(g₁g₄)/g +U₁₅(g₁g₅)/g (4.3)

 

ұқсастық бойынша кез-келген ток үшін:

 

I_n=U_n1(g_ng₁)/g +U_n2(g_ng₂)/g +U_n3(g_ng₃)/g +U_n4(g_ng₄)/g +U_n5(g_ng₅)/g (4.4)

 

Осы теңдеуден n-сәулелі жұлдызша жалғанған әр тармақтардағы токты жеке токтардың қосындысы түрінде көрсетуге болады. Олар тиісті нүктелер арасындағы кернеулерге пропорционал болып келеді. Мысалы,

 

I₁=I₁₂+I₁₃+I₁₄+…+I_1h+…+I_1n

 

Мұндағы I₁₂=U₁₂*g₁g₂/g; I₁₃=U₁₃*g₁g₃/g астық бойынша, кез-келген тармақтағы ток үшін:

 

I_h=I_h1+I_h2+I_h3+I_h4+…+I_hh⁺I_hn

 

(4.3-4.4) формулалар n(n-1)/2 тармақтар санына тең толық көпбұрыш түрінде келтірілген эквивалент схемасы үшін

I₁=U₁₂g₁₂+U₁₃g₁₃+U₁₄g₁₄+U₁₅g₁₅

I₂=U₂₁g₂₁+U₂₃g₂₃+U₂₄g₂₄+U₂₅g₂₅

_{------------------------------------------------------------} (4.5)

I₅=U₅₁g₅₁+U₅₂g₅₂+U₅₃g₅₃+U₅₄g₅₄

 

Көпбұрыштың түйін саны n-тең, түйінмен байланысы ток саны n-1-мен және әрбір тармақ көпбұрыштың екі түйінімен жалғасқан, сонда олардың тармақ сандары n(n-1)/2 тең. Демек, n-сәулелі жұлдызша жалғанған схеманы,и көпбұрышты схемаға түрлендіруде

 

g₁₂=g₁g₂/g, g₁₃=g₁g₃/g

 

теңдеуді пайдаланады.

Ал, көпбұрыштан n-сәулелі жұлдызша жалғанған схема түрлендіру кері есеп болып саналады, жалпы жағдайда n > 3 есептің шешімі табылмайды, өйткені іздестіріліп отырған эквивалентті жұлдызша жалғанған тармақтардың кедергілер (немесе өткізгіштер) саны n(n-1)/2 санынан аз. Шарт бойынша n(n-1)/2 қанағаттандыруға тиісті.

n-3 уақытында шарт саны n(n-1)/2һ3 тең, олай болса үшбұрыш кедергілерді әрқашан эквивалентті жұлдызшаға түрлендіруге болады.

 

 

(4.6) теңдеуде n=3 кезінде үш сәуле жұлдызды эквивалентті үшбұрышқа тура түрлендіреді, эквивалентті өткізгіштер үшін:

 

g₁₂=g₁g₂/(g₁+g₂+g₃); g₂₃=g₂g₃/(g₁+g₂+g₃); g₃₁= g₃g₁/(g₁+g₂+g₃); (4.7)

 

немесе эквивалентті кедергілер үшін:

 

R₁₂=1/g₁₂=R₁+R₂+R₁R₂/R₃; R₂₃=R₂+R₃+R₂R₃/R₁ ; R₃₁=R₃+R₁+R₃R₁/R₂; (4.8)

 

Тек берілген кедергілерімен R₁₂, R₂₃, R₃₁ үшбұрышты эквивалентті жұлдызшаға түрлендіру формуласын алу үшін (4.8) теңдігін белгісіз кедергілері ретінде қолданамыз.

 

Қорытынды

Жер қыртысын геологиялық зерттеу, кен орындарын іздеу және барлау, жер астынан қатты, сұйық және газ күйіндегі түрлі кен байлықтарды алу, батпақты жерлерді құрғату, жер асты коммуникацияларын жүргізу, т.б. көптеген жұмыстар Бұрғылау арқылы іске асырылады. Ұңғыма Бұрғылау кезінде тау жыныстарын бұзып қопарудың қазір қолданылып жүрген тәсілдері негізінен екі түрге бөлінеді. Оның біріншісі — бұрғылау аспабының тікелей әсер етуі арқылы тау жыныстарын бұзып қопаратын механикалық әдіс, ал екінші тәсіл бойынша тау жыныстары әр түрлі физикалық (термиялық, ультрадыбыстық, т.б.) әсерлер арқылы бұзылады. Бұрғылаудың механикалық әдісі айналдыра бұрғылау және соққылап бұрғылау болып екіге бөлінеді. Бұрғылау аспабының түріне (шнекті, штангалы, алмасты, тісті доңғалақты, т.б.), бұрғылау машинасының түріне (перфораторлы, пневмосоққылы, турбиналы, т.б.), сондай-ақ, ұңғыма қазудың тәсіліне (көлбеу, тармақты, т.б.) қарай Бұрғылау бірнеше түрге бөледі. Тау жыныстарына физикалық әсер арқылы Бұрғылау тәсілдерінің ішінде термиялық Бұрғылау кең тараған. Қопарып Бұрғылау тәсілін өндіріске енгізу қолға алына бастады.

Қазіргі таңда барлық көп фазалық жүйелердің ішіндегі ең кең таралғаны үш фазалық жүйелер, былайша айтқанда, олар бірдей жиілікті және бірлей амплитудалы, ал фазалары жағынан бір – бірімен салыстырғанда, 120⁰ – қа ығысқан, үш электр қозғаушы күшінің жиынтығынан тұратын – электр қозғаушы күшінің үш фазалық симметриялық жүйесі болып табылады.

Айнымалы токтың үш фазалық жүйесін 1891жылы орыстың атақты өнертапқышы инженер М.О.Доливо – Добровольский ашқан болатын.Онда ол жүйенің негізгі туындысы болып табылатын – генераторлады, трансформаторларды,беріліс желілерін және үш фазалық токтың двигательдерін ойлап тапты және зерттеді.

 

 

Пайданылған әдебиеттер:

1.Касаткин А.С «Электротехника».

2.Зевеке Г.В, Ионкин Г.А, Нетушин А.В

«Основы теории цепей».

3.Балабатыров «Электр тізбектерінің теориясы».

4.Блажкин А.Г «Общая электротехника».

5.Бессонов Л.А «Электрические цепей».

6.Бычков Ю.А «Основы теории электрических цепей».