II. Праверка дамашняга задання. I. Арганізацыйны момант

ХОД УРОКА

I. Арганізацыйны момант

— Дарагія дзеці! Віншую вас з пачаткам новага навучальнага года! Пасля доўгіх летніх канікул мы зноў сабраліся разам. Мне вельмі прыемна бачыць на вашых тварыках усмешкі. Хай гэты год прынясе вам поспех ва ўсім.

У гэтым навучальным годзе мы працягнем знаёміцца з гісторыяй, культурай і традыцыямі, якія цяжка зразумець і асэнсаваць без адчування роднага слова. Сёння мы адправімся ў казачнае падарожжа па родным краі (можна закрыць вочкі) на ўяўным аўтобусе. А ў час нашага падарожжа, каб хутчэй ішоў час, вы будзеце расказваць цікавыя гісторыі, якія адбыліся з вамі летам. (Ціха гучыць песня «Люблю свой край», сл. К. Буйло, муз. народная, запісаў Г. Цітовіч. Вучні расказваюць пра летні адпачынак.)

— Я ўдзячна вам за такія цікавыя расказы. Але наш уяўны аўтобус ужо прывёз нас на лясную паляну. (З'яўляюцца падрыхтаваныя важатыя і паказваюць інсцэніроўку па легендзе «Адкуль песня беларуская». Гучыць ціхая музыка.)

II. Паведамленне тэмы ўрока

— Дзеці, аб чым незвычайным казалі падарожнікі? (Пытанне можна напісаць на дошцы.)

— Я прачытаю вам легенду, а потым вы адкажаце на маё пытанне.

III. Чытанне настаўнікам легенды «Адкуль песня беларуская» (с. 4)

— Хто спяваў?

IV. Чытанне тэксту вучнямі

1. Чытанне моўчкі (сам сабе).

2. Чытанне па асобах.

3. Чытанне «Жывы малюнак» (адзін вучань чытае, а другі мімікай твару рэагуе на пачутае).

V. Аналіз зместу твора

— Колькі часу ішлі падарожнікі? (Тры дні, тры ночы і яшчэ паўдня.)

— Што іх прымусіла прыслухацца? (Пачулі, што нехта спявае.)

— Што ім чулася? (Песня жаваранка, шум лесу.)

— А на вашу думку, хто спяваў? (Адказы вучняў.)

М у з ы ч н а я п а ў з а (гучыць спакойная музыка)

— Настаў час адпачыць. Адпачываць мы будзем на паляне. Пяшчотна дзьме ветрык у твар (дзеці павольна махаюць рукамі перад тварам), ціха хістаецца трава (рухі паднятымі ўверх рукамі ўправа-ўлева), мы весела бегаем па паляне і збіраем кветкі. I раптам над палянай праляцеў бусел, шырока раскінуўшы свае крылы. (Гучыць імітацыя сігнала машыны.)

VI. Прыпынак «Крыжаванка»

— Чуеце? Нас клічуць у аўтобус. Едзем далей. Наступным прыпынкам будзе крынічка, але мы трапім туды толькі тады, калі адкажам на пытанні крыжаванкі.

1. Дзе ішлі падарожнікі? (Лесам.)

2. Што яны зрабілі? (Прыселі.) 3. «Не, – кажа... –гэта лес шуміць». (Другі.)

4. Што робіць зямля? (Спявае.) 5. Чыю песню чуў першы падарожнік? (Жаваранка.)

6. Хто ішоў полем, лесам? (Падарожнікі.) 7. Чаму прыселі падарожнікі? (Прытаміліся.)

— Прачытайце слова, якое атрымалася па вертыкалі пад лічбай 8. (Легенды.)

— Мы з вамі чыталі легенду. Што такое легенда?

Легенда — гэта народнае паданне, падобнае да казкі, аб якіх-небудзь падзеях народнага жыцця, героях або з'явах прыроды.

— Зараз мы можам трапіць да крынічкі. (Настаўнік раздае вучням аркушы паперы з тэкстам верша М. Чарняўскага «Крынічка».)

VII. Чытанне верша М. Чарняўскага «Крынічка» настаўнікам

Здалёк чуваць мой спеў вясёлы,

Ён звонкі ў спёку і ў мароз,

Дзе я бяру свой спеў, свой голас?

У траў, у птуіпак, у бяроз.

3 глыбінь да сонца шлях прабіла,

Каб рады людзі мне былі,

Дзе я ўзяла такую сілу?

У роднай матухны зямлі.

VIII. Чытанне верша вучнямі

1. Чытанне напаўголасу.

2.Чытанне «ланцужком» (адзін вучань заканчвае там, дзе павінна быць паўза, другі — працягвае).

IX. Работа ў групах. Фантаграмы (фантазіі пры рабоце з тэкстам)

Вучням неабходна прыдумаць працяг легенды, звязаўшы яе з вершам М. Чарняўскага «Крынічка». Кожная група працягвае легенду па-свойму. Затым варыянты зачытваюцца і вызначаецца лепшы. (Падрыхтоўчая праца павінна заняць не больш 3 мінут.)

X.Падвядзенне вынікаў

— Наша падарожжа заканчваецца. Прыйшоў час вяртацца.

— Скажыце, якімі вы ўяўляеце падарожнікаў?

— Чым для нас з'яўляецца наша зямля? (Радзімай.)

— Як мы павінны адносіцца да сваёй Радзімы?

— Выразы «спявае чалавек», «зямля спявае» можна аб'яднаць? Чаму? (Гэта гаворыць аб мірным жыцці ў нашай краіне.)

XI. Рэфлексія

— Як вы ацэньваеце сваю працу?

— Што вас найбольш зацікавіла на ўроку?

XII. Дамашняе заданне (с. 4)

1 група: вывучыць верш на памяць, падабраць у бібліятэцы матэрыял аб легендах;

2 група: падрыхтаваць выразнае чытанне легенды і верша, скласці пытанні да іх;

3 група: падрыхтаваць выразнае чытанне твораў і іх пераказ.

Тэма: «ЖНІЎНЫЯ I ВОСЕНЬСКІЯ ПЕСНІ»

Мэты:

Ø пазнаёміць з абрадавымі песнямі беларускага народа: жніўнымі і восеньскімі песнямі,

Ø фарміраваць уменне вызначаць асаблівасці абрадавых песень, высвятляць значэнне слоў, неабходных для разумення тэксту песень;

Ø удасканальваць уменне правільна і асэнсавана чытаць тэкст уголас і моўчкі з хуткасцю, якая не парашкаджае разуменню;

Ø садзейнічаць развіццю цікавасці да вывучэння твораў вуснай народнай творчасці, гісторыі роднага краю.

Тып урока: традыцыйны.

ХОД УРОКА

I. Арганізацыйны момант

Настаўнік прапануе вучням паглядзець адзін на аднаго і ўсміхнуцца.

II. Праверка дамашняга задання

1 група: паведамленні аб легендах (дадатковы матэрыял), верш на памяць;

2 група: выразнае чытанне твора, задаць класу складзеныя пытанні;

3 група: выразнае чытанне верша і легенды.

III. Паведамленне тэмы ўрока

— Я прапаную вам выканаць цікавае заданне: закрэсліць у табліцы літары К, Ф, Л.

К	А	К	Б	К	Р	К	А	К
Д	Ф	А	Ф	В	Ф	Ы	Ф	Я
П	Л	Е	Л	С	Л	Н	Л	І

— Збярыце літары, якія засталіся. Як вы думаеце, над чым мы будзем працаваць на ўроку? (Абрадавыя песні.)

IV. Тлумачэнне новай тэмы

Абрадавыя песні — гэта народныя песні, тэматыка якіх звязана са з'явамі прыроды, жьшцём і працай людзей у розныя поры года.

— Сёння мы з вамі пазнаёмімся са жніўнымі і восеньскімі песнямі.

V. Чытанне тэксту песень «Жніўная» (с. 5), «Гаварыла поле шырокае...» (форзац) настаўнікам

— Каго чакала жыта?

Бюро даведак:

ядранае — буйное, спелае;

копы — снапы, складзеныя адзін на адзін конусам;

гумно — будыніна для складання і абмалоту збожжа;

клець — будыніна для захавання збожжа.

VI. Чытанне тэксту песень вучнямі

1. Чытанне-гудзенне (напаўголасу).

2. Чытанне і знаходжанне ўрыўка да малюнка (с. 5).

3. «Першы і апошні» (чытанне першага і апошняга слова ў сказе).

VII. Аналіз зместу твораў

— Што гаварыла жыта? Чаму?

— Чым падобны гэтыя песні?

— Да каго ў песнях звяртаецца жыта? (Да жней.)

— Чаму сярпы называюць

— залатымі?

— Хто ставіць жыта ў копы, пячэ з мукі пірагі? (Жанчыны.)

— Што нашы продкі праслаўлялі ў песнях? (Добры ўраджай.)

— Чым ён з'яўляецца для людзей? (Сімвалам дабрабыту, добрага жыцця, дастатку.)

Х в і л і н к а а д п а ч ы н к у (пад музыку)

Ападае лісце, ідзе дождж,	Падняць і апусціць рукі.
Вецер гойдае дрэвы.	Рукі падняць угору, рабіць рух ўправа і ўлева.
Скачам цераз лужы.	Скачкі.
Ірвем яблыкі, капаем бульбу.	Імітацыя рухаў.
Зграбаем апалае лісце.	Імітацыя рухаў.
Развітваемся з птушкамі, якія адлятаюць у вырай.	Махі рукамі.

Загадкі:

1. Улетку вырастае, а ўвосень ападае. (Лісце.)

2. Адно кінуў — цэлую жменю ўзяў. (Зерне.)

— Ці можна суаднесці адгадкі і жніўныя песні?

— Як вы думаеце, калі спяваюць жніўныя песні? (У канцы лета.)

— Што адбываецца ў прыродзе пасля жніва? (Наступае восень.)

— Зараз мы з вамі прачытаем восеньскія песні.

VIII. Чытанне тэксту песень настаўнікам (с. 7)

IX. Чытанне тэксту песень вучнямі

1. Чытанне моўчкі.

2. Бінарнае чытанне (два вучні адначасова чытаюць адзін тэкст).

3. Чытанне і знаходжанне ўрыўка да малюнка.

X. Аналіз зместу твора

— Аб чым спяваецца ў восеньскіх песнях?

— 3 якім пытаннем звяртаюцца да восені?

— Пра якія дзве пары гаворыць восень?

— Назавіце прыкметы восені.

XI. Падвядзенне вынікаў урока. Рэфлексія

— Калі спяваюць жніўныя песні?

— Калі спяваюць восеньскія песні?

— Ці існуе, на вашу думку, якая-небудзь сувязь паміж гэтымі песнямі?

— Што ўслаўляецца ў гэтых песнях?

— 3 вамі было прыемна працаваць.

— Ці спадабаўся вам урок?

XII. Дамашняе заданне (с. 5, 6)

Падрыхтаваць выразнае чытанне песень, адказаць на пытанні, змешчаныя ў падручніку.

Тэма: «ЗІМОВЫЯ I МАСЛЕНІЧНЫЯ ІІЕСНІ»

Мэты:

Ø пазнаёміць з зімовымі святамі, зімовымі і масленічнымі абрадавымі песнямі беларускага народа;

Ø фарміраваць уменне вызначаць асаблівасці абрадавых песень;

Ø удасканальваць уменне выразна чытаць тэкст;

Ø ствараць умовы для развіцця пазназальнай актыўнасці вучняў, іх творчых здольнасцей;

Ø садзейнічаць развіццю цікавасці дг вывучэння твораў вуснай народнай творчасці, вывучэнкя гісторыі і традыцый роднага краю.

Тып урока: урок-паведамленне.

ХОД УРОКА

I. Арганізацыйны момант

— Падаруйце адзін аднаму ўсмешку. Вазьміцеся за рукі і скажыце: «Мы - каманда, мы падтрымліваем адзін аднаго».