Бырлардың гидравликалық есептері

Елді мекенің және оның шаруашылықтарын сумен қамтамасыз ету желісін жобалауындағы гидравликалық есептеу

Сумен қамтамасыздандырудың есебі ҚМНЕ II-31-94 көрсетілгендей ережелерді қатаң сақтай отырып жүргізіледі.

 

Сумен қамтамасыздандыру есебі

Суды тұтыну нормасы – суды тұтынушының бір тәулік ішінде орташа пайдаланылатын су көлемі.Су құбырларын жобалау кезінде қажетті су көлемі суды тұтыну нормалары негізінде анықталады.Коммуналды сектордағы суды тұтыну нормасы негізінен екі факторға байланысты: біріншісі абаттандырылу деңгейі,ал екіншісі аймақтың климаты.

Шаруашылықпен ауыз су қажеттіліктеріне судың орташа тәуліктік шығынның Q_{тәул.орт} төменгі формула бойынша анықталады:

 

Q_{тәул.орт}=q*N=200*3500=700*10³ л/тәул

 

мұндағы q- 1 кесте бойынша қабылданатын тұтыну су нормасы,

N-тұрғындар саны.

Тәулігіне суды ең көп тұтыну көлемін төменгі формула бойынша есептелінеді:

 

Q_{тәул.мах}=K_{тәул.мах} * Q_{тәул.орт} =1,1*700*10³ =770*10³ л/тәул

 

K_{тәул.мах}– суды тәуліктік бірқалыпсыз тұтыну коэффициенті (коммуналды және мал шаруашылық секторлары үшін) 1,1-ден-1,3 –ге дейін қабылдаймыз.

Судың ең жоғарғы сағаттық есептеу мөлшерін,Q_{сағ.мах} төменгі формуламен бойынша анықтаймыз:

 

Q_{сағ.мах}=K_{сағ.мах} * Q_{тәул.мах}/24 =2,1*770*10³ /24= 67,375*10 ³ л/сағ

 

Шаруашылықпен ауыз суының сағаттық ең жоғарғы бір қалыпсыз тұтыну коэффициент K_{сағ.мах} төменгі формула бойынша анықталады:

 

K_{сағ.мах}= α_мах* β_мах =1,4*1,5=2,1

 

Мұндағы α_мах –жергілікті жағдайлар мен ғимараттардың абаттандырылу деңгейін есептейтін коэффициент,1,2-1,4 теңдепқабылдаймыз,ал β_мах - 2 кесте бойынша тұрғылықты жерлердегі тұрғындар санын есепке алып қабылданатын коэффициент.

Секундтық есептеу шығыны:

Q_с= Q_{сағ.мах}/3600 =67,375*10³ /3600=18,7 л/с

Шаруашылықты суменқамтамасыздандыру

Жеке қолдағы малдарға және көкініс,жидек ағаштарының суарылуына және ішкі алаңдарды ылғалдандыруға жұмсалатын тәуліктік су мөлшерін әр тұрғынға шамамен 50-90 л-ден алынады, ал тәуліктік бірқалыпсыз коэффициенты, K_{тәул.мах} =2 деп қабылдаймыз.

Судың орташа тәуліктік шығынын Q_{тәул.мах} төменгі формула бойынша анықталады:

 

Q_{тәул.орт}=q*N=90*3500=315*10³ л/тәул

 

Тәулігіне суды ең көп тұтыну көлемін төменгі формула бойынша есептелінеді:

 

Q_{тәул.мах}=K_{тәул.мах} * Q_{тәул.орт} =1,1*315 *10³ =346,5*10³ л/тәул

 

Судың ең жоғарғы сағаттық мөлшеріесептеу мөлшерін, Q_{сағ.мах}төменгі формула бойынша анықтаймыз:

 

Q_{сағ.мах}=K_{сағ.мах} * Q_{тәул.мах}/24 =2*346,5*10³ /24=28,875*10³ л/сағ

 

Секундтық есептеу шығыны:

 

Q_с= Q_{сағ.мах}/3600 =28,875*10³ /3600=8л/с

 

Малшаруашылықты сумен қамтамасыздандыру

Қоғамдық малдарға судың мөлшерін 3 –кестеде көрсетілген нормалар бойынша қабылдаймыз.

Тәуліктік бірқалыпсыз коэффициентін, K_{тәул.мах} =1,1 қабылданады,ал сағаттық ең жоғарғы бірқалыпсыз коэффициенті, K_{сағ.мах} =2,5 тең деп қабылдаймыз.

Су нормасының шығынына торларды, мал тұрған жерлерді және сүт ыдыстарын жууға кететін су көлемдері, жемдерді дайындау,сүтті суытуға кететін шығындар кірістірілген. Қиларды алуға жұмсалатын малдың әр басына шаққандағы 4-тен 10 литрге дейін қосымша су шығынын қабылдаған жөн.

Судың орташа тәуліктік шығынын Q_{тәул.мах} төменгі формула бойынша анықталады:

 

Q_{тәул.орт}=∑q*N=450*100+350*30+300*60+750*15+1500*10=133,25*10 ³л/тәул

 

Тәулігіне суды ең көп тұтыну көлемін Q_{тәул.мах}төменгі формула бойынша есептелінеді:

 

Q_{тәул.мах}=K_{тәул.мах} * Q_{тәул.орт},л/тәул=1,1*133,25=146,575*10³ л/тәул

 

Судыңең жоғарғы сағаттық мөлшері есептеу мөлшерін, Q_{сағ.мах}төменгі формула бойынша анықтаймыз:

 

Q_{сағ.мах}=K_{сағ.мах} * Q_{тәул.мах}/24 =2,5*146,575*10³ /24=15,26*10³ л/сағ

 

Секунтық есептеу шығыны: Q_с= Q_{сағ.мах}/3600 =15,26*10³ /3600=4,2 л/с

Кәсіпорынды сумен қамтамасыздандыру

Кәсіпорындар,шеберханалар мен машина-тракторлар парктері үшін тәуліктік бірқалыпсыз коэффициентін, K_{тәул.мах}=1,1 қабылданады,ал сағаттық ең жоғарғы бірқалыпсыз коэффициенті, K_{сағ.мах}=2 тең деп қабылдаймыз.

Судың орташа тәуліктік шығынын Q_{тәул.мах}төменгі формула бойынша анықталады:

 

Q_{тәул.орт}=q*N,л/тәул=40*100=4000 л/тәул

 

Тәулігіне суды ең көп тұтыну көлемін төменгі формула бойынша есептелінеді:

 

Q_{тәул.мах}Q_{тәул.мах}=K_{тәул.мах} * Q_{тәул.орт},л/тәул=1,1*4000=4400л/тәул

 

Судың ең жоғарғы сағаттық мөлшеріе септеу мөлшерін, Q_{сағ.мах}төменгі формула бойынша анықтаймыз:

 

Q_{сағ.мах}=K_{сағ.мах} * Q_{тәул.мах}/24 =2*4400/24=366,7л/сағ

 

Секунтық есептеу шығыны:

 

Q_с= Q_{сағ.мах}/3600 =366,7/3600=0,102 л/с

1– кесте

Тұтынушы	Тұтынушының сипаттамасы	Q, л/тәул	Qтәул.орт*103 л/тәул	Kмах	Qтәул.мах*103 л/тәул	Kмах	Qсағ.мах*103л/сек	Qс л/сек
Тұрғын				1,1		2,1	67,375	18,7
Шаруашылық				1,1	346,5		28,875
Малшарушылығы			133,25	1,1	146,575	2,5	15,26	4,2
Кәсіпорын				1,1	4,4		0,366	0,102
Жалпы			1152,25		1267,47		111,87

 

бырлардың гидравликалық есептері

Су жүргізгіш желісінің есебін ауыз сумен шаруашылыққа берілетін шығын суды жол – жөнекей шығынын q_уд анықтаудан басталады:

 

q_уд=q_x/∑l, = 31/180=0,17 л/сек

 

мұндағы q_x – ауыз су шаруашылығына кететін су шығыны;

∑l – суды ауыз сумен шаруашылыққа пайдалану кезіндегі желі участкелерінің ұзындығы (карта бойынша).

Әрбір участкіге жол шығынын анықтау:

Q_{жол4-4`</sub>=q<sub>уд</sub>*l<sub>4-4`}= 0,17*180=31л/сек

Мұндағы l_i –судың бірқалыпты берілу кезіндегі участок ұзындығы.

Егер құбыр арқылы су үзіліссіз берілетін болса,онда есептеу шығыны мынаған тең болады:

Q=Q_тр+0,5 Q_жол,

Q_1-2= Q_{k +} Q_{п +} Q_ф=18,302л/с

Q _2-3= Q_{ф +} Q_п=18,2 л/с

Q_2-4`=Q_k+Q_п=14,102 л/с

Q_4-4`= 0,5 Q_{жол 2-3} +Q_п=29,5л/с

Мұндағы Q_тр - құбыр арқылы өтетін транзиттік шығын;

Әрбір участкіге шығын есептеп оны кестеге енгіземіз:

 

2 – кесте – Әр участоктың шығын есептеу

Участок	1-2	2-3	2-4`	4`-4
Ұзындығы
Шығын,л/сек	18,302	18,2	14,102	29,5

 

Әр участке үшін есептеу шығынын анықтау.Әр участке үшін құбыр диаметрін таңдап алу 5-кестедегі көрсетілген эканомикалық жылдамдықтардың мәндері негізінде және есептеу шығыны бойынша жүргізіледі өртке қарсы жұмсалатын шығын есепке алынбайды.

V_1-2 =0,95 м/с

V_2-3=0,95 м/с

V_2-4`=0,95м/с

V_4`-4=1,05м/с

Үстінгі формула бойынша алынған құбырлар диаметрінің мөлшерлері стандарттық диаметрлердің жоғарғы мәніне қарай жуықталады.Бірақта өртке қарсы су шығынын бірге есептеген жағдайда су өткізгіш құбырының ең төменгі диаметрі 75 мм-ден кем болмауы керек.

Есеп төменгі кестеге енгіземіз.

 

d=√4Q/π*V_эк

d_1-2=√4Q/π*V_эк,=√4*18,302*10^-3/3,14*0,95=175мм

d_2-3=√4Q/π*V_эк,=√4*18,2*10^-3/3,14*0,95=175мм

d_2-4`=√4Q/π*V_эк,=√4*14,102*10^-3/3,14*0,95=150мм

d_4`-4=√4Q/π*V_эк,=√4*29.5*10^-3/3.14*1,05=200мм

 

3 – кесте – Участікте жатқан құбырлардың диаметрі

Участок	1-2	2-3	2-4`	4`-4
Диаметрі,мм(болат)
Диаметрі,мм(асбецемент)

 

Желінің гидравликалық есебін әрбір участке бойынша жеке жүргізу қажет.

Желінің жекелеген участкілерінің ұзындығы бойынша қысымның жоғалу мөлшерін төменгі формуламен анықтаймыз:

 

h=A*β*l*Q²

мұндағы: A=16λ/π²*2g*d⁵

Q -участкелер шығын.

А және β мәндері жаңа емес металды,асбес цементі және полиэтиленді құбырлар үшін 6,7,8,9,10 кестелерден берілген.Қысымның жоғалуы болат құбырлары үшін:

h_1-2=A*β*l*Q² =1м

h_2-3=A*β*l*Q² =0,9м

h_2-4`=A*β*l*Q²=2,1м

h_4`-4=A*β*l*Q² = 0,4 м

Асбес цемент құбыры үшін:

h_1-2=A*β*l*Q² = 0,8 м

h_2-3=A*β*l*Q² = 0,6м

h_2-4`=A*β*l*Q²= 1,2м

h_4`-4=A*β*l*Q² = 0,2м

4– кестe – Құбырлардың гидравликалық есептертерінің нәтижелері

Участкілер	Ұзындығы,м	Есептеу шығыны,Q л/с	Құбырдыңдиаметрі d,мм	ЖылдамдықV,м/с	Коэффициент А,С2/м6	β	Қысымның жоғалулары,м	Жергілікті жоғалу,hm,м	Жалпы қосындыжоғалуыh,м
1-2		18,302		0,95	9,029	1,02		0,1	1,1
2-3		18,2		0,95	9,029	1,02	0,9	0,09	0,99
2-4`		14,103		0,95	41,85	1,03	2,1	0,21	0,231
4`-4		29,5		1,05	2,752	1,02	0,4	0,04	0,44
1-2		18,302		0,95	6,9	1,0	0,8	0,08	0,88
2-3		18,2		0,95	6,9	1,0	0,6	0,06	0,66
2-4`		14,102		0,95	25,5	1,0	1,2	0,12	1,32
4-4`		29,5		1,05	1,87	1,02	0,2	0,02	0,22