Теориялық мәліметтер

«Тестильді аппликациялардың әр-алуан техникаларының ішінде ең көп тарлғандары – тегіс жапсырма аппликация, рельефті аппликация, көлемдік аппликация, ойып жасалған, қиық аппликация.

Тегіс жапсырма аппликациятехникасы келесіден тұрады: болашақ аппликация эскизінен алынған калька бойынша мата негізіне сурет салынады. Жұмысшы суреттен кесінділер түстеріне сәйкес өрнектер қырқылып алынатын болашақ аппликация бөлшектерінің үлгілері кесіліп алынады. Аппликация бөлшектері негіз- матаға желім мен үтік көмегімен бекітіледі. Егер олар желімдегеннен кейін тігілмесе – мұндай техника коллаж деп аталады. Бөлшектерді түйреуіштер мен сметалық сырғыштар көмегімен бекітіп, сосын тігуші тігістермен немесе «зигзаг» машинасында тігіп тастау керек. Түйреуіштер мен сметалық сырғыштарды алып тастау керек. Аппликацияны жұмыстың ішкі жағынана тегістейді Жұмысты кесте кергішімен орындайды.

Рельефті апликация тегіс ватиннен, синтепоннан немес паролоннан фон мен сурет арасында құрылған ұзын емес рельефпен ерекшеленеді.Апликацияның бұл түрі қолды немесе машиналық тәсілмен тігілуі мүмкін. Бұл жерде бөлшектерді желімдеу мүмкін еаес, өйткені рельеф жапсырма сурет пен негіздің контурының сырғышы қосылуы арқасында құрылады.

Рельефті аппликация, тегіс аппликация сияқты, кесте кергіші арқылы орындалады. Оларға негіз – тығыз кенеп тартылады. Негізге периметрі бойынша «инені алға» тігісімен аралық қабат көктеледі, үстіне салынған суреті бар фон жапсырылады.

Фон, жапсырма және негіз «инені алға»паралельді тігістерімен (3-5 мм аралығында) байланысады. Бұл таңба. Жұмыс біткен соң ол жойылады.

Сурет сызықтары бойынша аппликация бөлшектері жапсырылады, түйреуіштермен бекітіліп, жеңіл ғана көктеледі. Осыдан соң суреттің элементтерін контур бойынша тігіп шығады, фонға, аралық қабатқа және негізге тамбурлы, жартылай крест және сабақ тәрізді тігіспен тығыз бекітеді. Бұл кезде барлық үш қабатты қосу керек, сонда ғана бейне рельефті болып шығады. Егер бейне контур бойынша ғана емес, ішкі жағынана тігілсе де, онда ілгері шыққан фоны бар тереңдетілген рельеф шығады. Кері тәсіл қолдануға болады: фонды декоативті тігіспеен тігу, сонда бейне алдыңғы планға шығады.

Рельефті аппликацияны тегістеудің қажеті жоқ. Жұмыс бітер уақытта аппликацияны кесте кергішінен шешіп, рамаға дайындайды немесе сырып тігілген киімге бөлшек ретінде қолданылады.Рельефті аппликацияны басқаша әдіспен де істеуге болады: жұмсақ аралық қабат фон астына емес, сурет фрагменті астына қойылады, сонымен қатар оның мұндаға қалыңдығы әртүрлі болуы мүмкін, сонымен композицияның орталық орындары бөлініп тұрады. Бейне шеттері бұл тәсілде ілмелі тігіспен, «лақ» тігісімен, немесе бос кесте тігісімен тігіледі. Фон тегс болып қалуы керек мысалы, ілмелі түкпен декорацияланса да болады.

Бұл техникадағы жұмыс міндетті түрде кесте кергішімен орындалады. Машиналық тәсілмен тігілген рельефті аппликациясы қолдыдан суретті алдын-ала белгілеуден кейін жұмысты кесте кергішінене шешіп, «зигзаг»машинасында қайтып тігуімен ерекшеленеді.

Көлемдік аппликация – жапсырма аппликациясының ең күрдел ітүрлерінің бірі. Ол, рельефті сияқты, тек қолды немесе машина әдісімен тігілуі мүмкін, бірақ көбінесе бұл екі әдісте оны құруда қажетті. Көлемдік аппликация рельефтіден оның бөліктері фон жазықтығымен бүкіл бейне контуры бойынша емес, тек бірнеше нүктелерде байланысқан бөлек көлемдерде өсуімен ерешеленеді.

Көлемдік аппликация фонда немесе кеңістікте өзара байланысқан бөлек бөліктерімне орындалады. Бейне элементтері үш бөліутен: әр түрлі қалыңдықтағы сыртқы, жасырын және ішкі аралық беттен тігіледі. Сыртқы және жасырын жағынының өлшемдері мен конфигурациясы бірдей болуы мүмкін. Бейне контуры «зигзаг» тігін машинасында немесе қолмен тігіледі. Фон, рельефті аппликция үшін сияқты, кесте кергішімен орындалады, сосын оған қолмен сурет бөлшектерін тігеді. Кішкене көлемде тігін машинасын қолдануға болады.

«Коллаж» сөзі француз тілінен аударғанда желімдеу деген мағына береді. Коллаж техникасы – бұл материалға түсі және фактурасы бойынша ерекшеленетін негізді желімдеу, өнердің бұл түрі жаңа өнертабысқа жатпайды. Коллаж әдістерін әр қилы материал бар жерде кездестіруге болады, сонымен қатар қазақтың халық өнері кесінді техникасы «құрақ» өнерінде кездестіреміз.

Коллаждың дамуы және кең қолданылуы адамзаттың техникамен жұмыс ғасырынан басталған. Жаңа дәуір, техникалық өнер дәуірі әлем туралы жаңа түсініктерді туғызды. Адамдардың талғамы өзгеріп, жаңа армандар пайда бола бастады. Бояу мен кенеп мата орнына әртүрлі синтетикалық материалдар қолданылады.

Осы тәжірибеде жаңа өнер түрі коллаж туындады. Бояумен салынған картина орнын негізгі әр түрлі материалдар қиылып алынған қиындықтарды желімдеуден жасалған картина басты.

1.3.Қажетті құрал-жабдықтар:

Әр түрлі маталар, баулар, моншақтар, биссерлер, ине, жіп, қайшы, қалам, кесте кергіш.