Модульдер бойынша пӘнніҢ таҚырыптыҚ жоспары. Пәннің қысқаша сипаттамасы

Түсініктеме хат

Пәннің қысқаша сипаттамасы

«Қазақ тіл білімінің тарихы» пәні тіл білімі ілімдерінің тарихы - ғылым мен мәдениет тарихындағы тіл туралы білімнің дамуына, онын теориялық мәнін түсінуге, жалпы тіл туралы тілдің шығу тегіндегі теориялар мен тұжырымдарды, ағым-дәстүрлерді, бағыттар мен мектептерді талдауға арналған зерттеулерді қамтиды. «Қазақ тіл білімінің тарихы» пәні магистранттарды лингвистика саласындағы басты ғылыми мектептермен, көрнекті тілші ғалымдардың еңбектері мен көзқарастарымен, олардың басты ұстанымдары мен зерттеу тәсіледерінің сипаттамасымен, өткен және қазіргі кезеңдегі лингвисттердің басты нақты жетістіктерімен таныстырады. Пән бойынша жүйелі теориялық білім алып, өзекті мәселелерді талдау нәтижесінде магистрант қазақ ғылыми лингивистикалық ой-пікірлерінің даму заңдылығын меңгеріп, әр кезеңдердегі тілші ғалымдардың жалпы тіл біліміне қосқан үлесін саралайды, олардың бүгінгі күнге дейін өзекті болып келе жатқан ой-пікірлерін айқындау мүмкіндігі болады. Пәнді оқу нәтижесінде магистранттар қазақ тіл білімінің өткендегі тарихын саралап, бағамдай келе, оның болашақ даму бағдарын айқындай алуы тиіс.

Пәннің мақсаты:

Магистранттарды қазақ тіл білімінің тарихына байланысты зерттеулермен, әсіресе синхронды және диахронды зерттеулер негізіндегі еңбектермен таныстыру, сондай-ақ, магистранттардың тілдік біліктілігін дамыту.

Пәннің міндеттері:

1. Тіл білімінің тарихы туралы жүйелі теориялық білім алып, өзекті мәселелерді талдай алуға баулу.

2. Қазақ ғылыми лингивистикалық ой-пікірлерінің даму заңдылығын меңгерту;

3. Әр кезеңдердегі тілші ғалымдардың жалпы тіл біліміне қосқан үлесіне талдау жасап, бүгінгі күнге дейін өзекті болып келе жатқан ой-пікірлерін айқындау;

4. Қазақ тіл білімінің болашақ даму бағдарын айқындау.

Пререквизиттер

Аталған пәнді меңгеру үшін пререквизиттер: («Тіл біліміне кіріспе», «Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы», «Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы», «Қазіргі қазақ тілінің синтаксисі», «Жалпы тіл білімі)».

Постреквизиттер

Аталған пәнді меңгеру барысында игерілген білім мен дағдылар келесі пәндерді меңгеруге қажет болып табылады: «Коммуникативтік грамматика», «Терминология», «Тілдің жалпы теориясы».

Оқу жоспарынан көшірме

Курс	Семестр	Кредит саны

Сабақ түрі	Жалпы сағат саны
Дәріс
Тәжірибелік сабақ
Семинар сабақ	-
Лабораториялық сабақ	-
Студиялық сабақ	-
БӨЖ
Барлығы

МОДУЛЬДЕР БОЙЫНША ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ

(академиялық сағатта)

№ апта	Модульдің және бағдарламалық материалдардың атауы	Сағат саны
	Модуль 1. Кеңес дәуіріне дейінгі қазақ тіл білімінің тарихы
	Дәрістер
	1.1 Сабақ тақырыбы. Қазақ тіл білімінің тарихын зерттеудің мақсат-міндеттері, тіл білімі тарихнамасының зерттеу нысандары Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. Қазақ тіл білімі тарихындағы философиялық көзқарастар, ғылым мен мәдениеттің жалпы деңгейін білдіретін идеялар мен әдістер жүйесі Оқытудың әдістемесі мен формасы: дәріс, дискуссия
	1.2 Сабақ тақырыбы. Түркі лингвистикасының дамуы Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. Әбу Насыр әл-Фарабидің лингвистикалық көзқарастары Әбу Әли ибн Синаның «Авиценнаның (фонетикалық трактаты) М. Қашқаридің «Түркі тілдерінің сөздігі» Әлішер Науаидің лингвистикалық көзқарастары Оқытудың әдістемесі мен формасы: дәріс, дискуссия
	1.3 Сабақ тақырыбы. ХІХ ғасырдағы түркі тілдерінің зерттелуі Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. О.Н. Бетлингк, В.В.Радловтың түркі тілдері жайлы зерттеулері. Ш.Ш. Уәлихановтың лингвистикалық ойлары, Ы. Алтынсариннің лингвистикалық көзқарастары Оқытудың әдістемесі мен формасы: дәріс, пікірталас
	1.4 Сабақ тақырыбы. ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы қазақ тіл білімі жөніндегі зерттеулер Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. Г.Ю. Клапрот, Н.И. Ильминский, М.А. Терентьев, П.М. Мелиоранский, В.В. Катаринский, Н.Созонтов, Г.В.Архангельскийдің қазақ тілі жөніндегі зерттеулер Оқытудың әдістемесі мен формасы: дөңгелек үстел
	1.5 Сабақ тақырыбы. А.Байтұрсынов - қазақ тіл білімінің негізін қалаушы Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. ХХ ғасырдың басындағы қазақ халқының әлеуметтік-қоғамдық жағдайы. Ахмет Байтұрсынов - халқының өз тұсындағы рухани көсемі. Ахмет Байтұрсынов және ұлттық сана. А.Байтұрсыновтың ағартушылык идеясы. Оқытудың әдістемесі мен формасы: дөңгелек үстел
	1.6 Сабақ тақырыбы. ХХ ғасырдың басындағы қазақ тіл білімі Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. Х.Досмұхамедұлы, М.Шоқай, М.Дулатов, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, Т.Шонанұлы, Қ.Кемеңгерұлы, Е.Омаровтардың қазақ тіл білімінің дамуына қосқан үлестері Оқытудың әдістемесі мен формасы: дәріс, пікірталас
	1.7 Сабақ тақырыбы. Кеңестік дәуірдегі қазақ тіл білімі Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. Қ.Жұбанов, С.Аманжолов, Х.Басымов, С.Жиенбаев, І.Кеңесбаев, Н.Сауранбаев, М.Балақаев, А.Ысқақов, Ғайнетдин Ғалиұлы Мұсабаев, Жұмат Досқараев, Ғали Бегалиев, Қ.Өмірәлиев, М.Томанов, Ы.Маманов, Ә.М. Ибатов, Т.Қордабаев, Жұбаныш Аралбаев, О. Нақысбеков, X.К. Кәрімов, А.Қалыбаева, т.б. Оқытудың әдістемесі мен формасы: дөңгелек үстел
	Тәжірибелік (семинар) сабақтар
	1.1 Қазақ тіл білімі ғылымының даму жолы Қазақ тіл білімі ғылымының даму ұстанымдарын анықтау Қазақ тіл білімі тарихының негізгі кезеңдері. Қазақ тіл білімінің тарихының зерттеу нысаналары Қтб салалары. Қтб негізін қалаған ғалымдар. Миға шабуыл.
	1.2 Түркі ғалымдарының лингвистикалық көзқарастары Әбу Насыр әл-Фараби, Әбу Әли ибн Сина, М. Қашқаридің «Түркі тілдерінің сөздігі»
	1.3 Түркі тілдерінің зерттелуінің «алтын ғасыры» О.Н. Бетлингк, В.В. Радлов, Ш.Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсариннің лингвистикалық көзқарастары
	1.4 ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы қазақ тілінің фонетикасына және грамматикалық құрылысына қатысты пікірлер Г.Ю. Клапрот, Н.И. Ильминский, М.А. Терентьев, П.М. Мелиоранский, В.В. Катаринский, Н.Созонтов, Г.В.Архангельскийдің еңбектері
	1.5 Ахмет Байтұрсынов - қазақ тілі туралы білім-ғылымның негізін қалаушы 1.ХХ ғасырдың басындағы қазақ халқының әлеуметтік-қоғамдық жағдайы; 2. Ахмет Байтұрсынов - халқының өз тұсындағы рухани көсемі; 3. Ахмет Байтұрсынов және ұлттық сана; 4. А.Байтұрсыновтың ағартушылык идеялары
	1.6 ХХ ғасырдың басындағы қазақ тіл білімі Х.Досмұхамедұлының лингвистикалық тұжырымдары М.Шоқай, М.Дулатов, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, Т.Шонанұлы, Қ.Кемеңгерұлы, Е.Омаровтардың қазақ тіл білімінің дамуына қосқан үлестері
	1.7 Кеңестік дәуірдегі қазақ тіл білімінің даму бағыттары Тілші ғалымдардың еңбектері Қазақ тіл білімінің даму бағыттары
	БӨЖ
	1.1 Қазақ тіл білімі ғылымының даму ұстанымдары Қазақ тіл білімі ғылымының даму жолын анықтау Пікірталас. Тапсыру мерзімі: 1 апта
	1.2 Түркі ғалымдарының лингвистикалық еңбектері Ә. Науаидің лингвистикалық көзқарастары, Әбу-Хайян әл-Гарнатидың еңбектері Дөңгелек үстел. Тапсыру мерзімі: 2 апта
	1.3 В.В. Радловтың түркі тілдерінің зерттелуіне қосқан үлесі В.В. Радловтың еңбектеріне талдау жасау. 3-апта В.В. Радлов Киргизское наречие. – СПб., 1871. В.В. Радлов Опыт словаря тюркских наречий. – СПб., 1911. – Т. 1-4. Тапсыру мерзімі: 3 апта
	1.4 Ресей ғалымдарының қазақ тілі жайлы зерттеулерінің маңызы Кесте, сызба жасау. Тапсыру мерзімі: 4 апта
	1.5 А.Байтұрсынұлының еңбектеріне талдау жасау Кесте, сызба жасау. Тапсыру мерзімі: 5 апта
	1.6 ХХ ғасырдың басындағы қазақ тіл білімі Ғалымдардың еңбектеріндегі басты тұжырымдарын жинақтап, саралау Кесте, сызба жасау.Тапсыру мерзімі: 6 апта
	1.7 Тілші ғалым тұлғасы Реферат жазу. Тапсыру мерзімі: 7 апта
	Модуль 1 бойынша барлығы
	Модуль 2. Кеңес дәуірі мен тәуелсіз Қазақстан кезеңіндегі қазақ тіл білімі
	Дәрістер
	2.1 Сабақ тақырыбы. Қазақ тіл білімінің жеке салаларының даму тарихы Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. Кеңес дәуіріндегі қазақ тіл білімінің фонетикасына және грамматикалық құрылысына қатысты пікірлер. Оқытудың әдістемесі мен формасы: дөңгелек үстел
	2.2 Сабақ тақырыбы. Қазақ тілінің тарихына қатысты зерттеулер Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. Тіл тарихына қатысты ғылыми зерттеулердің жалпы бағыты. Қазақ тілінің тарихын бағамдаудағы көнетүркі жазба ескерткіштеріне қатысты зерттеулердің маңызы. Қазақ тілінің тарихын бағамдаудағы ортағасыр жазба мұраларының тіліне қатысты зерттеулердің маңызы. Қазақ тілінің тарихын «Қыпшақтану» контексінде зерттеудің қажеттілігі. Оқытудың әдістемесі мен формасы: дәріс, дискуссия
	2.3 Сабақ тақырыбы. Қазақ әдеби тілінің тарихы Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. Қазақ әдеби тілінің жалпы сипаты. Әдеби тілдің стильдік тарамдалуы. Қазақ жазба әдеби тілінің бастаулары. Қазақ әдеби тілінің даму тарихын дәуірлеу мәселесі. ХҮ-ХҮІІ ғ. қазақ әдеби тілінің жалпы сипаты. ХҮІІІ ғ. қазақ әдеби тілінің жалпы сипаты. ХІХ ғасырдағы эпистолярлық құжаттар тілі Оқытудың әдістемесі мен формасы: дәріс, дискуссия
	2.4 Сабақ тақырыбы. Қазақ тілінің тарихи лексикологиясы Қазақ тіл білімінің лексикология саласының қалыптасуы және салалана дамуы мәселесі. Тарихи лексикологияның зерттеу нысаны, мақсат-міндеттері. Тарихи лексикология және этногенез мәселесі. Оқытудың әдістемесі мен формасы: дөңгелек үстел
	2.5 Сабақ тақырыбы. Қазақ терминологиясының дамуы Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. ХХғ. 20-30, 40-50 жылдарындағы қазақ терминологиясы. ХХғ. 50 жылдардан кейінгі қазақ терминологиясы. Қазақ терминологиясындағы терминжасам принциптері. Қазақ терминологиясындағы терминдерді біріздендіру мәселесі. Оқытудың әдістемесі мен формасы: дәріс, сұрақ- жауап;әңгімелесу
	2.6 Сабақ тақырыбы. Қазақ тіл біліміндегі этнолингвистикалық зерттеулердің дамуы Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. «Тіл әлемінде» өзіндік табиғатын, даму заңдылықтарын толық жан-жақты зерттеу барысында іштей жіктеліп, дүниеге келген социолингвистика, психолингвистика, статолингвистика, паралингвистика іспеттес этнолингвистика да – «этностаным» мен «тілтаным» ғылымдарының ортақ проблемасы шеңберінде тоғысу нәтижесінде пайда болған жаңа сала Оқытудың әдістемесі мен формасы: дәріс, сұрақ- жауап;әңгімелесу
	2.7 Сабақ тақырыбы. Қазақ лексикографиясының даму тарихы Қазақ лексикографиясының тарихи негіздері ХІХ ғасырдағы қазақ тіл білімі лексикография саласының қалыптасу, даму тарихына қатысты еңбектер ХХ ғасырдың алғашқы жылдарындағы қазақ лексикографиясы ХХ ғасырдың 50 жылдарынан кейінгі қазақ лексикографиясының жетістіктері ХХІ ғасырдағы қазақ лексикографиясының өзекті мәселелері Тарихи лексикология мен тарихи лексикографияның байланысы Қазақ лексикографиясының теориялық-методологиялық негіздері Оқытудың әдістемесі мен формасы: дәріс, дискуссия
	2.8 Сабақ тақырыбы. Тәуелсіз Қазақстан кезеңіндегі қазақ тіл білімі Дәріс сабағының қысқаша мазмұны. Ә.Қайдаров, К.Аханов, Ш.Сарыбаев, К. Мұсаев, А.Аманжолов, Ә.Нұрмаханова, Р.Сыздықова, Ә.Құрышжанов, Б. Әбілқасымов, Б. Сағындықұлы, Р.Әміров, Н.Оралбаева, Т.Жанұзақов, Е. Жанпейісов, Б.Қалиұлы, М.Серғалиұлы, С.Исаев, Ө. Айтбайұлы, Б.Қ. Қалиев Оқытудың әдістемесі мен формасы: дәріс, сұрақ- жауап;әңгімелесу
	Тәжірибелік (семинар) сабақтар
	2.1 Қазақ тіл білімінің жеке салаларының даму тарихы ХХ ғ. 50-90 жылдарындағы қазақ фонетикасындағы жетістіктер ХХ ғ. 50-90 жылдарындағы қазақ тілінің морфологиясындағы жетістіктер ХХ ғ. 50-90 жылдарындағы қазақ тілінің синтаксисі саласындағы жетістіктер
	2.2 Тіл тарихы және жазба ескерткіштер тілі бойынша зерттеулер Тіл тарихына қатысты ғылыми зерттеулердің жалпы бағыты; Қазақ тілінің тарихын бағамдаудағы көнетүркі жазба ескерткіштеріне қатысты зерттеулердің маңызы Қазақ тілінің тарихын бағамдаудағы ортағасыр жазба мұраларының тіліне қатысты зерттеулердің маңызы Қазақ тілінің тарихын «Қыпшақтану» контексінде зерттеудің қажеттілігі
	2.3 Қазақ әдеби тілінің тарихы Қазақ әдеби тілінің жалпы сипаты Әдеби тілдің стильдік тарамдалуы Қазақ жазба әдеби тілінің бастаулары Қазақ әдеби тілінің даму тарихын дәуірлеу мәселесі ХҮ-ХҮІІ ғ. қазақ әдеби тілінің жалпы сипаты ХҮІІІ ғ. қазақ әдеби тілінің жалпы сипаты ХІХ ғасырдағы эпистолярлық құжаттартілі
	2.4 Қазақ тілінің тарихи лексикологиясы Қазақ тіл білімінің лексикология саласының қалыптасуы. Қазақ тілінің тарихи лексикологиясының зерттелуі.
	2.5 Қазақ терминологиясының дамуы ХХғ. 20-30 жылдарындағы қазақ терминологиясы ХХғ. 40-50 жылдарындағы қазақ терминологиясы ХХғ. 50 жылдардан кейінгі қазақ терминологиясы Қазақ терминологиясындағы терминжасам принциптері Қазақ терминологиясындағы терминдерді біріздендіру мәселесі
	2.6 Қазақ этнолингвистикалық мектебінің өкілдері Этнолингвистика – қазақ лингвистикасының (тіл білімінің) дербес бір саласы. Этнос болмысын оның тілі арқылы танып-білу
	2.7 Қазақ лексикографиясының даму тарихы Қазақ лексикографиясының тарихи негіздері ХІХ ғасырдағы қазақ тіл білімі лексикография саласының қалыптасу, даму тарихына қатысты еңбектер ХХ ғасырдың алғашқы жылдарындағы қазақ лексикографиясы ХХ ғасырдың 50 жылдарынан кейінгі қазақ лексикографиясының жетістіктері ХХІ ғасырдағы қазақ лексикографиясының өзекті мәселелері Тарихи лексикология мен тарихи лексикографияның байланысы Қазақ лексикографиясының теориялық-методологиялық негіздері
	2.8 Тәуелсіз Қазақстан кезеңіндегі қазақ тіл білімі Ә.Қайдаров, К.Аханов, Ш.Сарыбаев, К. Мұсаев, А.Аманжолов, Ә.Нұрмаханова, Р.Сыздықова, Ә.Құрышжанов, Б. Әбілқасымов, Б. Сағындықұлы, Р.Әміров, Н.Оралбаева, Т.Жанұзақов, Е. Жанпейісов, Б.Қалиұлы, М.Серғалиұлы, С.Исаев, Ө. Айтбайұлы, Б.Қ. Қалиевтардың еңбектері
	БӨЖ
	2.1Қазақ тіл білімінің жеке салаларының Кеңестік дәуірдегі даму тарихы Тақырып бойынша кесте жасау. Тапсыру мерзімі: 8 апта
	2.2 Түркітанушы қазақ ғалымдары Реферат жазу. Тапсыру мерзімі: 9 апта
	2.3 Қазақ әдеби тілінің зерттелуі Кесте, сызба жасау. Тапсыру мерзімі: 10 апта
	2.4 Қазақ тілінің тарихи лексикологиясының зерттелуі Кесте, сызба жасау. Тапсыру мерзімі: 11 апта
	2.5 Қазақ терминологиясының өзекті мәселелері Пікірталас. Тапсыру мерзімі: 12 апта
	2.6 Қазақ этнолингвистикалық мектебінің өкілдері Компьютерлік ұсыным дайындау. Тапсыру мерзімі: 13 апта
	2.7 Қазақ лексикографиясының басты жетістіктері Компьютерлік ұсыным дайындау. Тапсыру мерзімі: 14 апта
	2.8 Тәуелсіз Қазақстан кезеңіндегі қазақ тіл білімі Кесте, сызба жасау. Тапсыру мерзімі: 15 апта
	Модуль 2 бойынша барлығы
БАРЛЫҒЫ