Пытанні: аа цякучым моманце, аб адносінах да савецкіх рэспублік, прыняцце Канстытуцыі БССР, аб зямельнай палітыцы, выбары ЦВК БССР.

Прысутнічаючы на з’ездзе Свярдлоў зачытаў пастанову прэзідыўма УЦВК ад 31 студзеня 1919 года “Аб прызнанні незалежнасці БССР”. З’езд прыняў першую Канстытуцыю БССР, якая юрыдычна замацавала ўтварэнне БССР, савецкую форму ўладыі асноўныя прынцыпы сацыялістычнага ладу.

На першым з’ездзе саветаў прымаецца зварот да ўсіх народаў і іх урадаў “Аб прызнанні БССР і ўступленні з ёй у непасрэдныя дыпламатычныя адносіны”. Прымаюцца 2 дэкларацыі:

1. “Аб неабходгнасці ўстанаўлення цесных эканамічных і палітычных сувязей са сваім старэшым братам – Расійскай савецкай рэспублікай”

2. Прапаноўваецца вырашыць пытанне аб аб’яднанні БССР і Літоўскай ССР. Гэта было выклікана тым, што 16 студзеня 1919 года ЦК РКП(б) прыняў рашэнне аб далучэнні да РСФСР Віцебскай, Магілёўскай, Смаленскай губерніі, а астатняй тэрыторы – да ЛССР.

У дэкларацыі першага з’езду саветаў БССР былі адзначаны 2 прычыны ўтварэння ЛітБел ССР:

1. Гістарычная сукупнасць працоўных Беларусі і Літвы

Неабходнасць хутчэйшага разгону белагварджейскага беларуска-літоўскага ўраду, так як “урады БССР і ЛССР выступаюць адзіным контррэвалюцыйным фронтам”. Такім чынам буферная рэспубліка стваралася з мэтай барацьбы супраць БНР і Літоўскай буржуазнай дзяржавы.

57. Першая канстытуцыя БССР.

Першы у З’езд саветау прыняў першую Канстытуцыю БССР, якая юрыдычна замацавала ўтварэнне БССР, савецкую форму ўладыі асноўныя прынцыпы сацыялістычнага ладу. Канстытуцыя поўнасцю адпавядала Канстытуцыі РСФСР 1918 года.

Першую яе частку сладала Ленінская дэкларацыя правоў працоўнага і эксплуатуемага народа.

У трох раздзелах другой часткі гаварылася аб асноўных задачах пераходнага перыяда – устанаўленні дыктатуры пралетарыяту, аб правах свабодах, обавязках грамадзян рэспублікі, гербе, сцягу ССРБ.

Вышэйшыя органы ўлады і кіравання БССР на канстытуцыі 1919 года:

Вышэйшым органам улады ў БССР прызнаваўся Ўсебеларускі з’езд саветаў. У перапынках паміж з’ездамі – ЦВК. ЦВК утвараў вялікі і малы прэзідыўмы. Вялікаму прэзідыўму належала агульнае кіраванне справамі ССРБ, таму ён выконваў функцыі ўрада рэспублікі.

У Канстытуцыі БССР 1919 года не гаварылася аб мясцовых органах улады і кіравання ў БССР, не былі рэгламентаваны і пытанні выбарчага права. У Канстытуцыі РСФСР 1918 года гэтыя пытанні былі замацаваны.

58. Литовсвско – Беларуская ССР: образование, деятельность, ликвидация.

Лютага 1919 года ў Мінску праходзіў першы з’езд саветаў. Пытанне аб стварэнні ЛітБет.

У дэкларацыі першага з’езду саветаў БССР былі адзначаны 2 прычлыны ўтварэння ЛітБел ССР:

2. Гістарычная сукупнасць працоўных Беларусі і Літвы

3. Неабходнасць хутчэйшага разгону белагварджейскага беларуска-літоўскага ўраду, так як “урады БССР і ЛССР выступаюць адзіным контррэвалюцыйным фронтам”. Такім чынам буферная рэспубліка стваралася з мэтай барацьбы супраць БНР і Літоўскай буржуазнай дзяржавы.

Сталіца – Вільно; Председатель ЦВК(цік) – К.Г. Ціховскій; Председатель СНК – В.С. Міцкевічус-Капсукус; Губерні вошедшіе в состав – Мінская, Гродненская, Віленскую, Ковеньская і частка Сувалавскай.

27 февраля 1919 г. – созданіе ЛітБел. Буферное государство. 12 ліпеня 1919 на наразе кіруючых работнікау Сталін аб’явіу аб неабходнасці ліквідаваць ЛітБелССР.У жніуні 1919 года яе террыторія была поунасцю акупіравана польскімі войскамі.

59. Воссозданіе Белорускрй ССР в 1920г. Декларація о незавісімості ССРБ

Летам 1920 года пачалося вызваленне тэрыторыі Беларусі ад белапольскай акупацыі.

12 ліпеня 1920 года ў Маскве быў падпісаны мірны дагавор паміж РСФСР і буржуазнай Літвой. (Гродна, Шчучын, Ашмяны, Смаргонь, Браслаў, а таксама Віленскі кр. да Польшчы). Урад РСФСР не лічыўся з думкай беларусаў па тэрытарыяльным пытанні. Пасля вызвалення ад акупацыі Мінскай губерніі, вышэйшым органам улады стаў Мінскі губернскі ваенна-рэвалюцыйны камітэт.

31 ліпеня 1920 года ў Мінску была абвешчана дэкларацыя “Аб незалежнасці БССР” (Чарвякова. Жылуновіча, Чарнушэвіча): рэспубліка будуецца на прынцыпах дыктатуры пралетарыяту і выкарыстання ўсяго вопыту савецкай Расіі (Дыктатура прылетарыята – улада народу), гаварылася пра аднаўленне асноўных прынцыпаў арганізацыі народна-гаспадарчага жыцця (абвешчаных 1 студзеня 1919 года маніфестам), да склікання з’езда саветаў улада перадавалася ваенна-рэвалюцыйнаму камітэту Беларусі, рэспубліка з’яўляецца суверэннай савецкай дзяржавай, у самым агульным плане вызначаліся яе межы (некаторыя напрамкі – этнаграфічныя межы). Рэспубліка была поўнасцю абвешчана фактычна ў межах Мінскай губерніі, і прэтэндаваць на рэальны суверэнітэт у рамках этнічнай тэрыторыі не мела ніякай магчымасці.

Дэкларацыяй рэгламентавалася раўнапраўе 4 дзяржаўных моў: беларускай, рускай, польскай і яўрэйскай.

60. 2 съезд Советов Белоруской ССР. Дополнения к конституции БССР

13 – 1 7 снежня 1920 года у Мінску праходзіў другі з’езд саветаў.

Асноўныя пытанні: аб цякучым, моманце, аб удзеле БССР у мірных перамовах з Плльшчай, аб працы кааператывных арганізацый, аб сацыяльным забеспячэнні, аб народнай адукацыі, аб узнаўленні прамысловасці, аб арганізацыі савецкай улады ў Беларусі, прыняцце дапаўненняў да Канстытуцыі БССР 1919 года, выбары ЦВК БССР і дэлегатаў на 8 усерасійскі з'езд саветаў

Другі з'езд саветаў заканадаўча замацаваў утварэнне рэспублікі і прыняў наступныя дапаўненні да канстытуцыі БССР:

1. Стварэнне Савета Народных Камісараў – вышэйшы орган дзяржаўнага кіравання ў рэспубліцы, які быў падпарадкаваны з'езду саветаз і ЦВК. Народныя камісарыяты: Замежных спраў, Ваенных спраў, Унутраных спраў, Адукацыі, Харчавання, Працы, Аховы здароўя, Земляробства, Народнай сувязі, Сацыяльнага забеспячэння, Фінансаў, Юстыцыі.

На правах народных камісарыятаў былі таксама рабоча-сялянская інспекцыя, савет народнай гаспадаркі, надзвычайная камісія. Наркаматы ўзначальвалі народныя камісары, якія ўваходзілі ў склад СНК БССР. Шэраг пытанняў, якія не былі ўрэгуляваны Канстытуцыяй БССР 1919 года, па-ранейшаму заставаліся неўрэгуляванымі (пытанні выбарчага права, пытанні мясцовых органаў улады і кіравання). Мелася агаворка: па ўсіх астатніх пытаннях савецкага будаўніцтва неабходна звяртацца да Канстытуцыі, пры чым не ўказвалася да якой, так як само сабой разумелася, што да Канстытуцыі РСФСР 1918 года.

61. Государственно-правовые отношенияБеларуской ССР и РСФСР и другими.

18 сакавіка 1921 года – Рыжскі Мірны дагавор (Рыга). З савецкага боку дагавор падпісалі прадстаунікі РСФСР і Украіны. (Канец Вайны, незалежнасць Украіны і Беларусі і акрэс. мяжа, Заходняя часка Беларусі да Польшчы (польчша забяспеч. Выкананне правоў народаў якія знаходзіліся на яе тэрыторыі.) БНР – выступіла супраць.

· 6 студзеня 1921 – рабоча-сялянскі дагавор паміж БССР і РСФСР (прэамбула і 7 артыкулаў). З дагавора відаць, што ён павышаў дзяржаўна-прававое становішча БССР, але не з’яўляўся раўнапраўным, бо ўсе найбольш важныя пытанні гаспадарчай дзейнасці Беларускай ССР павінны былі вырашацца ў СНК РСФСР.

· Рэзалюцыя “Аб чарговых задачах партыі па нацыянальным пытанні” (10 з’езд РКП(б)) (аб вопыце іншых краін соц. Блока……перальманне).

· Пагадненне урадаў РСФСР і БССР аб фінансавым пытанні (19 студзеня 1922)

· Дэкрэт Прэзідыума і СНК БССР “Аб правамоцтве для ССРБ дэкрэтаў і распараджэнняў РСФСР.

· Пасановы СНК РСФСР.

Отношенія характерізуются как федератівные (открытіе предстовітельства в Россіі БССР 1921).

62. Образованіе госудасртвенного аппарата в БССР в 1921-1922гг. Вход БССР в состав СССР.

Праблема ўзаемаадносін усіх савецкіх рэспублік у 1922 годзе сістэматычна абмяркоўвалася на ўсіх праходзячых з’ездах. У жніўні 1922 года ЦК КП(б) стварыў спецыяльную камісію па падрыхтоўцы праекта дагавора аб далейшых узаемаадносінах рэспублік, у якую ўвайшлі прадстаўнікі ўсіх рэспублік. Падрыхтаваны Сталіным праект аўтанамізацыі быў падвергнуты крытыцы (сутнасць праекта: рэспублікі ўваходзяць у склад РСФСР на правах аўтаноміі).

14 снежня 1922 года чацверты з’езд саветаў БССР прыняў пастанову аб неабходнасці аб’яднання рэспублік на аснове ўзаемнай роўнасці, цесных эканамічных і палітычных сувязей. У пастанове адзначалася, што фактычна такі саюз ужо склаўся і патрабуецца толькі заканадаўча аформіць яго, улічваючы пры гэтым гарантыі праяўлення ініцыятывы кожнай з рэспублік. Для падпісання дакументаў аб утварэнні саюзаў з’езд выбраў дэлегацыю. 30 мнежня 1922 года першы з’езд саветаў у асноўным зацвердзіў праекты дагавора і дэкларацыі аб утварэнні СССР, якія з прычыны іх надзвычайнай важнасці перадаваліся на дадатковы разгляд рэспублік (Создание ЦВК СССР)

Пяты ўсебеларускі з’езд саветаў адобрыў праект Канстытуцыі СССР, якая была зацверджана 31 студзеня 1924 года на другім усесаюзным з’ездзе саветаў.

63. Политика нац.-гос. Строительства в БССР

Неабходнасць унясення змен у канстытуцыю. З’езд у сакавіку 1924 года 6 усебеларускі: Пашырэнне межаў БССР і задачы Савецкага будаўніцтва, адміністрацыйна-гаспадарчы падзел БССР, пытанні канстытуцыі БССР, Выбары ЦВК БССР. З’езд даручыў ЦВК БССР: распрацаваць план новага адміністрацыйна – тэрытарыальнага падзелу, Змены у канстытуцыю: ЦВК БССР – 120 членаў і 30 кандэдатаў (раней 60), Прэзідыум – Старшыні, Сакратар+9 членаў (раней 7), старшыня ЦВК=старшыня СНК (адмена), скалд СНК = старшыня,намеснікі наркомы+ упаўнамочаныя наркомаў СССР.

Тэратарыальна-адміністрацыйнае лзяленне – акруг-раён-сельсавет. (ліпень 1924). Выпрацоўка асноўных накірункаў нац. Палітыкі на Беларусі праходзіла ў Барацьбе 2 асноўных плыняў:

· Ідэі беларускай нацыянальнай дзяржаўнасці і культуры (Луцкевіч, Лёсік,)

· Ідэі бальшэвікоў супрацьлеглыя (эсэры, акцябрысты).

Палітыка Беларусізацыі, адкрыццё БДУ, Дэкларацыя аб абвяшчэні незалежнасці БССР, Змена адносін русафікацыя.

64. Возвраўеніе в состав Беларуской ССР восточных районов Беларусі.

Урад БССР прапанаваў свій праект стварэння адзінага эканамічнага раёна за кошт пашырэння тэрыторыі БССР і уключэння ў яе склад земляў з пераважна беларускім насельніцтвам. Практычнае ажыццяўленне гэтага праекта пачалося толькі пасля настойлівага патрабавання БССР. У снежні 1923 года прэзідыўм ЦВК СССР зацверзіў склад спецыяльнай камісіі, якая разглядала матэрыялы па кожным павеце аб мэтазгоднасці іх уваходжання ў склад Беларусі. Улічвалася перавага беларускага насельніцтва. У выніку першага ўзбуйнення БССР у склад рэспублікі былі вернуты: Віцебскі, Полацкі, Сеннінскі, Суражскі, Гарадоцкі, Дрысінскі, лепельскі, Оршанскі паветы Віцебскай губерніі. У складзе РСФСР засталіся Себежскі, Небельскі, Вележскі паветы. Былі вернуты Клімавіцкі, Рагачоўскі, Быхаўскі, Магілёўскі, Чэрыкаўскі, Чавусскі паветы Гомельскай губерні і. У складзе РСФСР засталіся Гомельскі і Рэчыцкі паветы Гомельскай губерніі. Таксама засталіся 18 валасцей Горыцкага і Мсціслаўскага паветаў смаленскай губерніі. У лютым 1924 года прэзідыўм УЦВК РСФСР зацвердзіў рашэнне камісіі аб змяненні граніц. Тэрыторыя БССР павялічылася больш чым у 2 разы і стала складаць 110,5 тым. Км.кв. насельніцтва ўзрасло да 4,2 млн чалавек. Віцебская губернія была ліквідавана. У снежні 1926 года адюылося другое ўзбуйненне тэрыторыі БССР, у выніку якога ў склад рэспублікі былі вернуты рэчыцкі і гомельскі паветы, якія потым былі перайменаваны ў акругі. Гомельская губернія была ліквідавана. Тэрыторыя БССР склала 125,6 мтыс. Км.кв. насельніцтва – 5 млн. чал. 9 чэрвеня 1927 года былі ліквідаваны Барысаўская, Калінінская, Рэчыцкая, Слуцкая акругі. 26 ліпеня 1930 года – апошнія 6 акруг. На тэрыторыі БССР засталося толькі раённае дзяленне. 15 студзеня 1938 года ў рэспубліцы было ўведзена абласное дзяленне. Віцебская вобласць уключала 20 раёнаў, Гомельская – 14, Магілеўская – 21, Мінская – 20, Палесская – 15 раёнаў. У красавіку 1919 года Магілёўская губернія была пераўтворана ў Гомельскую.

65. Крімінальнае і крімінально-працэсуальнае право Беларуской ССР в 1920-1930-я гг.

Да 1922 года, прымяняліся розныя нарматыўныя акты РСФСР: Кіруючыя пачаткі па крымінальнаму праву РСФСР (1919 год), дэкрэт СНК РСФСР “Аб барацьбе з дэзіртырствам” (1921 год) і інш.

КК РСФСР 1922 года - зваротную сілу, так як ЦВК распаўсюдзіў яго дзеянне на ўсе злачынствы. Не разгледжаныя да гэтага часу ў судовым парадку. Мэтай - абарона працоўных ад злачынстваў і грамадска небяспечных элементаў. КК 1922 года складаўся з агульнай і асабліввй частак. Усяго 227 артыкулаў. 56 з іх – агульная частка, у агульнай частцы гаварылася аб межах дзеяння КК, аб агульных асновах прымянення пакарання; устанаўліваліся меры і віды пакаранняў і іншыя меры сацыяльнай абароны, вызначаўся парадак адбывання пакарання. Асаблівая частка ўключала 8 глаў. За ўчыненне контррэвалюцыйных дзеянняў, бандытызм прадглуджвалася вышэйшая мера пакарання – расстрэл (часовая мера). За раскраданне сацыялістычнай уласнасці, за некаторыя гаспадарчыя, службовыя злачынствы прадугледжвалася пазбаўленне волі. Новыя віды пакаранняў - звальненне з пасады і выгнанне за межы рэспублікі на пэўны тэрмін ці бязтэрмінова. Крымінальная адказнасць наступала з 14 гадоў. У верасні 1922 года ў КК было ўнесена дапаўненне аб тым, што да асоб не дасягнуўшых у момант учынення злачынства 18 гадоў смяротная кара не прымянялася. У студзені 1923 года было ўнесена змяненне ў КК, якое на палову зніжала пакаранне асобам ва ўзросце ад 14 да 16 гадоў. На 1/3 – ва ўзросце ад 16 да 18 гадоў. Смяротная кара да цяжарных жанчын забаранялася. 31 кастрычніка 1924 года былі прыняты “Асноўныя пачаткі крымінальнага заканадаўства СССР і саюзных рэспублік”. У сувязі з гэтым пачалася распрацоўка новага КК БССР, які быў уведзены ў дзеянне з 15 лістапада 1928 года. Асноўнай задачай закон лічыў судова-прававую абарону сацыялістычнай дзяржавы ад грамадска небяспечных учынкаў шляхам прымянення да права парушальнікаў мер сацыяльнага ўздзеяння. У кодэксе давалася азначэнне злачынства. Злачынства – усякае грамадскае небяспечнае дзеянне ці бяздзейнасць, накіраванае супраць асноў савецкага ладу ці правапарадку. Злачынствы падзяляліся на 2 катэгорыі: Накіраваныя супраць асноў савецкага ладу, Усе астатнія.

Меры сацыяльнай абароны па КК БССР 1928 года: Аб’яўленне ворагам працоўных з пазбаўленнем грамадзянства БССР ці іншай саюзнай рэспублікі і тым самым грамадзянства СССР з выгнаннем назаўседы з дзяржавы, Пазбаўленне волі са строгай ізаляцыяй, Пазбаўленне волі без строгай ізаляцыі, Прымусовыя работы без пазбаўлення волі, Поўнае або частковае пазбаўленне правоў, Выдаленне за межы саюза ССР на пэўны тэрмін,Ссылка і высылка, Звальненне з пасады з забаронай ці без забароны займаць тую ці іншую пасаду, Забарона займацца той ці іншай дзейнасцю або промыслам, Грамадскае ганьбаванне, Канфіскацыя ўсей ці часткі маёмасці, Штраф, Перасцярога (прымяненне растрэлу). студзені 1930 года - крымінальную адказнасць за злоснае невыкананне пастаноў і правіл, забяспечваючы паспяховую калектывізацыю сельскай гаспадаркі (пазбаўленне волі да 3 гадоў з высяленнем ці без высялення), за агітацыю і прапаганду, якая змяшчала заклікі да ўчынення злачынстваў, якія перашкаджалі правядзенню калектывізацыі сельскай гаспадаркі і г.д. Пастановай ЦВК СССР ад 8 чэрвеня 1934 года ў КК БССР быў уведзены новы склад злачынстваў – здрада радзімы (растрэл). Здрада радзімы: шпіянаж, выдачу ваеннай або дзяржаўнай тайны, пераход на бок ворага, уцекі ці перабёг за мяжу. 7 красавіка 1935 года ЦВК і СНК СССР устанавілі крымінальную адказнасць з 12-гадовага ўзросту за крадзеж, насілле, нанясенне цялесных пашкоджанняў, калецтва, забойства і спробу ўчынення злачынства. 2 кастрычніка 1937 года ЦВК СССР прыняў настанову аб павелічэнні тэрміну пазбаўлення волі за небяспечныя дзяржаўныя злачынствы з 10 да 25 гадоў. 1938-1940 - крымінальную адказнасць за грубае парушэнне дысцыпліны працы (прагулы, выпуск недабраякаснай прадукцыі і інш.), крымінальная адказнасць устанаўліваецца за самавольнае пакіданне рабочага месца (парушэнне вучэбнай дысцыпліны) Мера пакарання - папраўчыя работы і турэмнае зняволенне. КПК РСФСР пачаў дзейнічаць на тэрыторыі БССР з 15 ліпеня 1922 года. Складаўся з 6 раздзелаў, 32 глаў, 481 артыкула. Замацаваў наступныя прынцыпы крымінальнага працэсу: Галоснасць, Публічнасць, Права абвінавачанага на абарону, Нацыянальная мова судаводства, Удзел народных засядацеляў у разглядзе справы, Калегіяльнасць у разглядзе спраў і інш. Прынцыпы крымінальнага працэсу пазней значна парушаліся. 30 сакавіка 1923 года ЦВК БССР зацвердзіў і 15 красавіка ўвеў у дзеянне новы КПК БССР. КПК 23 года падрабязна рэгламентаваў падсуднасць і парадак вырашэння крымінальных спраў у вышэйшым судзе рэспублікі, у трыбуналах, удакладніў стадыі працэсу, пашырыў паўнамоцтвы органаў дазнання. У сувязі з прыняццем у 1924 годзе асноў крымінальнага судаводства саюза ССР і саюзных рэспублік, а таксама ў сувязі са зменамі ў судовай сістэма БССР, у КПК 1923 года былі ўнесены значныя змяненні і яго пачалі разглядаць, як КПК 1927 года. У КПК 1927 года гаварылася аб павышэнні ролі пракуратуры, аб змяненні мер стрымання (выключаўся залог, асабістае і маёмаснае паручыцельства, уводзілася паручыцельства грамадскае і інш.). Па КПК 27 года ўстанаўлівалася вядзенне крымінальных спраў на беларускай мове. У 1928-1929 гадах у тэроыі савецкага крымінальнага працэсу атрымалі распаўсюджванне ідэі спрашчэння і паскарэння крымінальнага судаводства і вызвалення яго ад усякіх фармальнасцей. Яны прывялі да таго, што суд атрымаў права скарачаць судовае следства, справу слухаць без удзелу пракурора і абароны, касацыйнае абскарджанне прыгавору і падача хадайніцтва аб памілаванні не дапускаліся. Рашэнне суда аб прымяненні вышэйшай меры пакарання прыводзілася ў выкананне неадкладна.

66. Гражданское и гражданско-процессуальное право БССР в 1920-1930-я гг.

Грамадзянскі кодэкс 1923 года - правіла неадчужальнасці дзяржаўных прадпрыемстваў ва ўласнасць прыватных асоб. Аднак, у сувязі з НЭПам, пастановай ЦВК і СНК БССР ад 31 студзеня 1925 года было дазволена адчужэнне прадпрыемстваў, якія бяздзейнічалі. Дзярдаўная найбольшая іскавая абарона. Яе можна было запатрабаваць з любога незаконнага ўладання, пры гэтым іскавая даўнасць не прымянялася. Аб’яўляліся незаконнымі здзелкі, накіраваныя на ўрон для дзяржаны. Закон клапаціўся і аб развіціі кааператыўнай уласнасці: дапускаў у пэўных межах прыватную гаспадарчую дзейнасць. Прыватным асобам дазвалялася адкрываць прамысловыя і гандлевыя прадпрыемствы з абавязковым захаваннем нормаў, якія рэгулявалі прамысловую і гандлевую дзейнасць. Дазвалялася перадаваць маемасць у вызначаным памеры ў спадчыну. Закон прадугледжваў права прыватнай уласнасці на адзін жылы будынак, плошчай не быльш чым 25 кв. сажняў. Шырокае распаўсюджанне ў гэты перыяд атрымалі дагаворы з прыватнымі асобамі на арэнду дзяржаўных прадпрыемстваў, машын і іншай маёмасці, на выкананне падрадных работ, продаж на камісійных асновах прадукцыі дзяржаўных прадпрыемстваў. У 1926 годзе - адменена абмежаванне памеру маёмасці, якая магла пераходзіць у парадку атрымання спадчыны і дарэння. У 1929 годзе было пашырана кола спадчыннікаў па закону у выніку ўключэння ўсыноўленнікаў і іх сыходных. Грамадзяне атрымалі права завяшчаць сваю маёмасць дзяржаўным установам, прадпрыемствам, грамадскім і кааператыўным арганізацыям. Устаноўлены ГПК РСФСР 1923 года парадак выканання правасуддзя па грамадзянскіх справах прадугледжваў актыўны ўдзел суда і пракуратуры ў вырашэнні грамадзянска-прававых спрэчак. У першую чарку закон абараняў інтарэсы дзяржавы. Пастановай ЦВК і СНК БССР ад 2 лютага 1929 года былі ўнесены змяненні і дапаўненні ў ГПК 1923 года. Быў замацаваны абавязак суддзі разглядаць справы ў адпаведнасці з законамі БССР і СССР і пастановамі мясцовых органаў улады, выдадзенымі на аснове законаў. Устанаўлівалася магчымасць прымянення судом аналогіі права пры вырашэнні грамадзянска-прававых спрэчак. Суд не меў права адмовіць у вырашэнні справы з-за адсутнасці або непаўнаты закона. Закон вызначаў падставы, па якіх дапускаліся адступленні ад прынцыпу галоснасці. Суду прадастаўлялася права разглядаць справы пры неяўцы аднаго з бакоў, калі меліся дакладныя звесткі аб уручэнні гэтаму боку паведамлення.

67. Конституция БССР 1927 г.

Шосты ўсебеларускі з’езд саветаў, які праходзіў 13 - 16 сакавіка 1924 года, даручыў ЦВК БССР падрыхтаваць праект новай Канстытуцыі. 11 красавіка 1927 года на восьмым усебеларускім з’ездзе саветаў была прынята новая Канстытуцыя БССР. Яна складалася з 13 глаў і 76 артыкулаў. Канстытуцыя правазгласіла БССР дзяржавай дыктатуры пралетарыяту. Была створана на аснове: Дэкларацыі правоў працоўнага і эксплуатуемага народа, маніфеста часовага рабоча-сялянскага савецкага ўраба БССР ад 1.01.1919 года, канстытуцыі БССР 1919 года, канстытуцыі ССсР 1924 года, дэкларацыі аб незалежнасці ССРБ ад 31.07.1920 года. Канституция закрепила факт вхождения БССР в состав СССР (право свободного выхода). Свободное право пользования языком. Равенство 4 государственных языков (преимущество бел. языка). Избирательная система - избирают и могут быть избраны все граждане (независимо от..), ограничение только возраст (18). Избирательного права лишались лица, живущие на нетрудовые доходы, осуждённые. Многоступенчатые выборы. Специальный раздел Конституции был посвящен гербу, флагу и столице БССР. Ввод изменений в конституции (отменено положение о свободе религиозной пропаганды, положение о равноправии языков всех национальностей, проживающих на территории БССР. Носьбітам вярхоўнай улады ў БССР абвяшчаўся Усебеларускі з’езд Саветаў, а ў перыяд паміж з’ездамі – Цэнтральны Выканаўчы Камітэт Саветаў БССР (Прэзідыўм). Але фактычна як зэезд, так і ЦВК павінны былі выконваць дэрыктывы вышэйшых партыйных органаў. Длякіравання асобных галін – Савет Народных Камісараў. Вышэйшы орган улады ў межах акругі або раёна зэяўляецца акруговы або раёны з’езд Саветаў. Выканаўчы орган – выканаўчы камітэт. Ніжэйшыя – сельсаветы (выбар выканаўчага органа).

68. Нарушение законности в Беларуси в 20-50 гг. (причины и суть). Деятельности НКВД.

69. Конституция БССР 1937 г.

У лістападзе 1936 года 12 надзвычайны усебеларускі з’езд саветаў БССР абмеркаваў праект Канстытуцыі СССР і стварыў камісію па падрыхтойцы праекта новай Канстытуцыі рэспублікі.19 лютага 37 года гэты з’езд прыняў Канстытуцыю рэспублікі. Яна ўключала 11 раздзелаў, 122 артыкулы. Намечаны пераход да падзелу ўлады на заканадаўчую, выканаўчую і судовую. Заканадаўчая ўлада – Вярхоўны савет, прэзідыум вярхоўнага савета. Выканаўчая ўлада – СНК. Упершыню ў Канстытуцыі былі змешчаны раздзелы пра бюджэт, суд і пракуратуру. Новая конституция БССР полностью соответствовала конституцыи СССР. Гражданин БССР=гражданин СССР. В конституции говорилось о добровольном объединении БССР на равных правах с другими союзными государствами. Высший орган власти – Верховный совет, который избирал Президиум и создавал правительство – СНК БССР. Многие положение декларировались и не соответствовали действительности тоталитарного режима (свобода слова, печати, собраний, митингов, уличных шествий и демонстраций). Равное избирательное право для всех (прямые выборы, тайна голосования). Конституция БССР утверждала герб, флаг. Деление на округи. Новые разделы – бюджет, суд, прокуратура. Месные органы –ликвидацыя з’ездаў саветаў – на іх месца Саветы дэпутатаў працоўных. Акругі ліквідаваны – созданы обласці (выбраны аблстныя саветы).

71. Начало второй мировой войны и разгром Польского государства. Образование временных органов народовластия В Западной Беларуси в 1939 г.

23 жніўня 1939 – пакт “Молатаў-Рыбентропа” – (сакрэтны пратакол). Вайна Германіі супрать Польшчы. 17 верасня 1939 года – Савецкія вайска на тэрыторыі Западнай Беларусі. Утварэнне часовага мясцовага ўрада: паветы і ваяводствы – часовыя ўпраўленні, Вёскі і гміны – сялянскія камітэты. Часовыя ўпраўленні – прадстаўнікі чырвонай арміі+мясцовая інтэлегенцыя+сяляне. Састаў часовага ўпраўлення зацвяджаўся камандаваннем Чырвонай арміі. Сялянскі камітэт ўтвараўся на агульных сходах сялян. Валасныя сялянскія камітэты выбіраліся на сходах упаўнаважаных ад вясковых камітэтаў. З’езд народаўладання паветаў - некаторыя функцыіі органаў дзяржаўнага ўладання. Ўтвораны 4 часовыя ўпраленні абласцей – Віленская, Навагрудская, Беластоцкая, Палеская. Вільна частаткова перадана Літве – новы абласны цэнтр – Вілейка. У кожным упрауленні сазданы камітэты якія адказывалі за розную галіну прамысловасці, гаспадаркі, або культуры (зямельны, прамысловасці, гандлю,народнай адукацыі і т.д.). Усе гэтыя органы ўлады працавалі пад наглядам – Цэнтарльнага Камітэта Камуністычнай партыі Беларусі. Палітыка дыктатуры пралетарыяту.

72. Народнае сабранне ўтварэнне новых органаў ўлады.

Палітычны цэнтр – Беласток (агітацыя правядзення выбарчай кампаніі). Стандартная сістэма правядзення выбараў на з’езд (выдзялення кандыдатаў з камуністычнай партыі). Колькасць акруг – колькасць дэпутатаў (929). Удзел ў выбарах = 18 лет. На кожным участку – агітаттары, якія прымушалі людзей ісці на выбары. 28 кастрычніка 1939 год – 1 пасяджэнне Народнага сходу (Беласток). Пастаўлены наступныя пытанні: аб дзярж. уладзе, уваходжанне Западнай Беларусі ў склад БССР, канфіскацыя памешчыцкіх зямель, аб банку і буйнай прамысловасці. 1 Дэкларацыя аб дзяржаўнай уладзе – устанаўленне на тэрыторыі савецкай улады. 2 дэкларацыя – уяднанне с БССР. 3 Дэкларацыя аб канфіскацыі сялянскіх зямель. Дэкларацыі – палітычны і эканамічны фундамент станаўлення Савецкай Улады на тэрыторыі Беларусі. Органы меснай улады утвараліся согласно канстытуцыі 1937 года. Новы адміністрацый-тэратарыальны падзель (5 абласцей, 101 раёнаў, сельсаветы). Для ўтварэння органаў – сазданы абласныя выканаўчыя камітэты, якія ў сваю чаргу утваралі выканаўчыя камітэты раёнаў і сельсаветаў. Рознымі галінамі яшчэ упраўлялі аддзелы і упраўленні. Дазвол выстаўляць кандэдатаў на Вряхоўны савет СССР.

73. Советское государство в ВОВ. Акупацыённы рэжым. Партызанскі рух.

22 чэрвеня 1941 года – пачатак ВОВ. Падрыхтоўка да наступлення, а не абароны. Адступленне. Рэпрэсіі камандавання да пачатку выйны. Не правельная дзейнасць камандавання. Устанаўленне на захопленных тэрыторыях гітлераўскага рэжыму. Уся тэрыторя Беларусі падзялялася на некалькі частак. Дзеяннне немцааў і правы нямецкіх органаў уладання). Беларутэнія – уваходзіла у рэйсхкамісарыят “Остлянд” – падзялялася на 10 акругоў – галоўны начальнік Кубэ. Акругі падзяляліся на воласі (старасты). Палажэнне паліцыі СС вышэй чым мясцовае палажэнне Кубэ. (Гемлер). Мэта кіравання - як мага больш рабаваць Беларусаў. Акупантам дазвалялася ставарэнне мясцовых урганаў улады на ўзроўні павятовых, валасных, гарадскіх упраў. (ва ўпраўленні стаялі не беларусы). 1943 утварэнне Беларускай Рады Даверу (паражэнне нямецкіх войск). Стварэнне Беларуска Цэнтральнай Рады – мабілізацыя ўсіх нацыянальных сіл на барацьбу з бальшывікамі. Стварэнне партызанскіх атрадаў, а потым іх аб’яднанне ў брыгады. Стварэнне Цэнтральнага Штабу Партызанскага Руху (Панамарэнка).Пазней стварэнне Беларускага Штабу Партызанскага руху. (Партызанскія тэрыторыі).

74. Вызваленне Беларуси ад немцаў. Аднаўленне дзяржаўнага апарата.

Летам 1944 года пачалося новае наступленне Чырвонай Арміі, у выніку якога ўся Беларусь была вызвалена адакупантаў. Кіруючыя органы фарміраваліся з Маскоўскіх кадраў (дапамога кадрамі). Тяжкае матэрыальнае становішча Беларусаў. Дзейнасць жорсткіх крымінальных законаў. Падпісанне акта аб капітуляцыі (у ноч з 8 на 9 мая). 1947 год – 12 абласцей в Беларусі, 175 раёнов, 2522 сельсаветаў.Потым частка абласцей было скасавана (98). Вышэйшы орган улады – Вярхоўны савет. (Прэзідыум вярхоўнага савета) см. Кансціцуцыя 1937 года…Вышэйшы выканаўчы і распарадчы орган – Савет Міністраў БССР абмежаваная кампітэнцыя бо ён падпарадкоўваўся Савету Міністраў СССР. Мясцовыя органы улады складалі абласныя, гарадскія, раённыя, пасялковыя Саветы дэпутатаў працоўных і іх выканаўчыя камітэты.(выбар у Саветы грамадзянамі 18 лет).

75-76 У пасляваенны перыяд галоўнай задачай, якая стаяла перад кіраўніцтвам рэспублікі, было адноўленне разбуранай вайной народнай гаспадаркі, а таксама заканчэнне будаўніцтва сацыялізму.

У верасні 1946 года Вярхоўны савет БССР зацвердзіў першы пасляваенны пяцігадовы план аднаўлення і развіцця народнай гаспадаркі на 1946-1950 гады, які быў распрацаваны на аснове агульнасаюзнага пяцігадовага плана.

26 сакавіка 1946 года ўказам Прэзідыума Вярхоўнага савета БССР СНК быў пераўтвораны ў Савет міністраў. Пачалі стварацца новыя саюзна-рэспубліканскія міністэрствы.

У лютым 1947 года на аснове новага палажэння аб выбарах адбыліся выбары ў Вярхоўны савет БССР. Былі сфарміраваны пастаянныя камісіі, выбраны новы прэзідыум, утвораны ўрад рэспублікі, Вярхоўны суд, створана рэдакцыйная камісія, якая займалася ўнясеннем змяненняў і дапаўненняў у Канстытуцыю БССР 1937 года.

На другой сесіі Вярхоўнага савета БССР у ліпені 1947 года быў прыняты закон “Аб змяненні і дапаўненні тэкста Канстытуцыі (асноўнага закона БССР)”. Згодна з ім за вышэйшымі органамі дзяржаўнай улады БССР замацоўвалася права на прыняцце заканадаўства аб шлюбе і сям’і, права зацвярджаць справаздачы аб выкананні дзяржаўнага бюджэту БССР. Уносіліся ўдакладненні ў гарантыі правоў грамадзян на адпачынак, адукацыю, артыкул аб роўнапраўі жанчыны з мужчынай дапаўняўся палажэннем аб дзяржаўнай дапамозе мнагадзетным і адзінокім маці.

У гэты перыяд актыўную працу праводзіць Прэзідыум Вярхоўнага савета БССР. У склад Прэзідыума ўваходзілі наступныя адзелы:

1. Інфармацыйна-статыстычны

2. Юрыдычны

3. Па ўліку і рэгістрацыі ўзнагароджаных

4. Па падрыхтоўцы да разгляду хадайніцтваў аб памілаванні

5. Фінансава-гаспадарчы

У склад Прэзідыума таксама ўваходзілі канцылярыя прэзідыума і прыемная старўыні прэзідыума вярхоўнага савета бССР.

Кампетэнцыя Прэзідыума вярхоўнага Савета БССР (1947-1965 гг.)

· Кіраваў арганізацыйна-масавай працай мясцовых саветаў

· Зацвярджаў палажэнні аб выбарах

· Вырашаў пытанні адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу ў рэспубліцы

· Ратыфікаваў міжнародныя дагаворы

· Вырашаў міжнародна-прававыя пытанні

· Ажыццяўляў норматворчую дзейнасць

25 снежня 1951 года прэзідыум Вярхоўнага савета БССР прымае ўказ “Аб дзяржаўным сцягу БССР”.

24 верасня 1955 года ўказ “Аб дзяржаўным гімне БССР”.

У наступныя гады актывізуецца кантрольна-наглядная і распарадчая дзейнасць Вярхоўнага савета БССР. З’яўляюцца новыя камісіі.

У 1957 годзе дзейнічалі наступныя камісіі:

1. Па народнай адукацыі і культурна-адукацыйнай працы

2. Па ахове здароўя і сацыяльнаму забеспячэнню

3. Па жыллеваму будаўніцтву, камунальнай гаспадарцы і добраўпарадкаванню

4. Па сельскай гаспадарцы

У 1960 годзе было зацверджана палажэнне “Аб пастаянных камісіях Вярхоўнага савета”. Былі вызначаны 2 асноўныя накірункі іх дзейнасці:

1. Падрыхтоўка законапраектаў

2. Нагляд за выкананнем законаў і іх эффектыўнасцю

К 1969 году колькасць камісій павялічылася да 15.

У 1957 годзе ў Савецкім Саюзе была ажыццёўлена перабудова кіравання прамысловасцю і будаўніцтвам. Замест сістэмы міністэрстваў, арганізаваных па галіноваму прынцыпу, для кіраўніцтва народнай гаспадаркай была створана сістэма саветаў народнай гаспадаркі (савнаргасаў), пабудаваных па тэрытарыяльнаму прынцыпу. Рэарганізацыя была праведзена на аснове закона СССР ад 10 мая 1957 года “Аб далейшым удасканаленні арганізацыі кіравання прамысловасцю і будаўніцтвам”. Мэта гэтай рэарганізацыі – больш аператыўнае кіраванне народнай гаспадаркай.

У БССР саветы народнай гаспадаркі выступалі ў якасці агульнага органа дзяржаўнага кіравання народнай гаспадаркай. Былі надзелены пэўнымі выканаўча-распарадчымі паўнамоцтвамі. Ажыццяўлялі кіраўніцтва даручанымі ім галінамі гаспадарчага жыцця і перададзенымі ім у падпарадкаванне прадпрыемствамі, будаўнічымі аб’ектамі і іншымі арганізацыямі. Саўнаргасы выдавалі пастановы, распараджэнні, якія былі абавязковы для выканання усімі прадпрыемствамі і арганізацыямі на тэрыторыі БССР. Пастановы і распараджэнні саўнаргасаў БССР маглі быць зменены, адменены або дапоўнены Саветам Міністраў БССР. Саўнаргас – калегіяльны орган.

У 1958 годзе ў БССР на аснове агульнасаюзным нарматыўна-прававых актаў быў праведзены шэраг мерапрыемтсваў, накіраваных на паляпшэнне дзейнасці калгасаў і рэарганізацыю машынна-трактарных станцый (МТС).

За гады сямігодкі (59-65) у рэспубліцы былі створаны новыя галіны прамысловасці:

· Нафтаперапрацоўваючая

· Электронная

· Хлопкабумажная

· Мінеральных угнаенняў

Прадугледжвалася стварэнне нафтадаюываючай прамысловсці.

Законам СССР “Аб змяненні сістэмы органаў кіравання прамысловасцю і пераўтварэння некаторых іншых органаў дзяржаўнага кіравання” ад 2 кастрычніка 1965 года і аналагічнымі законамі саюзных рэспублік саўнаргасы былі ліквідаваны. Ствараюцца агульнасаюзныя, саюзна-рэспубліканскія і рэспубліканскія галіновыя міністэрствы і ведамствы. Узрастае актыўнасць Вярхоўнага Савета БССР у заканадаўчай дзейнасці.

З 1959 года па 1967 год Вярхоўным саветам было прынята 124 заканадаўчых акта.

У ліпені 1975 года новы склад Вярхоўнага савета БССР утварыў 16 пастаянных камісій і зацвердзіў рэгламент пасяджэнняў Вярхоўнага савета БССР, які вызначыў парадак работы сесій Вярхоўнага савета, працэдуру ўнясення і разгляду пытанняў павесткі дня пасяджэнняў і заспросаў дэпутатаў, таксама час дакладаў і выступленняў.

Накірункі кантрольна-распарадчай дзейнасці Прэзідыума Вярхоўнага савета БССР:

1. Удасканаленне арганізацыйнай дзейнасці мясцовых саветаў

2. Развіцце і арганізацыйнае замацаванне грамадскіх арганізацый працоўных

3. Абарона правоў і законных інтарэсаў грамадзян рэспублікі

Адносна дзейнасці мясцовых саветаў прэзідыум Вярхоўнага савета БССР кожны год з 1969 года па 1975 год разглядаў 5-8 пытанняў. З 1972 года апарат Прэзідыума кожны квартал выпускаў і рассылаў у мясцовыя саветы спецыяльны інфармацыйны білютэнь. Праводзіў вялікую працу па ўпарадкаванню адміністрацыйна-тэрытарыяльнага ўладкавання рэспублікі, па арганізацыі выбараў саветаў дэпутатаў працоўных і народных судоў, па тлумачэнню дзеючага заканадаўства, а таксама па ратыфікацыі міжнародных актаў.

З 1959 па 1975 год ім было ратыфікавана больш за 30 міжнародных пагадненняў, дагавораў і канвенцый.

77-78 Воссоздание внешнеполитеческой деятельности БССР. Участие БССР в воссоздании ООН.

1 лютага 1944 года Вярхоўны Савет СССР прыняў закон” Аб прадстаўленні саюзным рэспублікам паўнамоцтваў у вобласці знешніх адносін і аб пераўтварэнні ў сувязі з гэтым народнага камісарыяту замежных спраў з усесаюзнага ў саюзна-рэспубліканскі”. Закон замацаваў права саюзных рэспублік уступаць у непасрэдныя адносіны з замежнымі дзаржавамі. Заключаць з імі пагадненні, абменьвацца дыпламатычнымі прадстаўнікамі. Ў сувязі з гэтым, Вярхоўны Савет СССР 24 сакавіка 1944 года прыняў закон “Аб утварэнні народнага камісарыяту замежных спраў”, унес шэраг адпаведных дапаўненняў у Канстытуцыю БССР 1937 года.

26 сакавіка 1946 года наркамат замежных спраў быў пераўтвораны ў Міністэрства замежных спраў. Міністэрства замежных спраў разгарнула вялікую працу ў вобласці міжнародных адносін, падцвярджэннем таму з’явіўся ўдзел БССР разам з 50 дзяржавамі ў стварэнні ААН і ў распрацоўцы яе ўстава.

Асноўныя напрамкі дзейнасці БССР на міжнароднай арэне:

1. Заключэнне шматбаковых дагавораў з замежнымі дзяржавамі

2. Удзел у міжнародных канферэнцыях (40-70 гады – больш, чым у 300 канферэнцыях)

3. Удзел у кадыфікацыі і развіцці міжнароднага права

4. Удзел у перагаворах з замежнымі дзяржавамі

79-80 27 июля 1990 г. Верховный Совет Белорусской ССР принял Декларацию о государственном суверенитете республики, которая означала, что Беларусь выбрала собственный путь развития, хотя и не исключала возможности объединения вместе с другими республиками в новый союз. 1991 год – референдум – за вход в новый союз. Март 1991 года постановление «О концепции нового Союзного договора»: целесообразность входа БССР в СССР с учётом преобразования его в действительно правовое государство, участи БССР в подготовке союзного договора.

В это же время был принят закон «о местном самоуправлении и местном хозяйстве в Белоруской ССР. Сохранение союза невозможно по причинам: радикально-потриотическое движение в республиках, старые взгляды на построение экономики (правящая элита). Августовский Путч – непосредственно повлиял на закрепление независимости БССР. Закон о экономической и политической свободе БССР. 19 сентября – закон о названии (Гражданство). Закон о языках – государственный язык – Беларуский.Заключительный этап формирование Белоруской государственности – 8 декабря 1991г. создание СНГ. (Вискули). Центр СНГ – Минск. Беларусь признана как самостоятельное государство на мировой арене. Внешнеполитический курс – нитралитет.

Утварэнне СНГ. Дзяржаўна прававыя сувязі с СНД и странами зарубежжа.