Жиынтық сұранысқа әсер етуші факторлар, оның жылжуы (графикалық түрде ашып көрсету).

Жиынтық сұраныс қисығы төмен оңға қарай бағытталған.Әрбір берілген ақша ұсынысың деңгейіне өнім шығару көлемінің белгілі бір мәні сәйкес келеді.Жиынтық сұранысқа бағалық және бағалық емес факторлар әсер етеді.Бағалық фактордың әсерінен P баға деңгейі көтерілсе,Y өнім шығару көлемі қысқарады,яғни P және Y арасындағы кері тәуелділік механизмін көрсетеді.Мұнда өзгеріс тек AD қисығының бойымен ғана өзгереді.Яғни,AD-ға әсер ететін баға факторының нәтижелері келесі:

1)Пайыздық мөлшерлеменің нәтижесі:P↑→r↑→AD↓;

2)Байлықтың нәтижесі:P↓→байлық↓→C↓→AD↓;

3)Импорттың нәтижесі:P↑→X_n↓→AD↓;

Жиынтық сұранысқа бағалық емес факторлар әсер еткенде AD қисығы оңға жоғары немесе солға төмен жылжиды.Бағалық емес факторларға келесілер жатады:

1)Тұтынушылардың шығындарының өзгеруі:

2)Инвестициялық шығындрдың өзгеруі;

3)Мемлкеттік шығындардың өзгеруі;

4)Нақты экспорт көлем шығындарының өзгеруінің нәтижесінде;

5)Ақша массасы және ақша айналымының жылдамдығы.

 

P

 

 

 

AD₂

AD₁

AD

 

Y

 

Жиынтық ұсыныс. Жиынтық ұсыныс түрлері (графикалық түрде ашып көрсету).

Жиынтық ұсыныс деп бұл сатушылардың әр түрлі баға деңгейінде ұсынатын,тауарлар санымен көрсетілген қызметтер мөлшерін көрсетілуін айтамыз.

Жиынтық ұсыныстың түрлері:

1)классикалық модель;

2)кейнстік модель.

Классикалық модель-бұл экономиканың ұзақ мерзімдегі кезеңін зерттеуін айтамыз:LRAS-белгіленуі.

P LRAS P

Клас.

 

аралас

 

 

кейнс.

 

Y Y

 

Әсер ететін факторлар:

а)бағалық фактор:орта бағаидеңгейі жатады,өнім көлемі потенциалды.

ә)бағалық емес факторлар:капитал,еңбек,адам капиталы,табиғи ресурстар,технологиялық білім.

Y=f(K,L)=y

AS=AS(K,L,H,N,r)

Кейнсиандық модель-бұл экономикадағы іс-әрекеттерінің қысқа мерзімді өзгерістерін зерттеуін айтамыз.(SRAS)

 

P

 

 

SRAS

 

 

Y

Әсер ететін факторлар:

Бағалық факторлар:орташа баға деңгейі,жиынтық ұсыныс талдауында,баға өзгермейді,ал өнім көлемі деңгейі өзгеріп отырады.

Бағалық емес факторларға:ресурстардың бағасы,ресурс көлемі.ресурс өнімділігі,технологиялық процесс,бизнеске салынатын салық,трансферттер,экономиканы мемлекет тарапынан реттеу.

AS=AS(P_тауар,P_ресурс,Q,n,r,Ix,Ir,G)

Жиынтық ұсыныс қисығын құру, оған әсер етуші факторлар оның жылжуы (графикалық түрде ашып көрсету).

Жиынтық ұсыныс деп бұл сатушылардың әр түрлі баға деңгейінде ұсынатын,тауарлар санымен көрсетілген қызметтер мөлшерін көрсетілуін айтамыз.

P

AS

P₁

 

P₂

 

Y

Y₂ Y₁

 

P↑→Y↑

Бағалық емес факторлар:технологиялық өзгерістер,ресурстық бағалардың өзгерісі,фирмалар салық саясатының өзгерістері,т.б.

P AS₁ AS₂

 

Y

Жиынтық ұсыныс өндіріске байланысты, ал өндіріс мерзімге байланысты. 3 уақыт түрі:

Қысқа мерзім – кейнстік шекті - р-тұрақты, у-өзгереді - 1

Орташа мерзім – кейнстік қалыпты - p да, у те шамалы өзгереді - 2

Ұзақ мерзім – классикалық – p өзгереді, у тұрақты - 3

 

Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныстың тепе-теңдігі (AD-AS үлгісі). Экономикалық сілкіністердің көздері және тигізетін әсері (графикалық түрде ашып көрсету).

Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұысыныс қисықтарын бір диаграммада орналастырып,АD-AS графиктік моделін шығаруға болады.Мұндағы қалыптасатын үш жағдай жиынтық ұсыныстың классикалық,кейнстік қалыпты және КЕйнстік шекті тәсілдемелеріне сәйкес келеді.

Әрбір жағдайда макроэкономикалық тепе-теңдік AD және AS қисықтарының қиылысу нүктесімен анықталады.Бұл қиылысу нүктесі әрқашан да нарықтағы тепе-теңдік бағаны көрсетеді.

Классикалық жағдайда:

P AS

 

P₀

 

AD

Y₀

Кейнстің қалыпты жағдайында:

P

AS

 

P₀

 

AD

 

 

Y₀ Y

Кейнстің шекті жағдайында:

P

 

AS

P₀

 

 

AD

 

 

Y₀ Y

Жиынтық сұраныстағы күрт өзгерістердің мысалын қарастырайық:банк шоттарынан ақшаны тарату үшін автоматтардың құрылуы.Бұл қолма-қол ақшаны алуды жеңілдетіп,ақша қорларына халықтың сұранысының төмендеуіне алып келеді.

Жиынтық сұраныстың шогі мынандай график түрінде болады:

 

P

LRAS

 

C

 

P B SRAS

A AD₂

 

AD₁

Y Y

Қысқа мерзімді кезеңде жиынтық сұраныстың өсуі өндіріс көлемінің өсуін,яғни экономикалық өсуді тудырады.Фирмалар өнімінің көбісін бұрынғы бағамен сатады.Сондықтан олар жұмысшыларды көбірек жалдайды,жұмыс уақытын өсіреді және өндірістік кәсіпорындар мен қондырғыларды біршама интенсивті қолданады.

Жиынтық ұсыныс жағынан болатын сілкініс-бұл фирманың қалыптастыратын бағалары мен тауарлар өндірісінің шығындарын қозғайтын экономикалық жағдайдың күрт өзгеруі.Ұсыныс жағынан болатын шоктар бағалар деңгейіне тікелей әсер ететіндіктен,кейде оларды баға шоктары деп те атайды.Қысқа мерзімдік жиынтық ұсыныс қисығы жоғары қарай жылжиды.Егер жиынтық сұраныс тұрақты болып қалса,А нүктесінен В нүктесіне ауысу орын алады:бағалар деңгейі өседі,ал өнім шығару табиғи деңгейінен төмендейді.Мұндай жағдай құлдыраушылық деп аталады.

 

 

P LRAS

 

 

SRAS₂

B

 

 

SRAS₁

A

AD

 

Y Y

IS қисығы; IS қисығының графигін шығару.IS қисығындағы бюджеттік салық саясаты. IS қисығының көлбеуіне әсер ететін факторлар оның жылжуы (графикалық түрде ашып көрсету).

Тауарлар мен қызметтер нарығындағы байланысты түсіну үшін игіліктер нарығындағы макроэкономикалық тепе-теңдікті қарастыру қажет.Оны IS қисығы арқылы көрсетуге болады.Ол тауарлар мен қызметтер нарығында пайда болатын пайыздық мөлшерлеме мен табыс көлемі арасындағы байланысты көрсетеді.

R

 

 

IS

 

 

Y

IS қисығының әрбір нүктесі берілген пайыздық мөлшерлеме кезінде табыстың деңгейін көрсетеді.

Дискреционды бюджет-салық саясатының негізгі құралдары:

1)тауарлар мен қызметтерді мемлекеттік сатып алулар көлемдерінің өзгерісі;

2)салық салулар сомаларының өзгерісі.

G мен T тұрақты деп алсақ,бюджет салық саясатының өзгеруі IS қисығын жылжытады.

Төмендегі графигімде мемлекеттеік шығындардың G_1→G₂ дейін өсуі IS қисығын қалай өзгеретінін көру үшін Кейнс кресі бейнеленген,бұл жағдайда r пайыз тұрақты r деп алынған.Кейнс кресі бюджет саясатының өзгеруі жоспарланған шығындарды өзгертетінін көрсетеді.

Салықтардың азаюы,мемлекеттік шығындардың өсуі табысты өсіреді,ол IS қисығын оңға жылжытады.Салықтардың өсуі,мемлекеттік шығындардың азаюы табысты азайтып,IS қисығын солға қарай жылжытады.

1)T↓ немесе G↑→E↑→Y↑→IS↑

2)T↑ немесе G↓→E↓→Y↓→IS↓

Тауарлар мен қызметтерге сұранысты өсіретін бюджет-салық саясатының өзгерісі IS қисығын оңға жылжытады.Ал сұранысты кемітетін бюджет салық саясатының өзгерісі IS қисығын солға жылжытады.

E

Y=E

E₂=C+I+G

∆G

B

E₂=E₁ E₁=C+I+G

45⁰

Y1 Y2 Y

r

r^*

IS IS₁

Y1 Y2 Y

12.LM қисығы; LM қисығының графигін шығару.LM қисығындағы ақша-несие саясаты. LM қисығының көлбеуіне әсер ететін факторлар оның жылжуы (графикалық түрде ашып көрсету)