АҚ пайдалану тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер

1. Бір айналым ұзақтығы (Д_о)

(3.11)

мұндағы С_о — мерзім ішінде АҚ қалдықтары; Т_пер — мерзімдегі күндердің саны; V_реал — өткізілген өнім көлемі.

2. Айналымдылық коэффициенті белгілі бір мерзім ішінде АҚ жасаған айналым саны

(3.12)

4. 3. АҚ тиеу коэффициенті, өткізілген өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы АҚ сомасын көрсетеді

(3.13)

Айналым капиталын тиімді пайдалану көпшілігінде олардың қажеттілігін дұрыс анықтау болып табылады. Себебі, өндірістің осы көлемінде жоспарланған пайданы ең төменгі мөлшердегі шығынмен табуға үлкен ықпалын тигізеді. Айналым капиталының төмендетілген мөлшері кәсіпорынның тұрақсыз қаржы жағдайына, өндіріс процесінің іркілісіне әкеп соқтырады. Осының салдарынан өндірістің көлемі мен пайдасы төмендейді. Осы кезекте айналым қаражаттарының көтеріңкі мөлшері кәсіпорынның өндірісті ұлғайту үшін күрделі қаржы шығынын жұмсау мүмкіндігі төмендейді. Кәсіпорында айналым қаражатының қажеттілігін анықтау кәсіпорынның өндіріс жоспары және өндіріс шығынның сметасымен үйлестіру қажет. АҚ нормалау АҚ нормалау – айналым қорларының минимальды қажет, экономикалық тұрғыдан дәлелденген деңгейін анықтау процесі. Норма көбінесе күндермен есептелінедіАйналым қаражаттарын нормалау үшін мына негізгі әдістер пайдаланылады: тікелей есептеу, талдамалы, және коэффициенттік. Тікелей есептеу әдісі айналым қаражаттардың әр элементті бойынша дәлелднлінген есептеуді қарастырады. Осы әдісті пайдаланғанда кәсіпорынның ұйымдастырушылық техникалық даму деңгейінде, тауар материалдық құндылықтарды тасымалдауда, кәсіпорындар арасында есеп айырысу практикасында барлық өзгерістерді есепке алу қажет бұл әдіс экономисттерден жоғары біліктілікті талап етеді, оның арқасында айналым қаражаттар қажетілігі дәл анықталады. Кәсіпорын қызметті жағдайында көп өзгерістер болмағанда айналым қаражаттардың қажжетті мөлшерін талдамалы әдіспен есептеген дұрыс. соған орай, айналым қаражаттарының нормативін есептегенде, өндіріс көлемінің өсу қарқыны мен өткен кезеңдегі нормаланатын айналым қаражаттар мөлшерін еске алу керек. Айналым қаражаттарды коэффициенттік әдіспен есептегенде, олардың қорлары мен шығындарын белгілеу тікелей өндіріс көлемімен байланысты (материалдар, аяқталмаған өндіріске жұмсалған шығындар), және оған байланысты емес (арзан бағалы және тез тозатын заттар) болып бөлінеді. Бірінші топ бойынша айналым қаражаттар қажеттілігі, олардың ағымдағы жылдағы мөлшері мен келесі жылдағы өнім өндірудің өсуімен анықталады. Екінші топ бойынша айналым қаражаттардың қажеттілігі бірнеше жылдағы айналым қаражаттардың орташа нақты қалдықтар деңгейінде жоспарланады. АҚ пайдалану тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер АҚ пайдалану тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер 1. Бір айналым ұзақтығы(Д_о)

(3.11)

2. Айналымдылық коэффициенті белгілі бір мерзім ішінде АҚ жасаған айналым саны

(3.12)

3. АҚ тиеу коэффициенті, өткізілген өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы АҚ сомасын көрсетеді

(3.13)

АӨК салаларының арасындағы өндірістік және экономикалық байланыстар

АӨК құрамында үш негізгі буын бар.

· АӨК-ке қызмет көрсететін, оны техникамен, тыңайтқыштармен қамтамасыз ететін салалар құрайды.

· бұл ауыл шаруашылығы.

· тамақ және жеңіл өнеркәсіптері.

Олар ауыл шаруашылығы өнімдерін халық тұтынатын тауарларға айналдырады.

Жұмыскерлердің саны жөнінен (2,4 млн адам) АӨК аса ірі салааралық кешен болып табылады. Ол елдегі ішкі жалпы өнімнің 1/10 бөлігін береді. АӨК өнімдері барлық тауар саудасының 50%-дан артығын құрайтындықтан, халықтың әл-ауқатын жақсартуға әсерін тигізеді. Сонымен бірге өнімдері шет елдерге сатылады. Мысалы, бидай және ұн Қазақстанның маңызды экспорттық тауары.