- Здаецца, Потэр, я вас недаацэньваў. Хто бы ведаў, што вы валодаеце прыёмамі самой чорнай магіі? Адкуль вы пазналі аб такім праклёне?
- Я… дзесьці прачытаў.
- Дзе?
- Па-мойму… у бібліятэчнай кнізе, - ліхаманкава складаў Гары. - Не памятаю назвы…
- Ілгун, - кінуў Снэйп. У Гары перасохла ў горле. Ён ведаў, што збіраецца зрабіць выкладчык, і ніяк не мог гэтаму перашкодзіць…
Усё вакол засцілася; Гары імкнуўся ні пра што не думаць, аднак падручнік Прынца-мяшанцы, зманлівы і размыты, як-то сам сабой выплыў на паверхню прытомнасці…
І вось ён ужо ізноў стаяў у спустошаным, затопленым туалеце і неадрыўна глядзеў у чорныя вочы Снэйпа, насуперак разумнаму сэнсу спадзяючыся, што яго страхі марныя і той не бачыў злапомнай кнігі, але…
- Прынясі свой заплечнік, - ліслівым голасам загадаў Снэйп, - і падручнікі. Усё да адзінага. Сюды. Хутка!
Спрачацца было бессэнсова. Гары хутка разгарнуўся і, пляскаючы па вадзе, выскачыў з туалета. Ледзь апынуўшыся за дзвярамі, ён пусціўся бегам у грыфіндорскую вежу. Большасць рабят ішло яму насустрач; усё здзіўлена вытарэшчваліся на Гары, мокрага і ў крыві, выкрыквалі нейкія пытанні, але ён нікому не адказваў і бег далей.
Ён быў цалкам узрушаны - так, нібы любімы хатні гадаванец раптам ператварыўся ў дзікага звера. Пра што толькі думаў Прынц, калі пісаў у падручніку такі загавор? І што будзе, калі гэта ўбачыць Снэйп? Ці распавядзе ён Слагхорну - тут у Гары скруціла жывот - каму Гары абавязаны дзіўнымі поспехамі ў зеллеварэнні? Ці адбярэ, ці знішчыць кнігу, якая гэтак шматлікаму навучыла Гары… стала чымсьці накшталт сябра і настаўніка? Нельга дапусціць, каб гэта здарылася… ніяк нельга…
- Куды ты…? Чаму ты мокры…? Гэта што, кроў?
Рон стаяў на вяршыні ўсходаў і ошарашэнно глядзеў на Гары.
- Мне патрэбен твой падручнік, - затыхаючыся, сказаў Гары, - па зеллям. Хутчэй… давай сюды…
- Але як жа Прынц-паў…?
- Потым растлумачу!
Рон выбавіў з заплечніка "Вышэйшае зеллеварэнне" і працягнуў Гары; той праскочыў міма яго, нырнуў у агульную гасціную і, не звяртаючы ўвагі на здзіўленыя погляды тых нешматлікіх, хто паспеў вярнуцца з вячэры, схапіў свой заплечнік. Затым выскачыў у партрэтную дзюру і панёсся назад праз калідор на сёмым паверсе.
У габелена з танцуючымі тролямі ён рэзка затармазіў і, закрыўшы вочы, прымусіў сябе ісці павольна.
"Мне трэба месца, каб схаваць падручнік"… "Мне трэба месца, каб схаваць падручнік"… "Мне трэба месца, каб схаваць падручнік…"
Ён тройчы мінуў туды-назд ўздоўж роўнай сцяны. Адкрыў вочы. Нарэшце - дзверы! Гары расхінуў яе і, шаснуўшы ўнутр, зачыніў за сабой.
І адразу жа памлеў. Убачанае вылікала здзіўленне і страх, нягледзячы на тое, што ён быў у паніцы, спяшаўся і вельмі баяўся гутаркі са Снэйпам. Гары апынуўся ў пакоі, велізарным як сабор. Святло э высокіх вокнаў падала на цэлы горад разнастайных прадметаў, схаваных шматлікімі і шматлікімі пакаленнямі вучняў Хогвартса. У гэтым горадзе меліся вуліцы і завулкі, пракладзеныя сярод хісткіх пірамід зламанай мэблі, якую саўганулі сюды ці то няўмелыя ведзьмакі, ці то дамавікі-эльфы, пекушчыеся аб прыгажосці замка. Тут былі тысячы кніг, трэба лічыць, забароненых, размаляваных або крадзеных; крылатыя катапульты, кусачыя талеркі - у некаторых яшчэ цяплілася жыццё, і яны няўпэўнена парылі над горамі іншых кантрабандных рэчаў; трэснутыя бутлі з застылым зеллем; капялюшы, упрыгожванні, мантыі; шкарлупіна, мабыць, ад драконавых яйкаў; пасудзіны, заткнутыя коркамі і напоўненыя злавесна мігатлівымі вадкасцямі; іржавыя мячы і цяжкі, заплямлены крывёй сякера.
Гары паспешліва нырнуў на адну з "вуліц", пракладзеных паміж скарбамі, згарнуў направа за гіганцкім пудзілам троля, прабег па кароткім праходзе, узяў налева перад пабітым знікаючай шафай, дзе летась страціўся Монтэгю, і нарэшце спыніўся ў вялікага буфета, калісьці, мабыць, аблітага кіслатой - яго паверхня ўся пакрылася бурбалкамі. Гары адкрыў скрыпучыя дзверцы: на паліцы хтосьці ўжо схаваў клетку незразумела з кім; істота даўным-даўно памерла, а ў шкілета было пяць ног. Гары саўгануў падручнік Прынца-паўкроўкі за клетку, зачыніў дзверцы і трохі пастаяў, імкнучыся суняць ашалела бьюшчэеся сэрца… Ці зможа ён зноў знайсці буфет пасярод гэтага сборышча халусця? Ён схапіў з найбліжэйшага кошыка надколаты бюст выродлівага старога ведуна, узняў яго на буфет, сталы сховішчам кнігі, нахлабучыў для пэўнасці на галаву статуі пыльны парык і пацьмянелую дыядэму і як мага хутчэй пабег зваротна, да выхаду ў калідор. Тамака ён зачыніў за сабой дзверы, і тыя неадкладна зліліся са сцяной.
Гары са ўсіх ног панёсся на шосты паверх, па дарозе засоўваючы ў заплечнік "Вышэйшае зеллеварэнне" Рона, і праз хвіліну ўжо стаяў перад Снэйпам. Той моўчкі працягнуў руку за заплечнікам Гары. Той аддаў яго і стаў чакаць сваёй долі; ён моцна затыхаўся; грудзі раздзіралася ад болю.
Адну за іншы Снэйп даставаў кнігі Гары і ўважліва іх аглядаў. Нарэшце застаўся толькі падручнік па зельедэлію. Снэйп вывучыў яго вельмі дбайна, а пасля загаварыў:
- Гэта тваё "Вышэйшае зеллеварэнне", Потэр?
- Так, - адказаў Гары, які ніяк не мог адсапціся.
- Упэўнены?
- Так, - паўтарыў Гары з ледзь большым нахабствам.
- Гэта падручнік, які ты набыў у "Флорыш і Блотс"?
- Так, - цвёрда адказаў Гары.
- Тады чаму, - запытаўся Снэйп, - на першай старонцы напісана "Руніл Уэзліб"?
Сэрца Гары прапусціла ўдар.
- Гэтая мая мянушка, - сказаў ён.
- Твая мянушка, - паўтарыў Снэйп.
- Так…. Так мяне завуць сябры.
- Я ведаю, што такая мянушка, - вымавіў Снэйп. Лядоўні чорныя вочы ўпіліся ў вочы Гары; той імкнуўся адвесці погляд. Блакуй свае думкі… блакуй свае думкі… але ён так і не навучыўся гэтаму як след…
- Ведаеш, што я думаю, Потэр? - вельмі ціха прагаварыў Снэйп. - Я думаю, што ты заўзяты ілгун і заслугоўваеш спагнання. Будзеш прыходзіць да мяне кожную суботу да самога канца семестра. Што скажаш, Потэр?
- Я… не згодзен, сэр, - адказаў Гары, па-ранейшаму не гледзячы на Снэйпа.
- Паглядзім, што ты скажаш пасля адпрацоўкі, - сказаў той. - У суботу ў дзесяць раніцы, Потэр. У мяне ў кабінеце.
- Але, сэр… - пралапатаў Гары, у адчай паднімаючы вочы. - Квідыш… апошняя гульня сезону…
- У дзесяць раніцы, - прашаптаў Снэйп з усмешкай, обнажыўшай жоўтыя зубы. - Няшчасны Грыфіндор… Баюся, сёлета яму свеціць чацвёртае месца…
І, не прамовіўшы больш ні слова, выкладчык выйшаў з туалета. Гары застаўся стаяць, тужліва гледзячы ў надтрэснутае люстэрка і мучачыся такой млоснасцю, якая, ён быў проста ўпэўнены, нават не снілася Рону.
- Не буду казаць: "я жа казала", - сказала Герміёна праз гадзіну у агульнай гасцінай.
- Слухай, адстань, - злосна кінуў Рон.
Гары не пайшоў на вячэру, начыста пазбавіўшыся апетыту. Ён толькі што скончыў распавядаць Рону, Герміёне і Джынні аб тым, што здарылася, хоць патрэбы ў гэтым не было. Навіна распаўсюдзілася па школе з узрушаючай хуткасцю - відавочна, Плакса Міртл паспела абляцець усе туалеты замка і ад душы напляткарыцца. Пэнсі Паркінсан наведала Малфоя ў лякарні і зараз паўсюль панасіла Гары, а Снэйп не прамінуў перадаць астатнім выкладчыкам усе падрабязнасці здарэння. Гары ўжо выклікалі з агульнай гасцінай у калідор, дзе ён на працягу пятнаццаці вельмі непрыемных хвілін выслухоўваў натацыі МакГонагал. Яна доўга тлумачыла, як яму павезла, што яго не выключылі, а напрыканцы абвясціла, што цалкам падтрымлівае рашэнне прафесара Снэйпа аб строгім спагнанні.
- Я жа казала, што з тваім Прынцам нешта не так, - усёткі не стрымалася Герміёна. - І, пагадзіся, апынулася права.
-Не, не пагаджуся, - упарта адказаў Гары.
Яму было моташна і без яе папрокаў; тое, што ён убачыў на тварах сваёй каманды, калі паведаміў, што не зможа гуляць у суботу, было самым горшым пакараннем. Ён і цяпер адчуваў на сабе погляд Джынні, але не жадаў сустракацца з ёй вачамі, асцерагаючыся прачытаць у іх гнеў або расчараванне. Пару хвілін назад ён сказаў ёй, што ў суботу яна будзе гуляць за Лаўца, а Дын часова зойме яе месца Паляўнічага. А калі Грффіндор выйграе, то ў весялосці пасля матчу Джынні і Дын могуць змірыцца… Гэтая думка ледзяным нажом пранізала сэрца Гары…
- Гары! - выклікнула Герміёна. - Як ты можаш абараняць свой падручнік, калі…
- Можа, годзе нудзіць пра падручнік? - адгыркнуўся Гары. - Прынц усяго толькі выпісаў аднекуль загавор! Ён не раіў яго ўжываць! Адкуль мы ведаем, можа, ён запісаў загавор, якое ўжылі супраць яго!
- Не веру сваім вушам, - вымавіла Герміёна. - Ты апраўдваеш…
- Сябе я зусім не апраўдваю! - паспяшаўся ўдакладніць Гары. - Я шкадую аб тым, што зрабіў, і не толькі з-за спагнання. Ты выдатна ведаеш, што я не стаў бы выкарыстаць падобны загавор нават супраць Малфоя, але Прынц тут не пры чым, ён жа не пісаў: "Абавязкова паспрабуйце, гэта клёва" - ён рабіў запісы для сябе, а не для кагосьці…
- Гэта значыць, ты жадаеш сказаць, - вымавіла Герміёна, - што мае намер вярнуць…
- Падручнік? Так, - з сілай сказаў Гары. - Без Прынца я бы не выйграў "Фелікс Феліцыс", не ведаў бы, як выратаваць Рона ад атручвання, і ніколі бы…
- Не набыў незаслужанай рэпутацыі лепшага майсты зеллеварэння, - агідным голасам дамовіла за яго Герміёна.
- Герміёна, можа, пакінеш яго ў супакоі? - умяшалася Джынні. Гары здзіўлена і ўдзячна падняў на яе вочы. - Як я разумею, Малфой збіраўся ўжыць недаравальны праклён; лепш цешся, што ў Гары знайшоўся годны адказ!
- Зразумела, я радая, што Гары не праклялі! - адказала відавочна ўражаная Герміёна, - але ў гэтай Сектумсемпры, Джынні, няма нічога годнага, паглядзі, куды яна яго завяла! І я яшчэ думаю, што, раз гэта так паўплывала на шанцы каманды…
- Толькі не рабі выгляд, нібы што-небудзь разумееш у квідышы, - скрывілась Джынні, - зганьбішся і нічога больш.
Гары і Рон здзіўлена глядзеліна дзяўчынак ва ўсі вочы: Герміёна і Джынні, якія заўсёды былі ў выдатных адносінах, сядзелі адна супраць адной, гнеўна перакрыжаваўшы рукі на грудзі і гледзячы ў розныя бакі. Рон спалохана паглядзеў на Гары, схапіў першую кнігу, якая трапіла ў рукі, і хутка за ёй схаваўся. А Гары, ведаючы, што нічым гэтага не заслужыў, раптам перапоўніўся небывалай радасцю, хоць больш за ўвесь вечар ніхто з іх не абмовіўся ні словам.
Нажаль, яго шчасце было нядоўгім: назаўтра прыйшлося трываць здзекаванні слізерынцаў і, яшчэ горш, гнеў грыфіндорцаў, абураных тым, што іх капітан па ўласнай дурасці пазбавіўся права ўдзельнічаць у фінальнай гульні сезону. Сам Гары, што бы ён ні казаў Герміёне, у суботу раніцай ён выразна разумеў адно: што аддаў бы ўвесь "Фелікс Феліцыс" свету, абы апынуцца на квідышным полі разам з Роном, Джынні і іншымі рабятамі. Было невыносна ўсведамляць, што ўсё надзенуць разеткі і капялюшы і, размахваючы сцягамі і шалікамі, жмурачыся на яркім сонцы, пайдуць на стадыён, а яму прыйдзецца спусціцца па каменных сходах у падзямелле - туды, дзе не чуваць ні падаленага шуму натоўпу, ні каментароў, ні радасных крыкаў, ні расчараваных стогнаў.
- А, Потэр, - сказаў Снэйп, калі Гары, пастукаўшы ў дзверы, увайшоў у маркотна знаёмы кабінет. Снэйп, хоць і выкладаў зараз некалькімі паверхамі вышэй, не адмовіўся ад свайго старога пакоя; тут, як заўсёды, гарэла бляклае святло, а па сценах стаялі ўсе тыя жа слоікі са слізкімі стварэннямі, заспіртаванымі ў рознакаляровых зеллях. На стале, відавочна, прызначаным для Гары, грувасціліся старыя, зацягнутыя павуціннем скрынкі, адным сваім выглядам якія абяцалі цяжкую, нудную і бессэнсоўную працу.
- Містэр Філч даўно жадаў, каб хто-небудзь разабраўся ў старых тэчках, - лісліва вымавіў Снэйп. - Тут сабраныя запісы аб парушальніках школьнай дысцыпліны і атрыманых імі пакараннях. Нам бы жадалася, каб ты зноўку перапісаў карткі выцвілыя і пацярпелыя ад мышэй, потым пасартаваў іх у алфавітным парадку і зноўку склаў у скрынкі. Без вядзьмарства.
- Ясна, прафесар, - адказаў Гары, паспрабаваўшы ўкласці ў апошняе слова як мага больш пагарды.
- А для пачатку, - з мсцівай усмешкай працадзіў Снэйп, - вазьмі скрынкі з тысяча дванаццатай па тысячы пяцьдзесят шостую. Тамака ты сустрэнеш знаёмыя імёны, гэта надасць цікавасць заданню. Вось, паглядзі…
Ён саўгануў руку ў адну з верхніх скрынак, хупавым рухам выняў адтуль картку і прачытаў: "Джэймс Потэр і Сірыўс Блэк. Затрыманыя за накладанне забароненага заклёну на Бяртрама Обры. Галава Обры разадзьмутая ўдвая супраць звычайнага. Падвойнае спагнанне". - Снэйп ухмыльнулся. - Прыемна: саміх даўно няма, а запісы аб вялікіх здзяйсненнях цэлыя…
У Гары звыкла закіпела ў грудзях. Ён прыкусіў язык, каб не адказваць, сел за стол і пацягнуў да сабе адну з скрынак.
Праца, як і меркаваў Гары, апынулася бескарыснай і сумнай, пры гэтым (чаго, мабыць, і дамагаўся Снэйп) яго сэрца рэгулярна пранізвала боль - калі ён наторкаўся на прозвішчы свайго бацькі і Сірыўсу. Звычайна яны трапляліся разам за розныя дробныя хуліганствы, часам з Рэмусам Люпінам або Пітарам Петцігру. Але, перапісваючы звесткі аб разнастайных злачынствах і пакараннях, ён не пераставаў думаць аб тым, што адбываецца на вуліцы… матч ужо павінен пачацца … Джынні гуляе за Лаўца супраць Чу…
Гары зноў і зноў паднімаў вочы да вялікага гадзіннніка, гучна цікаўшым на сцяне. Здавалася, ён ішоў ў два разы павольней, чым заўсёды; можа, Снэйп адмыслова зачараваў яго? Ці наўрад ён сядзіць тут усяго паўгадзіны… гадзіна… паўтары…
У палове першага ў Гары завуркатала ў жываце. Снэйп, які пасля выдачы задання не вымавіў ні слова, падняў вочы ў дзесяць хвілін другога.
- Мабыць, на сёння досыць, - халодна кінуў ён. - Адзначце, дзе спыніліся. Працягнеце у дзесяць раніцы ў наступную суботу.
- Так, сэр.
Гары саўгануў пагнутую картку ў першую скрынку, якая трапіла, і хутчэй выйшаў з кабінета - пакуль Снэйп не раздумаўся. Потым імкліва ўзляцеў па ўсходах, напружваючы слых і спрабуючы зразумець, што адбываецца на стадыёне. Цішыня… значыць, усё кончана…
Ён нерашуча патаптаўся перад Вялікай залай, дзе было досыць народа, а затым пабег уверх па мармуровых усходах усё-ткі і святкаваць перамогу, і перажываць паражэнне ў каманды было прынята ў агульнай гасцінай.
- Quid agis? - нясмела спытаў ён у Поўнай Дамы, варожачы, што адбываецца ўнутры.
Тая з цалкам непранікальнай асобай адказала:
- Убачыш.
І адступіла ў бок.
З адтуліны за партрэтам лінуў пераможны роў. Гары толькі войкнуў, калі да яго накіраваўся цэлы струмень людзей; некалькі рук увалаклі яго ў пакой.
- Мы перамаглі! - загарлапаніў Рон, выскокваючы з натоўпу і трасучы срэбным кубкам. - Перамаглі! Чатырыста пяцьдзесят - сто сорак! Мы перамаглі!
Тут раптам Гары ўбачыў Джынні, якая ляцела да яго з агністай рашучасцю ў вачах. Яна абхапіла яго рукамі.І Гары без ваганняў, без сумневаў, ніколькі не клапоцячыся аб тым, што на іх глядзіць пяцьдзесят чалавек, горача пацалаваў яе.
Мінула некалькі доўгіх імгненняў - а можа быць, паўгадзіны - або нават пару сонечных дзён - і яны адарваліся адзін ададнаго. У гасцінай было вельмі-вельмі ціха. Затым раздаліся асцярожныя свісткі і нервовае хіхіканне. Гары падняў вочы і, па-над галовой Джынні, убачыў Дына Томаса з раздушаным куфлем у руцэ і Рамільду Вейн, якой відавочна жадалася чым-небудзь у яго запусціць. Герміёна ззяла, але Гары шукаў вачамі Рона - і нарэшце знайшоў. Той па-ранейшаму трымаў над галавой кубак, але па яго твару можна было падумаць, што яго як след смальнулі дубцом па цемечку. Нейкую дзель секунды яны глядзелі адзін аднаму ў вочы, а потым Рон ледзь прыкметна матнуў галавой, нібы кажучы: "Ну, раз такое справа…"
Пачвара ў грудзях Гары пераможна зараўло. Ён усміхнуўся Джынні і моўчкі павёў рукой у бок партрэта: ім абодвум настойліва патрабавалася доўгі шпацыр вакол замка. Верагодна, яны нават абгавораць матч - калі на гэта застанецца час.
