Ара ауруларының тасымалынан омартаны күзету шаралары

Қоғамдық және аулалық омарталардалардың ара аурулары бойынша қолайлығы ұйымдастыру шаруашылық және Ветеринариялық-санитариялық шаралар жиынтығын өткізумен қамтамасыз етіледі.

Омарталар ара ауруларынан аулақтау, қолайлы, құрғақ, салқын желден қорғалған, балды өсімдіктерге бай, тас жол мен темір жолдан 500 м-ден жақын болмайтын және кондитерлік, химиялық өнеркәсіп кәсіпорындарынан 5 км қашықтықтағы жерде орналасады.

Стационарлық омарта аумағын шарбақпен қоршап, жемісті ағаштар мен шілік бұталарды отырғызады, ал мекеме және жолмен қамтылмаған аудандарды жыл сайын қопарып, балды өсімдіктерді егеді. Бір омартада 150 ара отбасынан аспауы керек. Ұялардың арасындағы арақашықтық 3-3,5 м-ден, ал ұя қатарларының арасындағы арақашықтық 10 м-ден кем болмауы керек. Стационарлық омарталарда ұя ағынөзектері алдындағы жарты метрде қыртыстар алынып тасталып, аудандарға құм төселеді.

Омарта аумағы тегістелген, бөгде заттардан тазартылған болуы керек.

Омарта аумағындағы шөптерді кезең-кезеңімен шауып, жинап тұру қажет, ағынөзек аумақтарында табылған ара өліктері мен қоқыстарды жинап, өртеп тұру қажет.

Араларды түзетіліп, боялған, нөмірленген ұяларда ұстайды. Бояу үшін әдетте ақ, көгілдір немесе сары түсті бояуларды алады. Ұяларды қазықшалар мен тұғырыққа орнатады.

Стационарлық омарталарда омарта үйшігін жабдықтайды, ал көшпелі омарталарда – көшпелі жиналмалы күркелерді жабдықтайды және онда қол жуғыш, леген, қақпағы бар шелек, дәріханалық қорапша, сабын, сонымен қатар 2 сүлгі мен омартаның әрбір жұмысшысына 2 халат және қолды залалсыздандыру үүшін дезинфекциялайтын ерітіндісі (1 % хлорамин) бар ыдыс болуы керек. Омарта үйшігінің терезесіне, кәрез сақталатын жерге, балды ағызуға арналған жерлерге аралар мен басқа да жәндіктерден қорғау үшін ұсақ торлары бар рамалар қойылуы керек.

Омарта аумағынан бақылау ұяларына арналған, араларға арналған қоректі орналастыратын телімдерді, сонымен қатар ұяларды және ілмегі бар басқа да құрылғыларды, ағын суға арналған жабық құдықтар мен әжетхананы дезинфекциялауға арналған аудандарды алысқа әкетіп, ол жерлерге бастырма орналастырады.

Стационарлық омарта аумағында жәндіктер мен кеміргіштерге қол жетімсіз, қолдан желдетілетін, мұздамайтын, құрғақ (қатысты ылғалдығы 50 пайыз) болатын кәрез қоймасы жабдықталады. Кәрез қоймасында бос ұяшық магазиндік кәрездер, сонымен қатар балы бар кәрездер сақталады.

Еріген балауызды тығыз ағаш жәшіктерде бөлек сақтайды.

Елдің орта және солтүстік бағыттары үшін омартада қыстақ құрады, ол құрғақ, мұздамайтын, үйлесімді созылмалы желдеткішпен жабдықталған, жай ішіндегі белгіленген микроклимат параметрлерін, 0 2^оС температураның, 75-85 пайыз ауаның қатысты ылғалдығының және 1 ара отбасына 0,435 текше м/сағ ауа айналымының ұсталуын қамтитын болуы керек. Қыстақты басқа мақсатта пайдалануға тыйым салынады.

Әрбір стационарлық омартада артық ұяларды, ыдыстарды, ара шаруашылығының керек-жарақтарын және жабдықтарын сақтауға арналған, сонымен қатар дезинфекциялау құралдарын сақтауға арналған араларға қол жетімсіз, оқшауланған қойма жайы немесе бастырма болуы керек.

Омарта меңгерушісі етіп ара шаруашылығы бойынша арнайы даярлықтан өткен немесе аралармен жұмыс істеуде мол тәжірибесі бар және медициналық тексеруден өткен тұлғалар тағайындалады.

Әрбір омартада сәйкес ветеринарлық қызмет туралы жазулары бар Ветеринариялық-санитариялық паспорт болуы керек және оған негізделе отырып, ара және ара өнімдерін тасымалдауға, жіберуге, сатуға рұқсат беріледі.

Жаңа омарталарды ара ауруларының карантині бойынша қолайлы шаруашылықтан (ұяшықта немесе пакетте) әкелінген сау ара отбасыларымен қалыптастырады.

Ара отбасылары, сонымен қатар аналары омартаның ағымдағы жылда тексеруден өткен күнін көрсете отырып, ара аурулары карантині бойынша жеткізуші шаруашылықтың қолайлығын растайтын құжаттың негізінде қабылданады. Ара тасымалын таза дезинфекцияланған ұяшықтарда, 2 жылдан кем уақыт пайдаланылған ашық сұр кәрездерде жүзеге асырады.

Қайта әкелінетін аралар партиясын карантиндік омартада (басқа омарталардан 5-7 км қашықтықта), оларды 30 күн ағымында ветеринарлық бақылауда ұстап, карантиндік ауру қоздырғыштарына тексереді.

Аман-есен болған жағдайда араларды негізгі омартаға ауыстырады.

Ұяшықтарды, ара шаруашылығының керек-жарақтарын, арнайы киімдерді және омарта заттарын таңбалап, әрбір омартаға бекітеді. Дезинфекциялау өткізбестен бір омартаның затын екінші бір омартаға беруге тыйым салынады. Шаруашылыққа немесе омартаға бұрын пайдаланылған ұяшықтар, балшайқауыштар, ара шаруашылығының керек-жарақтары және омарта жабдықтары, сонымен қатар бал салуға арналған ыдыстар келіп түскен жағдайда, оларды міндетті түрде дезинфекциялайды.

Омарта аумағына бөгде адамдардың кіруіне тыйым салынады.

Аралар ауырған немесе өлген жағдайда омарташы бұл жайлы ара шаруашылығы бойынша шаруашылық ветдәрігеріне, ветеринарлық мекемеге және аудандық аға зоотехникке хабар береді.

Омартадағы барлық жұмыстарды омарташы таза киімде орындайды. Ара отбасыларын көктемгі тексеру кезінде ара отбасыларынан 200 м қашықтықта орналасқан ағын суларға арналған құдықтар жабық болып, бастырмасы бар бетондалған аумақта барлық ұяшықтарды, қойылмалы және төбе тақтайларын, ұяшық кенептерін, керек-жарақтарын, жабдықтар мен арнайы киімдерді тазалап, дезинфекциялауды жүзеге асырады.

Ұяшық түбіндегі қоқыстарды жинап, өртейді. Ләмденген жылыту жастықтарын жаңаларымен ауыстырып, ескілерін құрғатады. Ауа райы жылынған (10^оС-тан төмен емес) кезде отбасыларды таза дезинфекцияланған ұяшықтарға ауыстырады.

Әлсіз отбасыларды қосып, ұяшықтарды қысқартып, жылытады, анасыз отбасыларға жас ана береді.

Артық азықтар аз жағдайда отбасыларға балы жапсырылған кәрез рамаларын қояды, ал азықтары болмаған жағдайда ақырда жылы қант шәрбатымен қоректендіреді. Отбасылардың дамуына қарай, олардың ұяшықтарын кеңейтіп отыру қажет, ол үшін ерте көктемде ашық сұр кәрездері бар рамалар қойылады, ал тұрақты жылы ауа райында бос балауыз қойылады.

Аралардан босаған шаруашылыққа жарамды кәрез рамаларын аралардың шабуылы мен ұрынуын болдырмау үшін араларға қол жетімсіз жерде дезинфекциялап, кәрез қоймасында сақтайды.

Омартада екі жылдан астам уақыт пайдаланылған жарқырамайтын қара қабырғалы кәрездерді, сонымен қатар бал жағылып, ара фекалымен қатты ластанған, тышқандармен зақымдалған немесе дұрыс құрылмаған кәрездерді брактайды. Мұндай кәрездерді қиып, жәшік немесе бөшкелерге салып, тығыз бастырмалап, балауыздарды жылытады.

Көктемді омарташы аралардың алғашқы ұшып шығуын жақсы бақылап, нашар ұшатын отбасыларға назар аудара отыруы керек. Егер ұя айналасында көптеген жорғалаушы аралар болса, ауруға күдіктілердің ішінен 50 араны жинап, ветеринарлық зертханаға жібереді және бұл жайлы омарта журналына тиісті жазбаларды енгізеді. Көктемде алғашқы ұшып шығу кезінде алдын алу мақсатында омарта отбасыларының 10 пайызын таңдай отырып, зертханаға зерттеуге жібереді.