.


:




:

































 

 

 

 


3




Melekê Taûs zureta xwe xwey dike û diparêze. Ew hindava merivan da qenc e, bi her awayî dertê miqabilî xirabîyê û qelpîyê. Destûra hîç kesî tune tevî karê Melekê Taûs bibe, di erşê ezmîn da yekî ser wî ra tune. Kê ku derdikeve dijî wî, ecêbên giran têne serê wan, piştî mirinê ruhê wan diçe dojehê. Ew yekî nemir e û her tişt di dest wî da ne[175].

Gorî bawerîyên êzdîyan wî çaxî wê mezinayî û hêza Melekê Taûs nuxsan bibe, eger bende tiştpênebûyî bin, bê fikir û bê hizkirin bijîn.

Mezinaya Melekê Taûs di wê yekê da ne, ku ew di dilê her êzdîyekî da ne, lê heykelê wî li Lalişa Nûranî da ne û li wir tê parastin û hebandin.

 

 

, " ", " " , . " " // , " " , - , . " " -

, " ", , . "", , , , .

"" , , .

"" / / . , , . - .[176] , .

:

 

- ?

:

- , - .

. . , , , . :

- ? , .

, . , , , . :

- , , . , , , .

, : - , , , , .

, . : " ?"

, : " , "

, : " - , , ."

, .[177]

.

- . // // //, . , , , , .

- . - .

- , -: - - / /. , , , . "", -, , - .

" pa" (Şeva reş) "" . , c . , "" , . - , .

"" , , , , . .

"" //:[178]

 

,

.

,

,

.

- ,

.

,

,

,

,

.

,

,

.

.

;

-

, ,

, ,

,

,

, .

,

, -

.

( ).

 

, , . , , , , , , , , , , , . .

, , (Xweli nan dide).

, :

- , . , , .

- . , . , . , : " , , , . , ".[179]

, .

, .

. //[180].

- - , , . 1914 // , . . .

1929 . , . , , . , . "" : /- / . . . , , , , , . .

, , , : " " (Min bona navê Taûs pezek da). . - , , .

. , . , .

. , , . , , : " Tayc" (Taûs bira tera be).

(Taûs sîarkirin).

, , , .

- , , . , , : ", , !" (Ya, Melekêtaûs, tu nan bide me). ", , , " (Ya, Melekêtaûs, zevya me hêşin ke). .

: " - " (Melekêtaûs xudêye).

, .

, , . , , .

, - , .. , , . " - " (Pey xudê padşaye).

, . . , -, , , , , , .

, .

:

Şêxadi pêxembere

Şêxsin resûl alaye,

Şêxûbekir ewleye,

Me şedetya tarişa xwe

Melektaûsra daye.

- ,

- ,

- ,

. [181]

 

, , , , , - , , , " , " (bê şrîke, bê heval), , - .

, , - .

" " (bê şrîkî, bê heval) . , : " /.. - ./ , , , ".[182] : " ".

. , "" : " , . (dest ser dil) ".

, , . , . .[183]

, , , , , , .

, , , , , .

, , -, , . .

, , . , , , .

//, : " , . , 30-40 , , , , .[184]

.: ", , , , , , "'.[185]

, . , , -, , .

. , . . "" . , .

, , . , , , .

., , , : " , , , , -, , , ".[186]

, , , .

, . . , , , , , , . , , .

" . , - . , . , , , . ".[187]

, , , .

, , //.

 

9. Bawerîyên bi teyredeyan va girêdayî

 

Teyredeyên wek quling, legleg, dîk, mirîşk û baz ber dilê êzdîyan pir ezîz in.

Êzdî herdem di mehên adarê û nîsanê da li benda hatina qulingan û leglegan in, ji ber ku ew bi bawerîya êzdîyan behsên xêrê tînin.

Gava legleg situkura xwe dirêj dikir û dimeşîya, êzdî pir şa dibûn, ji ber ku digotin ew nîşana wê yekê ye, ku wê salê erd wê bereket be; eger nukulê xwe berjêr dikir, ew dihate wê maneyê, ku ecêbên giran wê bibin.

Eger jina megîran (hemle) cara pêşin quling bidîta, ew dihate wê maneyê, ku ewê kur bîne.

Gorî êzdîyan quling û legleg sîmvolên ruhên qenc in, ji ber ku ew di rojên baharê da li me dîhar dibin û bahar bi xwe ra xweşbextîyê û ber tîne.

Bawermendîyên awa em bal ermenîyên Bûlanixê dibînin. Ew jî ser wê bawerîyê bûn, ku leglega pêşin, ku tê welatê wan ruhê qenc e. Gorî wana: Gava legleg di meha adarê da têne welatê xwe, li wir çemek heye, dikevine avê, xwe dişon, paşê tên[188].

Bawerîyên ermenîyan û êzdîyan hindava qulingê da eynî ne, ewana ser wê fikirê ne, ku kuştina leglegan, qulingan û dûvmeqeskan guneh e. Hersal hêlînên wan heta hatina wan dihatine parastinê û paqijkirinê. Ew meriv bextewar dihatine hesibandinê, ku ser mala wana hêlînên leglegan hebûn û ew berî gişkan dengê wan dibihîstin.

Di bawermendîyên kurdan da dîk jî cîkî layîq digire, yê ku her ro di wextê xwe da bang dike, ew di malhebûnê da seheteke zindî bû, xwesma di dema çandinîya baharê û payîze da, di demên ekinberevkirinê da. Her sibe, hema bêje di eynî wextê da bangdayîn bal êzdîyan fikireke wisa saz kiribû, ku di wê yekê da biryara yê jorîn heye, ew ser wê fikirê bûn, ku di nav bedena dîk da ruhek heye, ku wî mecbûr dike bang bide. Lê gava mirîşk bikira qirte-qirt, wê ecêbek bihata serê neferên malê. Bi vî awayî, êzdî ekindarî, xweşbextî û bextreşîya malê, jîyan û mirin, hatina baharê û bûyarên din bi teyredeyên malê û kûvî va girê didan.

Kurdên ku bi jîyana koçerîyê va dijîn, ser wê bawerîyê ne, ku ew teyrede piştevan û alîkarên milet in[189].

 

 

 

, , , , , .

- , . , , , , , , , , . , , , .

, , .

, , , , , .

e , , , , , . ", - , - , , ". [190]

. , . , , . , , . , .

, , . . , , , .

, .

, , , , , , .

, , .

 

10. Hebandina êgir

Bal kurdên êzdî yên herêma Qersê, Aparanê û Talînê hebandina êgir cîkî sereke digire. Dûyê agirê ocaxa wan gerekê hertim bikişîya.

Ji demên buhurî da dema digotin ocax, fikira wan ne tenê kuçikê êgir bû, lê herwiha mal û malbet bû jî. Gelek cara sonda wan agir û ocax bû.

Dema sîstêma derebegîyê hilwişîya û malbet dewsa wê girt, ew herdu fikir bûne sînonîmên hev. Niha bal ereban, ermenîyan, kurdan û gelek miletên din ocax him mal e, him eşîret e, him jî malbet e.

Derheqa êgir da gotineke pêşîyan heye: Eger agirê ocaxê bitemire, bizanibe ocax jî wê bitemire. Ji vê gotina pêşîyan zelal xuya dibe, ku bingehê malê agir bûye.

Karê ku ew agir tim geş be, dikete ser milê kevanîya malê, an jî bûkê. Wana her roj sergînek dikirine tendûrê, kozîya êgir jê derdixistin, datanîne erdê, çend sergînên din datanîn ser û dişuxulandin. Piştî ku tendûr vêdisîya, perçeyê sergînê di bin kozîyê da geş dima. Ji wê ra antêx an jî kûre dihate gotin. Bi wî agirê antêxê her sibe tendûr vêdixistin[191].

Gorî edetê êzdîyan tûkirina ser agir, qirêjkirina wî, çêrkirin tiştekî guneh dihate hesabkirinê. Gorî êzdîyan, gerekê êgir qirêj nekin, ji ber ku pîrê ruhê êgir heye. Tûkirina ser êgir jî dihate wê maneyê, ku meriv tûyî li ser ruhê êgir dike û bi wê yekê va hêrsa wî ruhî radike.





:


: 2016-11-18; !; : 317 |


:

:

,
==> ...

962 - | 874 -


© 2015-2024 lektsii.org - -

: 0.075 .