Семинар. Стильдік қолданыстардың қазақ әдеби тіліндегі ерекшеліктері

Семинар сұрақтары:

1. Сөз мағынасы және аналитикалық тәсілдің қызметінің артуы. Абай публицистикасы (3, 8, 22, 39, 41, 42 – қара сөздері), дерексіз атаулардың -лы, -шылық, -мақ, -мек жұрнақтары арқылы жасалу тілдік айналысқа түсуі.

2. Ресми іс-қағаздар стиліндегі канцеляризмдер, стандарттар, терминдердің контекст таңдап қолданыста түсуі. Заң терминдерінің қазақша қалыптасуы.

3. Қазақ тілінің эпистолярлық стилі. Эпистолярлық стильдің түркі жазба әдеби тілі негізіндегі хат жазу мәнерінің қалыптасқандығы. Эпистолярлық материалдарға шолу. Эпистолярлық стильге тән айырықша лексикалық және грамматикалық сипатты белгілер.

4. Тұңғыш жалпыұлттық “Қазақ” газетінің қазақ әдеби тілі тарихындағы орны. Қазақ әдеби тілі нормаларын қалыптастырудағы «Темірқазық» журналының ролі. Аударманың пайда болуы, оның әдеби тілге тигізген әсері.

 

Әдебиеттер:

1. Қазақ әдеби тілінің қалыптасу тарихы мен даму жолдары. Жинақ. А., 1981

2. Айтбаев Ө. Қазақ терминологиясының дамуы мен қалыптасуы. А., 1988

3. Мажитаева Ш. ХХ ғасырдың І жартысындағы қазақ әдеби тілі. Қ., 2004

4. Дүйсембекова Л. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. — Алматы: Ана тілі, 2001.

5. Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы. — Алматы: Мектеп, 1989.

6. Момынова Б. «Қазақ» газетіндегі қоғамдық-саяси лексика. - Алматы: Арыс, 1998

7. Қазақтың революциядан бұрынғы мерзімді баспасөзіндегі материалдар. -А, 1963.

8. Мәжітаева Ш.ХХ ғасыр басындағы қазақ әдеби тілі. – Қарағанды, 2004.

 

Тапсырмалар.

Қалиев Ғ., Боранбаева Г. Қазақ әдеби тілінің тарихы. (практикалық курс) оқу құралы. А., 2001. 190-193, 197-199, 219-239 бб.

Семинар. Қазіргі қазақ әдеби тілі ұғымы

Семинар сұрақтары:

1. Қазіргі қазақ әдеби тілінің даму бағыттары, арналары, зерттелу жай-күйі.

2. Кітаби-жазба және ауызекі әдеби тілі - қазіргі қазақ әдеби тілінің құрамдас бөліктері.

3. Қазіргі қазақ әдеби тілін зерттеудің жаңа теориялық бағыттармен, тіл және сөйлеу тілі ракурсымен байланыста алып қарастыру. Қазақ диаспорасының әдеби тілі.

 

Әдебиеттер:

1. Қайдар Ә. Қазақ тіл білімінің өзекті мәселелері. – Алматы,2001.

2. Айтбаев Ө.Қазақ сөзі. – Алматы,1998.

3. Бекхожин X. Қазақ баспасөзінің даму жолдары. -Алма­ты: Қаз. мем. басп., 1964.

4. Кәрімов X. Қазақ әдеби тілінің тарихы. Методикалық, нұсқау. - Алматы, 1988.

5. Қазақ әдеби тілінің проблемалары. (Ғылыми-теориялық конференция матер.).-А, Ғылым, 1987.

6. Сыздықова Р. Емле және тыныс белгілері. -Алма­ты: Рауан, 1994.

7. Құрманбайұлы Ш.Терминтану.- Алматы:«Атлас баспасы» – 2001, 2006.

8.С.Аманжолов және қазіргі қазақ филологиясының өзекті мәселелері. – Алматы:Дайк-Пресс, 2004.

 

Тапсырмалар.

1. Момынова Б. Қазақ әдеби тілі тарихын зерттеу жүйесі.-А., Қазақ университеті, 2001. 18-21 бб.

 

СОӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ

СОӨЖ тақырыбы және тапсырмаларының мазмұны

Деби тіл ұғымы мен көркем әдебиет тілі ұғымы. Қазақ әдеби тілінің даму тарихын дәуірлеу мәселесі

1. Әдеби тіл тарихының зерттеу объектісі, негізгі проблемалары. Әдеби тіл тарихының ғылымының өзге салалармен байланысы. Әдеби тіл жайындағы екі түрлі концепция.

2. Жазу (Жазба тіл) және әдеби тіл ұғымдары туралы. Әдеби тіл тарихын жасағанда басшылыққа алатын негізгі методологиялық қағидалар. Ұлт тілі мен әдеби тіл ұғымының айырмашылықтары (тепе-тең еместігі жайында). Әдеби тіл ұғымы мен көркем әдебиет тілі ұғымы. Қазақ әдеби тілінің тарихын ХҮ ғасырдан бұрын бастауды ұсынатын ғалымдар. Қазақ әдеби тілінің басталар тұсын ХҮ ғасырдың бер жағынан іздестіру қажеттігін қолдаушылар.

3. Қазақ әдеби тілінің даму тарихын дәуірлеу мәселесі.

 

Жүргізу түрі: пікірталас (2 сағат).

Әдебиеттер:

1. Сыздықова Р. Қазақ әдеби тілінің тарихы. А., 1993

2. Исаев С. Қазақ әдеби тілінің тарихы. А., 1996

3. Қазақ әдеби тілінің қалыптасу тарихы мен даму жолдары. Жинақ, А., 1981

 

СОӨЖ тақырыбы және тапсырмаларының мазмұны

Қазақ әдеби тілінің ауызша және жазбаша арналары, қайнар көздері. Ауызша әдеби тілдің негізгі белгілері. Ауызша әдеби тілдің фольклор тілімен, жазба әдеби тілімен ортақ тұстары және айырым белгілері.

Ауызша әдеби тілдің негізгі белгілері. Ауызша әдеби тілдің фольклор тілімен, жазба әдеби тілімен ортақ тұстары және айырым белгілері.

Жүргізу түрі: сұрақ-жауап топтық, мәтінмен жұмыс (1 сағат).

Әдебиеттер:

1. Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. А., 1974

2. Жұбанов Е. Эпос тілінің өрнектері. А., 1978

3. Қазақ әдеби тілі тарихының проблемалары. А., 1987